به گزارش فرادید؛ عملیات ساخت سد گتوند که در سال ۱۳۷۶ آغاز شد و سال ۱۳۹۲ نیز به بهره برداری رسید، همواره با انتقادها و مخالفتهایی همراه بود. اما در نهایت وزارت نیرو و دولتهای وقت ساخت و آبگیری سد را دنبال کردند.
حالا با بروز بحران آبی در خوزستان، کارشناسان بر این عقیده اند که سد گتوند مقصر این بحران است.۵۵۰ استاد دانشگاه در ایران با امضای نامهای خطاب به روسای سه قوه، بحران آبی در خوزستان را مورد بررسی قرار داده اند.
طبق این نامه، اساتید دانشگاههای کشور معتقدند در مورد ساخت و آبگیری سد گتوند بهموقع هشدار دادهاند و دیدگاه کارشناسی خود را درباره آنچه مشکل امروز مردم خوزستان و دیگر استانهای حوضههای آبی مشترک است، ارائه کردهاند، اما این نظرات کارشناسی در تصمیمگیریهای مسوولان اعمال نشده است.
این ۵۵۰ استاد دانشگاه میگویند مشکلات کنونی خوزستان ناشی از همان تصمیمهای غیرکارشناسی و بیشتر بر پایه زدوبندهای سیاسی در مورد سدسازی، انتقال آب، مداخله در زیستبوم مناطق و بر هم زدن آن و منحرفکردن کسبوکارها از شرایط طبیعی اکوسیستم است.
در این میان برخی از فعالان رسانه ای و سیاسی نیز با انتقاد از رئیس دولت نهم و دهم، معتقدند که احداث این سد در زمان مسئولیت و توسط او احداث و افتتاح شده است.
اما هواداران محمود احمدی نژاد معتقدند که او در بحران آبی خوزستان تقصیری ندارد و سد گتوند نیز در دولتهای مختلف دنبال شده است.
سد گتوند مقصر بحران آب در خوزستان است؟ برخی کارشناسان محیط زیست میگویند که احداث دریاچه سد گتوند بر روی گنبدهای نمکی گچساران موجب حل شدن میلیونها تن نمک در آب پشت سد شده است. به اعتقاد آنها، حل شدن این نمکها در طول سالهای اخیر موجب افزایش شوری رودخانه کارون و شوره زار شدن زمینهای مرغوب کشاورزی مردم شده است.
محمدجواد عبدالهی، رئیس بازنشسته دانشکده زمینشناسی دانشگاه چمران اهواز نیز در این رابطه گفته که مهندسان آزمایشگاه مکانیک خاک برآورد کردند که تا ۹۳ متر ضخامت نمک دیوارههای پشت سد است.
او همچنین میگوید مطالعات نشان داده که تمامی مناطق اطراف گتوند و عقیلی، زمینهای مرغوب کشاورزی این مناطق به دلیل گسترش نمک و تبخیر در حال شورهزار شدن هستند و مردم تمام دارایی خود را دارند از دست میدهند و هیچ استفادهای از سد و آب شور آن نمیتوان کرد.
پیش از این، مهدی قمشی، مشاور استاندار وقت خوزستان در امور آب و محیط زیست و عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز نیز در سال ۹۵، نسبت به تبعات زیست محیطی سد گتوند هشدار داده بود.
او گفته بود که این سد همچون یک بمب ساعتی عمل میکند. قمشی گفته که EC آب خلیج فارس که قابل شرب نیست بین ۴۰ تا ۴۵ هزار واحد است٬، اما در حال حاضر لایههای پایین سد «گتوند» چندین برابر شورتر از آب خلیجفارس است.
در این میان، معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفظ محیط زیست نیز، سال ۹۴ در مورد احتمال تخریب سد گتوند -که یکی از بزرگترین و پرهزینهترین سدهای ایران است سخن به میان آورده بود. ابتکار گفته بود که این سازمان در انتظار تایید نهایی و ارزیابی کامل زیستمحیطی این تصمیم است.
اما با گذشت زمان نه تنها سد تخریب نشد، بلکه میزان بیشتری از نمک در آب حل شد. نمکی که به عقیده کارشناسان شوری رودخانه کارون را افزایش داد و بخش اعظم زمینهای کشاورزی را خشکاند.
تصویری از دیواره های نمکی، پشت سد گتوند
اشتباههای بزرگ در عملیات ساخت سد گتوند! به عقیده کارشناسان ساخت و آبگیری سد گتوند دو اشتباه عمده داشته است. اول جانمایی اشتباه دریاچه سد و دوم ایجاد پتوی رسی برای ایجاد فاصله میان لایههای ضخیم نمک و بستر دریاچه بود که منجر به فاجعهای بزرگ شد.دکتر عبدالهی، رئیس پیشین دانشکده زمینشناسی دانشگاه چمران اهواز که در تمامی مراحل ساخت سد گتوند حضور داشته و جز منتقدان اصلی ساخت آن بوده، در این رابطه به مجله تجارت نیوز گفته است: «۲۰ سال قبل از آنکه جانمایی سد گتوند در سال ۶۸ صورت بگیرد، آمریکاییها پیشنهاد داده بودند ۲۰ کیلومتر بالاتر از مخزن فعلی، سد گتوند احداث شود.»
او در ادامه میگوید: «اما در آن سالها مدیران شرکت مدیریت منابع آب ونیروی ایران بر این باور بودند که آمریکاییها، چون میخواستند مخزن سد کوچک باشد، این اختلاف مکانی را مطرح کردند؛ لذا تصمیمشان بر این شد که دریاچه سد درست بر روی گنبدهای نمکی گچساران جانمایی شود.»
این کارشناس زمین شناسی همچنین به ایجاد پتوی رسی برای ایجاد فاصله میان لایههای ضخیم نمک و بستر دریاچه اشاره میکند.
طبق گفته او، تنها چند روز پس از آبگیری سد، این پتوی رسی شکسته است.