آداب توصیه شده مهمان نوازی در اسلام

در دین اسلام به دعوت کردن از مهمانان و پذیرایی از آن ها بسیار تاکید شده است و در روایات گفته شده مهمان همراه خود رزق خود را می آورد.برای آنکه درباره مهمان نوازی در اسلام بیشتر بخوانید همراه با Niksalehi شوید تا درباره پذیرایی از مهمان بیشتر بخوانید.

مهمان نوازی در اسلام

امیرالمؤمنین (علیه­ السلام) می فرماید: لذت کریمان در اطعام طعام است و لذت انسان های لئیم و فرومایه در خوردن
غذا است.«لذه الکرام فی الإطعام و لذه اللئام فی الطعام».[۱]

برکت های مهمان

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید:
«وقتی مهمان وارد خانه ای می شود، به همراه او، رزقش هم از آسمان فرو می آید.
وقتی مشغول غذا خوردن شد، خداوند متعال، گناهان اهل خانه را می بخشد».
«إِنَّ الضَّیْفَ إِذَا جَاءَ فَنَزَلَ بِالْقَوْمِ جَاءَ
بِرِزْقِهِ مَعَهُ مِنَ السَّمَاءِ فَإِذَا أَکَلَ غَفَرَ اللَّهُ لَهُمْ بِنُزُولِهِ عَلَیْهِمْ».[۲]پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «هیچ
مهمانی وارد خانه ای نمی شود، مگر آن که رزقش را به همراه خواهد آورد».

«مَا مِنْ ضَیْفٍ حَلَّ بِقَوْمٍ إِلَّا وَ رِزْقُهُ فِی حَجْرِهِ».[۳]پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «وقتی خداوند
اراده کند که به بنده ای خیر عنایت کند، هدیه ای را به سوی او می فرستد».
مردم سؤال کردند: «آن هدیه چیست؟!» حضرت فرمود: «مهمان! با رزقش وارد می شود و با رفتنش، گناهان اهل خانه
را می برد».
«أَنَّهُ قَالَ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً أَهْدَى لَهُمْ هَدِیَّهً قَالُوا وَ مَا تِلْکَ الْهَدِیَّهُ قَالَ الضَّیْفُ
یَنْزِلُ بِرِزْقِهِ وَ یَرْتَحِلُ بِذُنُوبِ أَهْلِ الْبَیْتِ».[۴]مهمان نوازی در اسلام پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «هر
خانه ای که مهمان وارد آن نشود، ملائکۀ خداوند هم وارد آن نمی شود».«کُلُّ بَیْتٍ لَا یَدْخُلُ فِیهِ الضَّیْفُ لَا
یَدْخُلُهُ الْمَلَائِکَهُ.[۵]

پذیرایی از مهمان

امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «وقتی برادرت بر تو وارد شد، غذایی پیش روی او بگذار.
اگر غذا نداشتی، جرعه آبی برای وی بیاور و اگر نخورد، او را دعوت به وضو کن»«إِذَا دَخَلَ عَلَیْکَ أَخُوکَ
فَاعْرِضْ عَلَیْهِ الطَّعَامَ فَإِنْ لَمْ یَأْکُلْ فَاعْرِضْ عَلَیْهِ الْمَاءَ فَإِنْ لَمْ یَشْرَبْ فَاعْرِضْ عَلَیْهِ الْوَضُوءَ.[۶]ارزش غذا دادن به دیگرانامام جعفر
صادق (علیه السلام) می فرماید: «کسی که گرسنگی مؤمنی را برطرف کند، خداوند متعال سفره ای در بهشت برای وی
می گستراند.

سفره ای که به گستردگی همه جن و انس است.»«مَنْ أَشْبَعَ جَوْعَهَ مُؤْمِنٍ وَضَعَ اللَّهُ لَهُ مَائِدَهً فِی الْجَنَّهِ یَصْدُرُ
عَنْهَا الثَّقَلَانِ جَمِیعاً.[۷]امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «کسی که سه نفر از مؤمنین را اطعام کند، خداوند متعال در
سه باغ از ملکوت آسمان ها او را اطعام نماید: “باغ فردوس“، “باغ بهشت عدن“ و “باغ طوبی“.
طوبی درختی است در بهشت عدن و خداوند با دوست (رحمت) خود آن را کاسته است».مَنْ أَطْعَمَ ثَلَاثَ نَفَرٍ مِنَ
الْمُؤْمِنِینَ أَطْعَمَهُ اللَّهُ مِنْ ثَلَاثِ جِنَانِ مَلَکُوتِ السَّمَاءِ: الْفِرْدَوْسِ وَ جَنَّهِ عَدْنٍ وَ طُوبَى وَ هِیَ شَجَرَهٌ مِنْ جَنَّهِ عَدْنٍ
غَرَسَهَا رَبِّی بِیَدِهِ.[۸]

مهمان نوازی فئام چیست

امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «کسی که برادرش را در راه خداوند اطعام کند، اجر او
همانند کسی است که ” فِئَاماً” از مردم را اطعام کرده باشد.
سؤال شد: «منظور از “فئام” چیست؟ حضرت فرمود: «یکصد هزار نفر از مردم».مَنْ أَطْعَمَ أَخَاهُ فِی اللَّهِ کَانَ لَهُ مِنَ
الْأَجْرِ مِثْلُ مَنْ أَطْعَمَ فِئَاماً مِنَ النَّاسِ قُلْتُ مَا الْفِئَامُ قَالَ مِائَهُ أَلْفٍ مِنَ النَّاسِ.[۹]امام صادق (علیه السلام) می فرماید:
«کسی که گرسنه ای را اطعام کند، خداوند متعال، نهری در بهشت برای وی جاری می سازد».

«مَنْ أَشْبَعَ جَائِعاً أَجْرَى اللَّهُ لَهُ نَهَراً فِی الْجَنَّهِ».[۱۰]امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «همانا از دوست داشتنی ترین اعمال
نزد خدای یکتا، “ سیر کردن مؤمنی از گرسنگی“ یا “برطرف گردن غم و اندوه وی“ و یا “پرداخت دیون
و بدهی او“ می باشد.«مِنْ أَحَبِّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ إِشْبَاعُ جَوْعَهِ الْمُؤْمِنِ أَوْ تَنْفِیسُ کُرْبَتِهِ أَوْ قَضَاءُ دَیْنِهِ».[۱۱]

امام صادق(علیه السلام) می فرماید: «کسی که مسلمانی را اطعام کند تا اینکه سیر گردد، احدی از مخلوقات بجز خدای رب
العالمین، اجر و پاداش او را نمی داند.
نه ملک مقربی و نه نبی مرسلی!» .
سپس امام فرمود: «از جمله اموری که موجب بهشت و مغفرت الهی می گردند: اطعام طعام، در هنگامۀ گرسنگی است.»
آن گاه، این آیه را تلاوت فرمود: «أَوْ إِطْعامٌ فی یَوْمٍ ذی مَسْغَبَهٍ * یَتیماً ذا مَقْرَبَهٍ * أَوْ مِسْکیناً
ذا مَتْرَبَهٍ»[۱۲]؛ « یا غذا دادن در روز گرسنگى ..
* یتیمى از خویشاوندان * یا مستمندى خاکنشین را»

«مَنْ أَطْعَمَ مُسْلِماً حَتَّى یُشْبِعَهُ لَمْ یَدْرِ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِ اللَّهِ
مَا لَهُ مِنَ الْأَجْرِ فِی الْآخِرَهِ لَا مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لَا نَبِیٌّ مُرْسَلٌ إِلَّا اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ ثُمَّ قَالَ مِنْ
مُوجِبَاتِ الْجَنَّهِ وَ الْمَغْفِرَهِ إِطْعَامُ الطَّعَامِ السَّغْبَانَ ثُمَّ تَلَا قَوْلَ اللَّهِ تَعَالَى أَوْ إِطْعامٌ فِی یَوْمٍ ذِی مَسْغَبَهٍ یَتِیماً ذا
مَقْرَبَهٍ أَوْ مِسْکِیناً ذا مَتْرَبَهٍ ثُمَّ کانَ مِنَ الَّذِینَ آمَنُوا».[۱۳]

اطعام طعام از روی خودنمایی

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «کسی
که به خاطر خودنمایی غذایی به مردم بخوراند، خداوند همانند آن غذا را از صدید جهنم به وی خواهد خوراند.
و آن غذا را آتشی در شکمش می گرداند تا آن که از قضاوت میان مردم فارغ گردد».«مَنْ أَطْعَمَ طَعَاماً
رِیَاءً وَ سُمْعَهً أَطْعَمَهُ اللَّهُ مِثْلَهُ مِنْ صَدِیدِ جَهَنَّمَ وَ جَعَلَ ذَلِکَ الطَّعَامَ نَاراً فِی بَطْنِهِ حَتَّى یَقْضِیَ بَیْنَ النَّاسِ».[۱۴]

اکرام مهمان

امام محمد باقر (علیه السلام) می فرماید: «از جمله اموری که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) به فاطمۀ
زهرا (سلام الله علیها) آموخت این بود: “کسی که ایمان به خدا و روز قیامت دارد، باید مهمان خود را
گرامی دارد“».
«مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلْیُکْرِمْ ضَیْفَهُ».[۱۵]

امام صادق (علیه السلام) فرمود: «از جمله حقوق مهمان
این است که مورد تکریم قرار گیرد و برای او خلال آماده گردد».«إِنَّ مِنْ حَقِّ الضَّیْفِ أَنْ یُکْرَمَ وَ أَنْ
یُعَدَّ لَهُ الْخِلَالُ».[۱۶]

امام باقر (علیه السلام) فرمود: «از جمله اموری که جفا است، به خدمت گرفتن مهمان است.
هنگامی که مهمان بر شما وارد می شود، در آمدنش، به او کمک کنید.
اما وقتی می رود، در رفتنش به وی کمک نکنید؛ چرا که این کار، نشان از خساست و حقارت است.
همچنین برای او زاد و توشه فراهم کنید و سعی کنید زاد و توشۀ خوبی برای او بگذارد.
چرا که این کار، نشان از سخاوت است.«مِنَ الْجَفَاءِ اسْتِخْدَامُ الضَّیْفِ فَإِذَا نَزَلَ بِکُمُ الضَّیْفُ فَأَعِینُوهُ وَ إِذَا ارْتَحَلَ فَلا
تُعِینُوهُ فَإِنَّهُ مِنَ النَّذَالَهِ وَ زَوِّدُوهُ وَ طَیِّبُوا زَادَهُ فَإِنَّهُ مِنَ السَّخَاءِ».[۱۷]

کار کردن مهمان و مهمان نوازی در اسلام

در موضوع مهمان نوازی در اسلام ابن ابی یعفور می گوید: «روزی دیدم که
برای امام صادق (علیه السلام) مهمان آمده است.
مهمان، روزی برای کاری برخواست و امام او را از انجام کار نهی فرمود.
و خود امام برای انجام آن کار برخواست.
سپس فرمود: “رسول خدا (صلی الله علیه و اله) نهی فرمود از این که مهمان به کاری گماشته شود“».

عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ رَأَیْتُ (لِأَبِی) عَبْدِ اللَّهِ (علیه­ السلام) ضَیْفاً فَقَامَ یَوْماً فِی بَعْضِ الْحَوَائِجِ فَنَهَاهُ عَنْ ذَلِکَ
وَ قَامَ بِنَفْسِهِ إِلَى تِلْکَ الْحَاجَهِ وَ قَالَ نَهَى رَسُولُ اللَّه (صلی الله علیه و آله) أَنْ یُسْتَخْدَمَ الضَّیْفُ.[۱۸]

امام
صادق (علیه السلام) فرمود: «پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) وقتی با دیگران غذا می خورد، اولین کسی بود
که دستش را به سمت غذا می برد و آخرین کسی بود که دست از غذا می کشید.
این کار را انجام می داد تا دیگران هم (به راحتی) غذا بخورند»

کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی­ الله ­علیه ­و
آله) إِذَا أَکَلَ مَعَ الْقَوْمِ طَعَاماً کَانَ أَوَّلَ مَنْ یَضَعُ یَدَهُ وَ آخِرَ مَنْ یَرْفَعُهَا لِیَأْکُلَ الْقَوْمُ.[۱۹]امام موسی بن جعفر
(علیه السلام) فرمود: «وقتی مهمان بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) وارد می شد، همراه با مهمان مشغول
غذا می شد و دست از غذا نمی کشید، تا این که مهمان از جای خود بلند شود»أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ
(صلی ­الله ­علیه ­و آله) کَانَ إِذَا أَتَاهُ الضَّیْفُ أَکَلَ مَعَهُ وَ لَمْ یَرْفَعْ یَدَهُ مِنَ الْخِوَانِ حَتَّى یَرْفَعَ الضَّیْفُ.[۲۰]عَنْ
أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه ­السلام) قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ إِنَّ الزَّائِرَ إِذَا زَارَ الْمَزُورَ فَأَکَلَ مَعَهُ أَلْقَى عَنْهُ الْحِشْمَهَ وَ إِذَا
(لَمْ) یَأْکُلْ مَعَهُ یَنْقَبِضُ قَلِیلًا.[۲۱]

مدت ولیمه دادن و مهمان نوازی در اسلام

امام محمد باقر (علیه السلام) می فرماید: « ولیمه یک روز یا دو روز است
و بیش از آن، ریاکاری و خودنمایی است».الْوَلِیمَهُ یَوْمٌ أَوْ یَوْمَانِ مَکْرُمَهٌ (وَ مَا زَادَ رِیَاءٌ وَ سُمْعَهٌ).[۲۴]پیامبر اکرم (صلی
الله علیه و آله) هم در رابطه با ولیمه می فرماید: «روز اول حق است.
روز دوم معروف و پسندیده است.
و مازاد بر آن، ریاکاری و خودنمایی است».

أَوَّلُ یَوْمٍ حَقٌّ وَ الثَّانِی مَعْرُوفٌ وَ مَا زَادَ رِیَاءٌ وَ سُمْعَهٌ.[۲۵]

بر اهل شهر مستحب است که واردین بر
شهر را پذیرایی کنند:امام باقر می فرماید: «وقتی مردی وارد شهری شد، تا زمانی که در آن شهر است، مهمان
برادران دینی خود در آن شهر است»«إِذَا دَخَلَ الرَّجُلُ بَلْدَهً فَهُوَ ضَیْفٌ عَلَى مَنْ بِهَا مِنْ إِخْوَانِهِ وَ أَهْلِ دِینِهِ
حَتَّى یَرْحَلَ عَنْهُمْ».[۲۶]مواردی که ولیمه دادن در آن ها پسندیده است:

عُرس (عروسی).

خُرس (عقیقه).

ایاب (برگشتن از سفر).

اعذار (ختنه).

وِکار (خرید و فروش خانه).

رِکاز (بازگشت از مکه).امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «دعوت کردن ضروری نیست، مگر در چهار کار: “عروسی“، “عقیقه“، “بازگشت
از سفر“ و “ختنه“ کردن».لَا تُجِبِ الدَّعْوَهَ إِلَّا فِی أَرْبَعٍ الْعُرْسِ وَ الْخُرْسِ وَ الْإِیَابِ وَ الْإِعْذَارِ.[۲۷]

امام صادق (علیه
السلام) از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: « ولیمه در چهار موضع است: عروسی، عقیقه، ختنه،
بازگشت مرد از مسافرت.
الْوَلِیمَهُ فِی أَرْبَعٍ الْعُرْسِ وَ الْخُرْسِ وَ هُوَ الْمَوْلُودُ یُعَقُّ عَنْهُ وَ یُطْعَمُ وَ الْإِعْذَارِ وَ هُوَ خِتَانُ الْغُلَامِ وَ
الْإِیَابِ وَ هُوَ الرَّجُلُ یَدْعُو إِخْوَانَهُ إِذَا آبَ مِنْ غَیْبَتِهِ.[۲۸]

برای چه چیزایی ولیمه دهیم

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در وصیت خود
به امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: ای علی! ولیمه ای نیست مگر در پنج مورد: در عُرس، خُرس، عِذار، وِکار و
رِکار.
“عُرس“، ازدواج است.
“خُرس“، تولد فرزند است.
“عِذار“ ختنه کردن است.
“وِکار“ در رابطه با ساخت و خرید مسکن است.
و “رکاز“ هم بازگشت از سفر حج است.یَا عَلِیُّ لَا وَلِیمَهَ إِلَّا فِی خَمْسٍ فِی عُرْسٍ أَوْ خُرْسٍ أَوْ عِذَارٍ
أَوْ وِکَارٍ أَوْ رِکَازٍ فَالْعُرْسُ التَّزْوِیجُ وَ الْخُرْسُ النِّفَاسُ بِالْوَلَدِ وَ الْعِذَارُ الْخِتَانُ وَ الْوِکَارُ فِی (بِنَاءِ الدَّارِ وَ شِرَائِهَا)
وَ الرِّکَازُ الرَّجُلُ یَقْدَمُ مِنْ مَکَّهَ.[۲۹]

دعوت از مؤمنین در ولیمه­ ها

در موضوع مهمان نوازی در اسلام امام باقر (علیه السلام) می فرماید: «اگر مرد مسلمانی را اطعام کنم برایم دوست
داشتنی تر است تا این که افقی از مردم را اطعام کنم».
سؤال شد: «افق چه مقدار است؟» حضرت فرمود: «ده هزار نفر!»عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه ­السلام قَالَ لَأَنْ أُطْعِمَ رَجُلًا مُسْلِماً
أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أُعْتِقَ أُفُقاً مِنَ النَّاسِ قُلْتُ وَ کَمِ الْأُفُقُ قَالَ عَشَرَهُ آلَافٍ.[۳۰]امام صادق (علیه السلام) به سدیر صیرفی
فرمود: «چه می شود که هر روز بنده ای را آزاد کنی؟».
سدیر عرض کرد: «از نظر مالی، توان چنین کاری را ندام».
امام فرمود: «آیا هر روز مسلمانی را اطعام می کنی؟».
سدیر گفت: «مسلمان توانمند یا نیازمند؟» امام فرمود: «بی نیاز هم اشتهای به غذا دارد».
مَا مَنَعَکَ أَنْ تُعْتِقَ کُلَّ
یَوْمٍ نَسَمَهً قُلْتُ لَا یَحْتَمِلُ مَالِی ذَلِکَ قَالَ تُطْعِمُ کُلَّ یَوْمٍ مُسْلِماً فَقُلْتُ مُوسِراً أَوْ مُعْسِراً فَقَالَ إِنَّ الْمُوسِرَ قَدْ
یَشْتَهِی الطَّعَامَ[۳۱]».[۳۲]

دعوت از فقرا در ولیمه ها

امام صادق (علیه السلام) فرمود: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نهی فرمود از ولیمه
ای که مختص اغنیا باشد و فقرا و نیازمندان به آن دعوت نشوند».نَهَى رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و اله)
عَنْ وَلِیمَهٍ یُخَصُّ بِهَا الْأَغْنِیَاءُ وَ یُتْرَکُ الْفُقَرَاءُ.[۳۳] پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «اجابت دعوت کسی که
در ولیمه اش تنها اغنیا دعوت شده اند، کراهت دارد».
وَ یُکْرَهُ إِجَابَهُ مَنْ یَشْهَدُ وَلِیمَتَهُ الْأَغْنِیَاءُ دُونَ الْفُقَرَاءِ.[۳۴]اطعام گرسنه،
واجب است

«چرا که او هرگز به خداوند بزرگ ایمان نمىآورد * و هرگز مردم را بر اطعام مستمندان تشویق
نمىنمود * از این رو امروز هم در اینجا یار مهربانى ندارد * و نه طعامى، جز از چرک و
خون!»إِنَّهُ کانَ لا یُؤْمِنُ بِاللَّهِ الْعَظیمِ * وَ لا یَحُضُّ عَلى طَعامِ الْمِسْکینِ * فَلَیْسَ لَهُ الْیَوْمَ هاهُنا حَمیمٌ *
وَ لا طَعامٌ إِلاَّ مِنْ غِسْلینٍ.[۳۵]

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) فرمود: خداوند تبارک و تعالی می فرماید:
به من ایمان نیاورده کسی که سیر بخواند و برادر مسلمانش گرسنه باشد.قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى مَا آمَنَ بِی
مَنْ بَاتَ شَبْعَاناً [شَبْعَانَ] وَ أَخُوهُ الْمُسْلِمُ طَاوٍ.[۳۶]

استحباب اجابت دعوت مؤمن و نهی از اجابت دعوت فاسق:

امام صادق (علیه
السلام) می فرماید: از حقوق واجب مؤمن بر مؤمن دیگر این است که دعوتش را اجابت کند.مِنَ الْحُقُوقِ الْوَاجِبَاتِ لِلْمُؤْمِنِ
عَلَى الْمُؤْمِنِ أَنْ یُجِیبَ دَعْوَتَهُ.[۳۷]

امام صادق (علیه السلام) می فرماید: سه کار از جفا کاری است … یکی این
که: مردی به برای خوردن غذا دعوت کنند و او، دعوت را اجابت نکند.
ثَلَاثَهٌ مِنَ الْجَفَاءِ … وَ أَنْ
یُدْعَى الرَّجُلُ إِلَى طَعَامٍ فَلَا یُجِیبَ .
….
[۳۸]

پیامبر (صلی الله علیه و آله) در وصیت خود به ابوذکر فرمود: ای ابوذر … غذای فاسقین را نخور.
یَا أَبَا ذَرٍّ … لَا تَأْکُلْ طَعَامَ الْفَاسِقِینَ.[۳۹]

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: اگر مؤمنی مرا
به خورن غذایی دعوت کند، حتما دعوتش را اجابت می کنم و این کار دستور دینی است.
و اگر مشرک یا منافقی مرا به خوردن غذایی دعوت کند، دعوتش را اجابت نمی کنم و این کار جزء
دین است.
خداوند متعال، غذای مشرکین و منافقین را بر من منع کرده است.

لَوْ أَنَ مُؤْمِناً دَعَانِی إِلَى طَعَامِ ذِرَاعِ شَاهٍ لَأَجَبْتُهُ وَ کَانَ ذَلِکَ مِنَ الدِّینِ وَ لَوْ أَنَّ مُشْرِکاً أَوْ مُنَافِقاً
دَعَانِی إِلَى طَعَامِ جَزُورٍ مَا أَجَبْتُهُ وَ کَانَ ذَلِکَ مِنَ الدِّینِ أَبَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِی زَبْدَ الْمُشْرِکِینَ وَ
الْمُنَافِقِینَ وَ طَعَامَهُمْ.
[۴۰]

نهی از کم شمردن غذا

پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) می فرماید: همین اندازه گناه برای انسان (میزبان) بس است که غذایی که
نزد برادر مؤمنش می گذارد، کم به حساب آورد (از نظر کمی و کیفی).
همین اندازه گناه برای قومی بس است که غذایی که برادر مؤمنشان نزدشان می گذارد، کم حساب کنند.

کَفَى بِالْمَرْءِ إِثْماً أَنْ یَسْتَقِلَّ مَا یُقَرِّبُ إِلَى إِخْوَانِهِ وَ کَفَى بِالْقَوْمِ إِثْماً أَنْ یَسْتَقِلُّوا مَا یُقَرِّبُهُ إِلَیْهِمْ أَخُوهُمْ.[۴۱]نهی از
تکلف بیش از توان به جهت مهمان:پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) می فرماید: بیش از حدا توانتان در
پذیرایی از مهمان به زحمت و تکلف نیفتید.لا یتکلفنَّ احد لضیفه ما لا یقدر.[۴۲]از موارد تکریم مرد نسبت به برادر
مؤمنش این است که هیچ گونه تکلفی در برابر او نداشته باشد.مِنْ تَکْرِمَهِ الرَّجُلِ لِأَخِیهِ الْمُسْلِمِ أَنْ… لَا یَتَکَلَّفَ لَهُ
شَیْئاً.[۴۳]

امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «مهمان تا سه روز مورد ملاطفت قرار می گیرد.
وقتی شب سوم فرار رسید، همانند اهل خانه می شود.
در این صورت هر چه برای اهل خانه فراهم می شود، برای مهمان هم فراهم کنید».الضَّیْفُ یُلْطَفُ لَیْلَتَیْنِ فَإِذَا کَانَ
اللَّیْلَهُ الثَّالِثَهُ فَهُوَ مِنْ أَهْلِ الْبَیْتِ یَأْکُلُ مَا أَدْرَکَ.[۲۲]

مهمانی چند روز است

امام صادق (علیه السلام) می فرماید: رسول اکرم (صلی الله علیه
و آله) فرمود: مهمانی روز اول و دوم و سوم است.
بعد از آن اگر مهمان ماند، چیزی که به او می دهید، صدقه ای است که به وی می دهید.
سپس امام فرمود: به گونه ای بر برادر مؤمن خود وارد نشوید که او را به گناه اندازید.
گفتند: ای رسول خدا! چگونه او را به گناه اندازد؟! حضرت فرمود: چیزی نداشته باشد تا از مهمان پذیرایی کند.

الضِّیَافَهُ أَوَّلُ یَوْمٍ وَ الثَّانِی وَ الثَّالِثُ وَ مَا کَانَ بَعْدَ ذَلِکَ فَهُوَ صَدَقَهٌ تُصُدِّقَ بِهَا عَلَیْهِ قَالَ ثُمَّ قَالَ
لَا یَنْزِلَنَّ أَحَدُکُمْ عَلَى أَخِیهِ حَتَّى یُوثِمَهُ قَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ کَیْفَ یُوثِمُهُ قَالَ حَتَّى لَا یَکُونَ عِنْدَهُ مَا یُنْفِقُ
عَلَیْهِ.[۲۳]

مهمانی بد نیست درباره مهمان نوازی در اسلام بیشتر بدانید

مهمان ناخوانده

در موضوع مهمان نوازی در اسلام روابط مودت آمیز در جامعه اسلامی و میان برادران دینی و خانواده ها، باید در سطحی باشد که رفت و آمدها گرم، و مهمانی دادنها صمیمی، مهمانی رفتنها بی تکلّف، و پذیراییها خودمانی و بی گله باشد. این مطلوب نهایی است، ولی رعایت آدابی خاصّ، بویژه آنجا که محبتها و صمیمیتها در حدی نیست که «هیچ آدابی و القابی مجوی»، ضروری است. یکی از این نکات، بی دعوت به مهمانی نرفتن است، یکی هم همراه دعوت شده را با خود نبردن! گرچه میزبانان معمولاً می گویند: «خوب، چه می شد مهمانتان را هم می آورید، غریبه که نیستید، می آورید و دور هم بودیم و. . . »

اما توصیه اسلام به پرهیز از این مسأله است. حتی همراه بردن کودکان به مهمانی، اگر دعوت نشده اند، گاهی اشکال شرعی هم پیدا می کند، بویژه اگر در دعوتنامه قید شده باشد که: «لطفا از آوردن بچه. . . ».

امام صادق(ع) از رسول خدا نقل می کند که فرمود: «هر گاه یکی از شما به مهمانی و طعامی دعوت شدید، فرزند خود را همراه نبرید، اگر چنین کنید، کاری ناروا و غاصبانه کرده اید. »(۸) این همان عادت ناپسند «طُفیلی» و «قُفیلی» بردنِ همراه است. و. . . سومی را هم که صاحبخانه می شناسد!

مناعت طبع، گوهری است که نباید آن را با سنگ «توقّعهای کوچک» شکست! زبان به گلایه گشودن، هم طرف مقابل را شرمنده و رنجیده می کند، هم نشانه کم ظرفیتی و حقارت نفس است.

در حدیث دیگری پیامبر اسلام به حضرت علی(ع) در ضمن وصایایی فرمود: «یا علی! هشت گروهند که اگر مورد اهانت قرار گرفتند، خودشان را سرزنش کنند، نه دیگری را. یکی از آنان کسی است که به مهمانی ای که دعوت نشده برود و بر سر سفره ناخوانده بنشیند: «الذّاهبُ اِلی مائدهٍ لَمْ یدْعَ اِلیها. . . »(۹)

هم اندیشی دینی -حوزه