لیشمانیوز یا سالک، یک بیماری انگلی است که توسط انگل لیشمانیا ایجاد می‌شود. این انگل معمولا در پشه خاکی آلوده زندگی می‌کند. ما در این مقاله به علائم سالک در کودکان می‌پردازیم. البته علائم و درمان این بیماری در کودکان و بزرگسالان تفاوت چندانی ندارد.
پشه خاکی حامل انگل، معمولا در محیط‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری زندگی می‌کند. اپیدمی‌های مرگبار در مناطقی از آسیا، شرق آفریقا و آمریکای جنوبی رخ داده است.
پزشکان بدون مرز، لیشمانیوز را یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های استوایی می‌نامند. این سازمان همچنین بیان می‌کند که این بیماری پس از مالاریا در زمینه علل مرگ و میر انگلی دومین بیماری است.
سالک در ایران
بر اساس گفته‌های دکتر «بهزاد امیری»؛ رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت، از ابتدای سال 1400 تا پایان آذر، ۱۰هزار و ۵۰۸ بیمار جدید مبتلا به سالک در کشور شناسایی شده‌اند.
اما در میان استان‌های کشور، اصفهان، فارس، خوزستان، سمنان، خراسان رضوی و گلستان بیشترین موارد ابتلا به سالک را گزارش کرده‌اند.
در میان استان‌های کشور، اصفهان، فارس، خوزستان، سمنان، خراسان رضوی و گلستان بیشترین موارد ابتلا به سالک را گزارش کرده‌اند.
سالک، یک بیماری انگلی است که از نیش پشه خاکی به انسان منتقل می‌شود.
مهم‌ترین علامت سالک، بروز زخم است. پیش از ایجاد زخم، راه دیگری برای تشخیص وجود ندارد.
اگر زخمی روی بدن باشد که پس از ده روز بهبود پیدا نکند، از این زخم نمونه‌برداری می‌شود و در صورت بروز سالک، تحت درمان قرار می‌گیرد.
به گفته رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت، خدمات تشخیصی و درمانی سالک به صورت رایگان در مراکز بهداشتی و درمانی انجام می‌شود.
انواع سالک یا لیشمانیوز چیست؟
لیشمانیوز به سه شکل ظاهر می‌شود: پوستی، احشایی و پوستی‌مخاطی. کارشناسان معتقدند حدود 20 گونه لیشمانیا وجود دارد که می‌تواند این بیماری را به انسان منتقل کند.
بیشتر بخوانید: مشکلات پوستی در نوزادان، جدی بگیریم!
1- لیشمانیوز پوستی
لیشمانیوز پوستی، باعث ایجاد زخم روی پوست شما می‌شود که شایع‌ترین شکل است. درمان ممکن است همیشه ضروری نباشد، اما می‌تواند بهبود را تسریع و از عوارض جلوگیری کند.
2- لیشمانیوز مخاطی جلدی
نوع نادر این بیماری، لیشمانیوز مخاطی جلدی است که توسط فرم پوستی انگل ایجاد می‌شود و می‌تواند چندین ماه پس از بهبود زخم‌های پوستی ایجاد شود.
انگل‌ها به بینی، گلو و دهان شما سرایت می‌کنند که منجر به تخریب جزئی یا کامل غشاهای مخاطی در آن نواحی شود.
با این نوع لیشمانیوز، انگل‌ها به بینی، گلو و دهان شما سرایت می‌کنند که منجر به تخریب جزئی یا کامل غشاهای مخاطی در آن نواحی شود.
اگر چه لیشمانیوز مخاطی پوست معمولا زیرمجموعه‌ای از لیشمانیوز جلدی در نظر گرفته می‌شود، اما جدی‌تر است. به خودی خود بهبود نمی‌یابد و همیشه نیاز به درمان دارد.
بیشتر بخوانید: جوش صورت نوزادان، بیماری‌های پوستی مشابه کدامند؟
3- لیشمانیوز احشایی
لیشمانیوز احشایی گاهی به نام لیشمانیوز سیستمیک هم شناخته می‌شود.
معمولا دو تا هشت ماه پس از گزش توسط پشه خاکی رخ می‌دهد و به اندام‌های داخلی مانند طحال و کبد آسیب می‌رساند. از طریق آسیب به این اندام‌ها بر مغز استخوان و همچنین سیستم ایمنی بدن تاثیر می‌گذارد.
این وضعیت اگر درمان نشود تقریبا همیشه کشنده است.
بیشتر بخوانید: چگونگی بیماری پوستی در کودکان
علائم سالک در کودکان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر در مکانی که لیشمانیوز شایع است، زندگی می‌کنید یا به آن سفر کرده‌اید، مهم است که به پزشک خود اطلاع دهید. به این ترتیب پزشک ممکن است آزمایش‌هایی را انجام دهد.
اگر مبتلا به لیشمانیوز باشید، پزشک از آزمایش‌های دیگری استفاده می‌کند تا مشخص کند کدام‌گونه لیشمانیا علت آن است.
بیشتر بخوانید: بیماری های پوستی در بارداری، هفت مورد شایع
تشخیص لیشمانیوز جلدی
پزشک، بیوپسی را توصیه می‌کند.
تشخیص لیشمانیوز احشایی
بسیاری اوقات، مردم نیش پشه خاکی را به خاطر نمی‌آورند که تشخیص بیماری را سخت می‌کند.
سابقه زندگی، یا سفر به یک منطقه مبتلا به سالک، می‌تواند در تشخیص موثر باشد. پزشک ابتدا یک معاینه فیزیکی برای بررسی بزرگی طحال، یا کبد انجام می‌دهد. سپس ممکن است بیوپسی مغز استخوان را پیشنهاد کند، یا آزمایش خون بگیرد.
پیشنهاد ویژه: آشنایی با مراکز آزمایشگاه در کلینیک نی نی بان
راه‌های درمان سالک چیست؟
داروهای ضد انگلی مانند آمفوتریسین، این بیماری را درمان می‌کنند. پزشک ممکن است درمان‌های دیگری را بر اساس نوع سالک شما توصیه کند.
زخم‌های پوستی اغلب بدون درمان بهبود می‌یابند. با این حال، درمان می‌تواند بهبود را تسریع کند و جای زخم و خطر بیماری بیشتر را کاهش دهد.
لیشمانیوز جلدی
زخم‌های پوستی اغلب بدون درمان بهبود می‌یابند. با این حال، درمان می‌تواند بهبود را تسریع کند و جای زخم و خطر بیماری بیشتر را کاهش دهد.
هر گونه زخم پوستی که باعث تغییر شکل شود، ممکن است به جراحی پلاستیک نیاز داشته باشد.
بیشتر بخوانید: علت بیماری پروانه ای چیست؟
لیشمانیوز مخاطی جلدی
این ضایعات به طور طبیعی بهبود نمی‌یابند. آن‌ها همیشه نیاز به درمان دارند. لیپوزوم آمفوتریسین B و پارومومایسین می‌توانند لیشمانیوز مخاطی پوست را درمان کنند.
لیشمانیوز احشایی
بیماری احشایی، همیشه نیاز به درمان دارد. داروهایی که معمولا مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از استیبوگلوکونات سدیم (پنتوستام)، آمفوتریسین B، پارومومایسین و میلتفوسین.
بیشتر بخوانید: اگزمای پوستی کودکان چه عارضه ای دارد؟
چگونه می‌توانم از سالک پیشگیری کنم؟
هیچ واکسن، یا داروی پیشگیری‌کننده‌ای در دسترس نیست. تنها راه پیشگیری از لیشمانیوز این است که پشه خاکی نیشتان نزند.
برای کمک به جلوگیری از گزیده شدن توسط پشه خاکی این کارها را انجام دهید:
لباسی بپوشید که تا حد امکان پوست را بپوشاند. شلوارهای بلند، پیراهن‌های آستین‌بلند و جوراب‌های بلند توصیه می‌شود.
محل‌های خواب داخلی را با حشره‌کش اسپری کنید. در طبقات بالاتر ساختمان بخوابید. بین غروب و سحر از قرار گرفتن در فضای باز خودداری کنید. در صورت امکان از تهویه مطبوع در داخل خانه استفاده کنید. استفاده از فن‌ها ممکن است پرواز را برای حشرات دشوارتر کند. از پشه‌بند استفاده کنید. در تهیه پشه‌بند این نکته را مد نظر داشته باشید که پشه خاکی بسیار کوچکتر از پشه است. در صورت امکان توری را با حشره‌کش اسپری کنید. قبل از سفر به مناطق پرخطر، پشه‌بند و حشره‌کش بخرید.به کلینیک نی نی بان سر بزنید.
