سوال : فضا نگهدار دندان کودکان چیست و چه زمان نیاز است؟
پاسخ : یکی از نقش های مهم دندان های شیری، حفظ فضا برای دندان های جایگزین دائمی است. وقتی به هر دلیلی مجبور شدیم دندان شیری را زودتر از موعد مقرر بکشیم این فضای خالی که از کشیدن دندان بدست می‌آید باعث میشود که دندان های کناری آن دوست داشته باشند که متمایل شوند و آن فضا را اشغال کنند. در مواقعی ممکن است باعث شود دندان دائمی در خارج از قوس رویش پیدا کند و در شرایطی ممکن است دندان دائمی در لثه قفل شود و رویش پیدا نکند که در این شرایط ممکن است نیازبه درمان های جراحی یا ارتودنسی داشته باشد به همین دلیل برای جلوگیری از این حالت نیاز است از فضا نگهدارنده استفاده کنیم که انواع مختلفی دارند.
برای آگاهی بیشتر از فضا نگهدار دندان کودکان به سراغ دکتر هاجر دهقان رفتیم. از شما دعوت میکنیم ویدئو زیر را تماشا کنید. برای مراجعه به دکتر هاجر دهقان یا دریافت نوبت از مطب دکتر هاجر دهقان کلیک کنید.
فضا نگهدارنده دستگاهی است که به صورت ثابت در دهان کودک قرار داده میشود و یا به صورت متحرک توسط کودک استفاده میشود. این دستگاه فضا نگهدارنده مانع از کاهش و از دست رفتن فضاهای بین دندانی و یا فضاهای خالی ناشی از خارج کردن دندان های شیریو یا دائمی میشود . یعنی فضا نگهدارنده مانع از این میشود که دندانها به سمت فضای بی دندانی حرکت کنند و فضا کم شده و یا حتی بسته شود.
با توجه به توصیه دندانپزشک کودکان در کیس های مختلف ، یکی از انواع فضا نگهدارنده ثابت و متحرک برای کودک تجویز میشود .
زمانی که کودک دندانش را زودتر از زمان اصلی از دست میدهد ، چاره ای جز استفاده از فضا نگهدارنده باقی نمیماند. همیشه دندان ها تمایل به حرکت به سمت جلو دارند ، بنابراین اگر جای دندانی خالی باشد، دندان های دیگر حرکت میکنند و فضای خالی را کم کم پر میکنند.
اگر دندان شیری زودتر از زمان موعد از دست رود میتواند مشکل ساز شود. زیرا نه تنها فضاهای خالی اشغال میشوند بلکه در سال های آتی که قرار است دندان دائمی رویش کند فضای مورد نیازی که برای رویش نیاز داشته است ، از بین رفته است. بنابراین باید فضا نگهدارنده گذاشته شود تا مانع از حرکت دندان های عقب به سمت جلو شود. گاهی هم ممکن است فرد دندانی را از دست نداده باشد ولی به تشخیص دندانپزشک کودکان در آینده فضا برای رویش دندان دائمی کم خواهد بود و برای جلوگیری از این اتفاق باید فضا نگهدار بگذاریم تا فضاهای ریز و میلی متری بین دندان ها حفظ شود.
از سوی دیگر ، اگر دندان دائمی کودک به دلایلی همچون ضربه و ….تا همیشه از دست رود، دندانپزشک سعی میکند این فضا را حفظ کند تا فرد در آینده بتواند از ایمپلنت و یا روکش برای جایگزینی دندان از دست رفته ، استفاده کند.
در فضا نگهدارنده های ثابت ، بند ها و در فضانگهدارنده های متحرک ، کلاسپها لنگرگاهی را ایجاد میکنند تا مانع از حرکت دندان های خلفی به سمت جلو شوند و دندان ها در جای خود استوار باقی بمانند و هیچ فضای ریز و درشتی در فک از دست نرود.
به طور کلی فضانگهدارنده ها به دو نوع تقسیم میشوند:
فضا نگهدارنده متحرک فضا نگهدارنده ثابتبا توجه به این که در اکثر مواقع کودک به طور دائم فضا نگهدارنده متحرک را استفاده نمیکند و یا از دهانش خارج میکند ، دستگاه ممکن است کارایی لازم را نداشته باشد . به همین دلیل پیشنهاد ما استفاده از فضانگهدارنده ثابت است. فضا نگهدارنده ثابت میتواند برای فک بالا و فک پایین و نیز یک طرفه و دو طرفه باشد. اگر فضانگهدارنده ثابت به صورت صحیح و اصولی ساخته شود، از دست رفتن فضای خالی دندان به کمترین حد خود خواهد رسید.
آیا همیشه به فضا نگهدارنده نیاز داریم؟یکی از سوالات رایج خانواده ها این است که آیا همیشه فضا نگهدارنده لازم است؟ نمیتوان گفت همیشه برای همه کودکان فضا نگهدارنده نیاز است. اگر دندانپزشک کودکان تشخیص دهد که دندان هایی که قرار است در آینده رویش پیدا کند دندان های بزرگی هستند و هماهنگی لازم با سایز فک ندارند و یا دندان شیری و دائمی زودتر از زمان مقرر از دست رفته باشد و….. دندان پزشک حتما فضانگهدارنده را پیشنهاد خواهد داد تا حدود زیادی از مشکلات آینده کاسته شود.
فضانگهدارنده چه مدت باید در دهان کودکان باقی بماند؟به محض آن که دستگاه فضانگهدارنده در دهان کودکان گذاشته میشود، والدین از مدت زمان استفاده از این دستگاه میپرسند. مدت زمانی که این دستگاه در دهان کودک میماند بسته به دلیل استفاده از این فضانگهدارنده ها متفاوت است. برای مثال اگر فضانگهدار به دلیل رویش دندان های دائمی در جای خود گذاشته شود، باید تا زمانی که تمامی دندان های دائمی رویش پیدا کنند این دستگاه در دهان باقی بماند.
اگر علت استفاده از فضانگهدارنده این باشد که در آینده به جای دندان دائمی از دست رفته ایمپلنت استفاده شود ممکن است کودک مجبور باشد تا 18 سالگی از این دستگاه استفاده کند تا فضای خالی حفظ شود. پس برای خارج کردن دستگاه فضانگهدار عجله نکنید زیرا اگر در نیمه راه این دستگاه را بردارید انگار هیچ درمانی انجام نداده اید و دندان ها حرکت خواهند کرد و فضای مورد نیاز از دست میرود.
