حملات ماه های اخیر حوثی های یمن به کاروان های تجاری مرتبط با اسرائیل باعث شده که بار دیگر نام این گروه بر سر زبان ها بیفتد و این موضوع ناخواسته پای عربستان سعودی را نیز به میان می آورد، به ویژه به این خاطر که عربستان در رأس یک ائتلاف، مدتی با این گروه که اکنون کنترل صنعا را در اختیار دارند، درگیری نظامی داشت. در اینجا قصدمان بررسی گروه حوثی های یمن یا منازعه بین آن ها و عربستان سعودی نیست. در اینجا می خواهیم در مورد قدرت نیروی هوایی عربستان سعودی صحبت کنیم.
اکنون به بررسی قابلیت‌های رزمی نیروی هوایی سلطنتی عربستان (الْقُوَّاتُ الْجَوِّیَّهُ الْمَلَکِیَّهْ ٱلسُّعُوْدِیَّه یا RSAF) می‌پردازیم.
حقایق و آمار کلی مربوط به نیروی هوایی سلطنتی عربستان
نیروی هوایی سلطنتی عربستان سعودی رسماً در ژوئن ۱۹۲۰ تاسیس شد. نیروی انسانی فعلی این بخش از ارتش عربستان حدود ۲۰,۰۰۰ پرسنل تحت فرماندهی سپهبد (فارق) ترکی بن بندر آل سعود است که در فوریه ۲۰۱۸ سمت فعلی خود را بر عهده گرفت.
فهرست جهانی هواپیماهای مدرن نظامی (WDMMA) نشان می دهد که نیروی هوایی عربستان دارای ۷۰۲ فروند پرنده نظامی است که این کشور را در رده هفدهم از ۱۰۰ بال هوایی از ۷۴ کشور مورد بررسی قرار گرفته جای می دهد (صفحه نیروی هوایی عربستان در WDMMA آخرین بار در سال ۲۰۲۱ به‌روزرسانی شده است). از این ۷۰۲ فروند پرنده نظامی، ۳۸ فروند هواپیمای جنگنده هستند.
F-15 Eagle ساخت بوئینگ (قبلاً مک دانل داگلاس)
مسلماً قوی ترین و مهم ترین پرنده نظامی در زرادخانه نیروی هوایی عربستان سعودی جنگنده آمریکایی F-15 Eagle است. به هر حال، عربستان سعودی یکی از تنها سه مشتری غیرآمریکایی ایگل است، در حالی که دو دارنده دیگر این جنگنده نیروی هوایی اسرائیل (IAF) و نیروی دفاع هوایی ژاپن (JASDF) هستند؛ به بیان دیگر، F-15 به نیروهای مسلح عربستان سعودی امکانی را می دهد که هیچ یک از متحدان آمریکا در ناتو از آن برخوردار نیستند. چیزی که F-15 Eagle را برای عربستان های مهم تر و قابل افتخار می سازد این است که این جنگنده بود که تنها شکارهای موفق هوا به هوای “تایید شده” نیروی هوایی عربستان را در برابر هواپیماهای سرنشین دار دشمن به ثمر رسانده است.
اولین مورد در ژوئن ۱۹۸۴ رخ داد، زمانی که F-15 های سعودی حداقل یک و احتمالاً دو فروند F-4 فانتوم نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران را که به ادعای عربستانی ها وارد حریم هوایی این کشور شده بودند، رهگیری و سرنگون کردند. دومین مورد در ۲۴ ژانویه ۱۹۹۱ در جریان جنگ خلیج فارس (عملیات طوفان صحرا ) رخ داد که سروان (نقیب) ایاد صلاح الشمرانی از اسکادران ۱۳ اُم نیروی هوایی عربستان سعودی، دو فروند میراژ F1EQ نیروی هوایی عراق در دوران صدام حسین را رهگیری و منهدم کرد. این تنها شکار دوگانه ای بود که “هر” خلبانی از نیروهای ائتلاف در تمام آن درگیری به ثمر رساند. Aviation Geek Club مدعی است که بحث و جدل های زیادی پیرامون این درگیری ها وجود داشته است، اما این داستان بسیار طولانی تر از آنی است که بتوان در اینجا به آن پرداخت. همین بس که سروان الشمرانی با این رکورد به یک قهرمان ملی کشورش تبدیل شد.
جنگنده Eagle ارزش خود برای پادشاهی عربستان از طریق عملکرد خود در جنگ با حوثی ها نیز نشان داده است: در ۲ ژوئیه ۲۰۲۰، یک فروند هواپیمای F-15 نیروی هوای عربستان دو پهپاد حوثی ها را بر فراز آسمان یمن سرنگون کرد. در ۷ مارس ۲۰۲۱، در جریان حمله حوثی‌ها به چندین تاسیسات نفتی عربستان، خلبانان اف-۱۵ سعودی چندین پهپاد مهاجم را با استفاده از موشک‌های فروسرخ AIM-9 Sidewinder (IR) ساقط کردند، با شواهد ویدئویی که حداقل دو پهپاد صمد-۳ و یک فروند پهپاد قاصف ۲K را نشان می داد که سرنگون می شدند.نیروی هوایی سلطنتی عربستان اولین دسته از پرنده های جنگی F-15C/D خود را در سال ۱۹۸۱ دریافت کرد. در حال حاضر، تخمین زده می شود که ۶۰ فروند از آنها در ناوگان هوایی عربستان موجود است.
F-15E Strike Eagle یا F-15S/SA
نسخه نهایی F-15 که در نقش‌های رزمی هوا به هوا و هوا به زمین بسیار توانمند است، F-15E Strike Eagle نام دارد. WDMMA مدعی است که ۱۶۷ فروند Strike Eagle دو سرنشینه در زرادخانه نیروی هوایی عربستان موجود است، بیش از ۲.۵ برابر بیشتر از تعداد جنگنده های اف-۱۵ مدل C/D.
نیروی هوایی عربستان کار خود را با نسخه F-15S (S به جای سعودی) شروع کرد که ۷۲ فروند از آن ها بین سال‌های ۱۹۹۶ و ۱۹۹۸ ساخته شد. تنها وجه تمایز اصلی این جنگنده با F-15E اورجینال در عملکرد رادار AN/APG-70 در حالت دیافراگم مصنوعی است.
پس از آن، اولین دسته از ۸۴ فروند مدل F-15SA (SA به جای Saudi Advanced به معنای سعودی پیشرفته) در دسامبر ۲۰۱۱ همراه با ارتقاء بدنه برای هواپیماهای F-15S سفارش داده شد. F-15SA – که اولین عضو از خانواده به اصطلاح Advanced Eagle هاست – اولین پرواز خود را در ۲۰ فوریه ۲۰۱۳ انجام داد. در مورد اینکه چه چیزی آن را از مدل های قبلی متمایز می کند، باید گفت: این هواپیمای جدید دارای یک بسته جنگ الکترونیک دیجیتال، سیستم کنترل پرواز با سیم، سیستم جستجو و ردیابی مادون قرمز، رادار آرایه‌ای اسکن الکترونیکی فعال، نمایشگرهای کابین خلبان پیشرفته و سیستم‌های مشترک تعبیه شده روی کلاهخود و پیشرفت‌های دیگر است.
برخلاف F-15C/D، تاکنون، نیروی هوایی عربستان از Strike Eagle های خود به طور ویژه برای حمله به اهداف زمینی حوثی ها (به ویژه سایت های پدافند هوایی، مقرهای فرماندهی و کنترل، فرودگاه‌های نظامی، انبارهای موشک‌های بالستیک و پرتابگرها) و نه برای هرگونه درگیری هوا به هوا علیه پهپادهای حوثی استفاده کرده است. اگر چه F-15S/SA یک هواپیمای تهاجمی درجه یک است، استفاده سعودی ها از این پلتفرم علیه حوثی ها یک نتیجه کاملاً یک طرفه نداشته است، زیرا حداقل در دو نوبت جداگانه، یک Strike Eagle عربستانی در اثر شلیک موشک سطح به هوای (SAM) حوثی ها صدمه دیده است.
Eurofighter Typhoon
عربستان سعودی ناراضی از اینکه صرفاً به ایالات متحده به عنوان تامین کننده هواپیماهای جنگنده اش متکی باشد، به برخی از شرکای اروپایی اش نیز روی آورده است، و Eurofighter، جنگنده مشترک بریتانیا، آلمان، ایتالیا و اسپانیا، مثالی از این موضوع است. هم WDMMA و هم وب‌سایت امنیت و دفاع اروپا (ESD) تأیید می‌کنند که نیروی هوایی عربستان دارای ۷۲ فروند تایفون است، و وب سایت دوم در ادامه تصریح می کند:
پادشاهی عربستان سعودی قبلاً برای جایگزینی تورنادوهای خود نیاز به حداقل ۴۸ تایفون و احتمالاً ۹۶ تایفون جدید داشت و در مارس ۲۰۱۸ تفاهم نامه ای برای خرید ۴۸ هواپیمای دیگر امضا کرد. اما پس از قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی، در کنسولگری عربستان در استانبول در ۲ اکتبر ۲۰۱۸، و به دلیل نگرانی‌های حقوق بشری، آلمان فروش بیشتر جنگنده یوروفایتر به پادشاهی را وتو کرد. این موضوع باعث شد که عربستان سعودی برای خرید جنگنده های رافال با کمپانی فرانسوی داسو وارد مذاکره شود.
با این حال، بدنبال حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، آلمان برای لغو تحریم فروش فروندهای بیشتر از تایفون به عربستان سعودی اقدام کرد.
تا آنجا که به کاربرد رزمی مربوط می شود، تایفون های نیروی هوایی عربستان نقشی اساسی در کمپین هوایی ضد حوثی این کشور داشته اند. علاوه بر این، در فوریه ۲۰۱۵، تایفون‌های سعودی با استفاده از بمب‌های هدایت‌شونده نقطه زن Paveway IV به اهدافی متعلق به داعش در سوریه حمله کردند و این اولین باری بود که این مهمات خاص از این پرنده نظامی شلیک می شد.
Panavia Tornado
از آنجایی که در بالا به تلاش برای جایگزینی تورنادوهای نیروی هوایی عربستان سعودی اشاره کردیم، مناسب است که در قسمت آخر این بحث به این جنگنده توانمند و کارآزموده بپردازیم. کار این جنگنده در نیروی هوایی عربستان هنوز به پایان نرسیده است، زیرا هنوز ۸۱ فروند از آن در زرادخانه نیروی هوایی این کشور یافت می شود. مانند یوروفایتر، تورنادو یک سرمایه‌گذاری چندملیتی است، و این بار این سرمایه‌گذاری بین بریتانیا، ایتالیا و آلمان بوده است.
نیروی هوایی عربستان قطعاً از تورنادوهای خود به خوبی استفاده کرده است، از اولین باری که آنها را در مارس ۱۹۸۶ به دست آورد (و دسته دوم که در فوریه ۱۹۸۹ وارد این کشور شد)، جایی که اولین بار آنها را در طی عملیات طوفان صحرا در سال ۱۹۹۱، و دوباره در جریان شورش حوثی ها در یمن شمالی در سال ۲۰۰۹ به کار گرفت و البته جنگ جاری علیه حوثی ها. حداقل سه تورنادو سعودی در درگیری اخیر از بین رفته است؛ یکی به دلایل فنی، یکی مورد به دلایلی که هنوز مشخص نیست- حوثی‌ها مدعی سرنگونی آن شده اند در حالی که سعودی‌ها “نقص فنی” را مقصر می‌دانند – و سومی سرنگونی تایید شده توسط یک موشک SAM حوثی در ۱۴ فوریه ۲۰۲۰ بود.
