این گزارش به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز یکشنبه 22 آذر 1395 خورشیدی در حوزه های سیاسی و اقتصادی نگاهی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی کرده است.
** نهایی شدن قرارداد خرید بویینگ
دیروز «فرهاد پرورش» مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران از امضای قرارداد خرید 80 فروند هواپیما از شرکت بویینگ خبر داد. این قرارداد که با مدیران شرکت بویینگ و در حضور «سیدعبای آخوندی» وزیر راه و شهرسازی به امضا رسید، در روزنامه های امروز به عنوان مصداق بارزی از اجرای برجام و بی اثر بودن تحریم های آیسا تعبیر شد. برخی روزنامه ها نیز با دیده تردید و نقد به این رخداد نگریستند.
روزنامه «ابتکار» از امضای قرارداد میان ایران و آمریکا پس از حدود نیم قرن خبر داد و از «پرواز بویینگ از روی دیوار تحریم ها» گفت. به نوشته ابتکار، پیش بینی ها و تحلیل های مخالفان دولت همواره حکایت از غیر عملی بودن مفاد برجام به نفع ایران داشت که از جمله این بندها فروش هواپیما به ایران بود. نظرات مخالفان دولت البته با روی کار آمدن ترامپ پر رنگ تر از گذشته در رسانه هایشان منعکس شد و آن ها عامل نقض برجام را در دستان ترامپ می دیدند. در این میان شیطنت های آمریکایی ها در تصویب تمدید تحریم های ده ساله (ایسا) بی اثر نبود. تحلیل هایی که دیروز با قرارداد بوئینگ با ایران نقض شد و نشان داد نقض برجام به این راحتی امکان پذیر نیست.
در ادامه می خوانیم: همواره نظرات کارشناسی تایید می کند که نقض عملی برجام توسط طرف غربی هزینه های جبران ناپذیری برای آن ها خواهد داشت. نمونه محکم بودن برجام را طی هفته های گذشته در قرارداد شرکت نفتی آمریکایی با ایران می توان دید که علیرغم تهدید های ترامپ، شرکت شلومبرگر که بزرگترین شرکت حفاری نفت جهان از نظر ارزش بازار است؛ با ایران قرارداد بست. اتفاق بعدی اما روز گذشته افتاد و مدیرعامل ایران ایر از امضای قرارداد خرید 80 فروند هواپیمای بوئینگ به ایران خبر داد. خبری که البته فراتر از یک قرارداد اقتصادی و دارای پیام روشنی بود. مهدی مطهر نیا کارشناس مسائل بین الملل در این خصوص به ابتکار می گوید که فروش 80 بوئینگ به ایران این پیام را دارد که امریکایی ها در آستانه ورود ترامپ آشکارا می گویند که منطق برجام را پذیرفته اند.
در یادداشت روزنامه «ایران» هم در این ارتباط می خوانیم: قرارداد ایران و بوئینگ در فضای سیاسی متأثر از برخی نقض عهدهای دولت امریکا نشانگر پویایی برجام به عنوان یک توافق بین‌المللی محسوب می‌شود. امضای این قرارداد با موافقت نهایی دولت ایالات متحده امضا شده است. موضوعی که نشان می‌دهد چه دولت فعلی و چه دولت آینده امریکا تحت فشارهای بین‌المللی و مواضع به حق ایران نمی‌توانند از تعهدات خود سرباز بزنند.
روزنامه «تعادل» در سرمقاله خود نوشت: دیروز و در آستانه یک‌سالگی برجام مهمترین اتفاق اقتصادی-سیاسی در تاریخ پس از انقلاب اسلامی ایران روی داد. امضای قرارداد خرید بویینگ میان ایران و امریکا درحالی رخ داد که هفته گذشته سنای امریکا تمدید قانون داماتو را از تصویب گذراند و در همین حال و همزمان در ایران برخی بر طبل بی‌اثر بودن برجام می‌کوبیدند. اما امضای قرارداد خرید بویینگ و نیز امضای قراردادهایی که طی سه هفته گذشته در صنعت نفت میان ایران و انگلیس و فرانسه بسته شد همگی از یک اتفاق مهم در عرصه سیاسی-اقتصادی ایران خبر می‌دهد و آن این است که باور کنیم دیوار تحریم‌های ظالمانه‌یی که دور ایران کشیده شده بود، فرو ریخته است. روزنامه «جهان صنعت» هم در گزارش خود نوشت: «تحریم ایران هم جلودار بویینگ نشد».
روزنامه «شرق» در گزارش خود چنین به رشته تحریر درآورد: پیشتازی بویینگ برای امضای قرارداد با ایران، به نظر می‌رسد مجوزی باشد برای ایرباس که همواره در تنش دستیابی به این قرارداد بود. آنچه از ماحصل این اتفاق به نظر می‌رسد، این است که ماجرا بیش از آنکه بوی سیاست بدهد، رقابت اقتصادی را به رخ می‌کشد. این همان اتفاقی است که ترامپ در مبارزات انتخاباتی خود بیان کرده بود. او بارها تأکید کرده بود ما نباید پول ایران را به این کشور بازمی‌گرداندیم و باید به جای آن، بویینگ به ایران می‌فروختیم.
در ادامه می خوانیم: حال سخن او پیش از آنکه این رئیس‌جمهور جدید بر کرسی ریاست‌جمهوری بنشیند و فعالیتش را آغاز کند، به نتیجه رسید. این اتفاق می‌تواند آغازگر اتفاقاتی نو در روابط اقتصادی ایران با دیگر کشورها باشد؛ زیرا هر نوع قراردادی که پای آمریکا را به عنوان مهمترین مخالف ایران در اعمال تحریم‌ها، به میان بکشد، نویدی است برای سایر کشورها تا در محکم‌کردن روابط اقتصادی خود با ایران جدیت بیشتری به خرج دهند.
روزنامه «دنیای اقتصاد» در گزارش نخست خود نوشت: پیام توافق ایران با غول هواپیماساز جهان، از دو منظر قابل بررسی است. در درجه اول، این قرارداد هیات حاکمه آمریکا را در وضعیتی قرار می‌دهد که در مسیر مذاکراتی که ایران با «ایرباس» فرانسه دارد، سنگ‌اندازی نکند. در درجه دوم، با توجه به اینکه ایران نیازمند 500 فروند هواپیما به‌منظور نوسازی ناوگان هوایی است، «بوئینگ» می‌تواند به‌منظور فعال‌سازی خط تولید خود، روی ایران به‌عنوان یک مشتری بزرگ حساب کند. ساختار اقتصاد آمریکا به گونه‌ای است که شرکت‌های بزرگ سعی می‌کنند از ظرفیت‌های سیاسی در جهت بازارسازی خود استفاده کنند. برآوردها حاکی از این است که با عملیاتی شدن قرارداد «بوئینگ» حداقل 100هزار شغل برای صنعت هوا و فضای آمریکا ایجاد خواهد شد که این موضوع همراستا با وعده‌های انتخاباتی ترامپ است. بنابراین با توجه به منفعت اقتصادی این قرارداد، به نظر می‌رسد معادلات سیاسی آن را تحت‌تاثیر قرار ندهد.
این روزنامه همچنین سرمقاله خود به اهمیت این توافق پرداخت و آورد: در شرایطی که سرمایه‌گذاران و شرکت‌های بزرگ جهانی علاقه‌مند به ورود به بازار ایران، با انتخاب دونالد ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا در این تصمیم خود دچار تردید شده بودند، ورود غول آمریکایی به بازار ایران می‌تواند نقش عمده‌ای در ارتقای اعتماد به‌نفس بازار ایران و نیز آینده برجام ایفا کند. به‌عبارتی شرکت بوئینگ در این حالت، به همراه لابی‌گرهای قدرتمند خود در واشنگتن، در نقش جاده صاف‌کن سایر شرکت‌های بزرگ جهانی و حتی رقیب قدرش، ایرباس، ظاهر شده است. اینکه چرا بوئینگ با وجود اینکه دیرتر مذاکرات خود را شروع کرده بود، زودتر توانست قرارداد خود را نهایی کند نیز از این مسیر قابل‌تفسیر است که بوئینگ به‌عنوان یک شرکت آمریکایی در موقعیت بهتری قرار داشت تا با استفاده از ظرفیت‌های محلی خود در واشنگتن، محدودیت‌ها را برطرف کند و به‌عنوان جاده صاف‌کن وارد بازار ایران شود.
در برابر این تحلیل ها، که روزنامه «جوان» در گزارشی قرارداد خرید بویینگ را «هدیه ایران به آمریکا پس از نقض برجام» خواند و آورد: هنوز یک ماه از تمدید تحریم‌های ایران به نام ISA توسط امریکا نگذشته و در حالی که همچنان ارکان مختلف کشور در حال بررسی راهکاری متناسب برای پاسخ به پیمان‌شکنی امریکا هستند خبری عجیب از آغاز یک همکاری تجاری میان ایران و امریکا در رسانه‌ها منتشر شد؛ خبری که حکایت از قرار گرفتن امضای ایران پای قرارداد خرید 80 فروند بوئینگ امریکایی دارد.
این گزارش در ادامه با توجه به عمر رو به پایان دولت اوباما، سرنوشت این قرار داد را مبهم خواند و با توجه به قراردادهایی که ایران تاکنون با شرکت های اروپایی چون ایرباس برای خرید هواپیما بسته است، توافق با شرکت های آمریکایی در این ارتباط را غیر ضروری دانست.
**روحانی و سخنانی وحدتبخش
دیروز و در آستانه هفته وحدت «حسن روحانی» رییس جمهوری در دیدار جمعی از علما و روحانیون اهل سنت سراسر کشور، سخنانی ایراد کرد که در روزنامه های امروز بازتاب داشت. هر یک از روزنامه ها بخش هایی از سخنان رییس جمهوری در این دیدار را برجسته کردند.
برخی روزنامه ها چون «اطلاعات» بخشی از سخن روحانی را مبنی بر اینکه «انقلاب به همه مذاهب و اقوام ایرانی تعلق دارد» برجسته کردند. به نوشته این روزنامه، رییس جمهوری با تاکید بر اینکه اسلامی و ایرانی بودن انقلاب اسلامی به همه مذاهب و اقوام ایرانی تعلق دارد، خاطرنشان کرد: مشکلاتی که امروز در کشور وجود دارد، مشکلات شیعه، سنی، یهودی و مسیحی و ادیان مختلف نیست، بلکه مشکل همه ایرانی‌هاست.
برخی دیگر از روزنامه ها مانند «تجارت» و «شهروند» از زبان رییس جمهوری، تنوع اقوام و مذاهب را فرصتی برای توسعه ملی عنوان کردند. به نوشته شهروند در این ارتباط، رییس‌جمهوری در این دیدار، سیره پیامبر اسلام(ص) را الگوی واحد مسلمانان دانست و با تأکید بر اینکه تنوع اقوام و مذاهب نه تهدید امنیت، بلکه فرصتی بزرگ برای وحدت و توسعه ملی است، اظهارداشت: مبنای جمهوری اسلامی از ابتدا، پذیرش تنوع مذهبی، قومی و فرهنگی بوده است. .. برنامه دولت حداکثر استفاده از قومیت‌ها و مذاهب برای همگرایی و تقویت وحدت فرهنگی و ملی است.
شماری از روزنامه ها چون «همدلی»، سخنان رییس جمهوری در زمینه بهره گیری از نیروهای اهل سنت در بخش های مدیریتی را برجسته کردند.
به نوشته این روزنامه، رییس جمهوری با تاکید بر این که تنوع اقوام و مذاهب نه تهدید امنیتی بلکه فرصتی بزرگ برای وحدت و توسعه ملی است، گفت: دائما به وزیران تاکید کرده ام که معیار انتصاب‌ها شایسته گزینی از همه اقوام و مذاهب باشد. روحانی با بیان این که مبنای ما شایسته‌سالاری است، افزود: یکی از وزیران وقتی به من گفت که فردی از اهل سنت را می‌خواهد به عنوان معاون انتخاب کند، گفتم تردید نکنید. وی ادامه داد: وزیر نفت یکی از معاونان خود را از اهل سنت منصوب کرد و من تشویق کردم که همه وزرا مسوولان را از اهل سنت انتخاب کنند، وزیر امور خارجه را تشویق کردم که یکی از اهل سنت به عنوان سفیر (سفیر ایران در ویتنام) انتخاب کرده است.
روزنامه ابتکار هم در تیتر گزارش مرتبط خود از زبان روحانی نوشت: «در بحث اقوام و مذاهب مشکلاتی داریم که باید رفع شود». روزنامه شرق هم همین بخش از گفته های روحانی را برجسته کرد و از زبان او آورد: مناطق و استان‌های مرزی ما، جدای از مسئله قومیت و مذهب چه در مناطق شیعه‌نشین و چه مناطق سنی‌نشین، دارای مشکلات هستند و این تعادل باید ایجاد شده و طرح‌های عمرانی و صنعتی بزرگ در مناطق مرزی اجرا شود؛ چراکه سود، منفعت و مزیتی ملی به دنبال خواهد داشت.
خبر این دیدار و گفته های رییس جمهوری در آن اگرچه در روزنامه های حامی دولت و روزنامه های میانه رو پرشمار بود، اما در صفحه نخست روزنامه های منتقد دولت بازتاب چندانی نداشت.
**روز پرکار سخنگوی قوه قضاییه
«غلامحسین محسنی اژه ای» دیروز در آخرین نشست خبری خود به پرسش خبرنگاران در مورد روند پیگیری مهمترین پرونده های قضایی کشور از پرونده متهم بزرگ نفتی تا پرونده حقوق های نا متعارف، واگذاری های نجومی شهرداری و لغو سخنرانی یک نماینده مجلس پاسخ داد. هر یک از روزنامه ها بخش های از پاسخ های اژه ای را در گزارش های مرتبط خود برجسته کردند.
روزنامه «اعتماد» بخش هایی از سخنان اژه ای در مورد پرونده «فاضل لاریجانی» را در گزارشی با عنوان «پرونده فاضل لاریجانی مفتوح است» برجسته کرد. به نوشته این روزنامه، محسنی اژه‌ای در پاسخ به سوالی درباره نامه‌نگاری فاضل لاریجانی به دادستانی تهران مبنی بر بررسی اموال وی همزمان با بررسی اموال اطرافیان احمدی‌نژاد و ناطق‌نوری، گفت: اینکه ایشان نامه‌ای بنویسند و بگویند اموال فلانی را بررسی کنید که تکلیفی برای دادستان ایجاد نمی‌کند؛ چرا که دادستان موظف است تنها در مواردی که اموالی به ناحق جابه‌جا می‌شود، موضوع را بررسی کند. پس از انتشار فیلمی از وی در دفتر سعید مرتضوی در مجلس شورای اسلامی توسط احمدی‌نژاد پخش شد که پرونده تشکیل شد و این پرونده که به دنبال ضبط مخفیانه فیلمی توسط مرتضوی باز شده، همچنان مفتوح است و رسیدگی به آن ادامه دارد و اطلاع دقیقی از آخرین وضعیت این پرونده ندارم.
روزنامه «هدف و اقتصاد» بخش های دیگری از صحبت های محسنی اژه ای در مورد پرونده لغو سخنرانی «علی مطهری» نماینده مجلس در مشهد در روز اربعین را بازتاب داد و در گزارشی با عنوان «حزبی بدون مجوز دعوت کننده مطهری در مشهد بود»، از زبان سخنگو نوشت: مجموعه‌ای سیاسی به عنوان مجمع مشورتی اصلاح طلبان خراسان رضوی سال 94 از کمیسیون ماده 10 وزارت کشور درخواست پروانه دادند اما هنوز تا به همین امروز مجوز نگرفته اند. این حزب در 22 آبان امسال با استانداری مشهد هماهنگی می کند و به رییس دانشگاه نامه می نویسد و در نامه می زند «این حزب در نظر دارد از افراد سیاسی استان و یک نماینده مجلس برای این برنامه دعوت کند» در حالی که این مجمع اصلا پروانه فعالیت سیاسی نداشته و در دعوت نامه هم می زند این حزب و در درخواستشان هم اسم مجمع مشورتی است و حرفی از حزب نیست.
روزنامه «کیهان» هم در گزارشی با عنوان «وزیر دادگستری: دولت با حقوق های نجومی انقلابی برخورد کرد!» نوشت: با وجود گذشت ماه‌ها از موضوع حقوق‌های نجومی سخنگوی قوه قضائیه در نشست خبری گفت که متاسفانه همچنان تا امروز در رابطه با این مسئله هیچ موردی از ناحیه دولت به قوه قضائیه منعکس نشده است و اگر از ناحیه دولت موردی منعکس نشود دادستان به عنوان مدعی‌العموم وارد می‌شود.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
خبرنگار:اعظم حمیدپور** انتشاردهنده: سیدمحمد موسی کاظمی**پژوهشم**9275** 9279
