در ماه‌های مه و جون، طرفداران محیط‌زیست، لاشه‌ی ۳۵۶ فیل را در دلتای اوکاوانگو در بوتسوانا کشف کردند. به‌نظر می‌رسید برخی از این حیوانات به‌طور ناگهانی حین راه رفتن یا دویدن افتاده و مرده باشند. به‌نظر می‌رسید برخی دیگر دچار گیجی شده و قبل از مرگ به‌صورت دایره‌وار حرکت کرده باشند. درحالی‌که مرگ فیل‌ها متوقف شده است، علت آن همچنان یک معما مانده است و باعث ترس برخی کارشناسان درمورد آینده‌ی این پستانداران بزرگ در کشوری شده که در آن حفاظت از حیات وحش، تا حد زیادی موفقیت‌آمیز بوده است.
هیچ‌یک از اجساد حاوی جای گلوله نبود و هیچ عاجی کنده نشده بود که نشان می‌دهد شکارچیان عاج در این کشتار نقشی نداشته‌اند. برخی کارشناسان مشکوک هستند که افراد محلی آن‌ها را مسموم کرده باشند؛ درحالی‌که دیگران فکر می‌کنند مرگ فیل‌ها با طبیعت ارتباط دارد.
روز دوشنبه، مقامات بوتسوانایی پاسخ خود را اعلام کردند: «نوروتوکسین‌های تولیدشده به‌وسیله‌ی سیانوباکتر (نوعی جلبک میکروسکوپی) موجب شده است فیل‌ها پس از نوشیدن آب از حوضچه‌های بزرگی که پس از باران تشکیل شده بود، بمیرند.» درحالی‌که برخی طرفداران محیط‌زیست این توضیح را قبول کردند، دیگران حل‌شدن این معما را نپذیرفتند و نگران بودند فیل‌ها با خطر مجدد مواجه شوند.
مقاله‌های مرتبط:سیریل تائولو، معاون اداره حیات وحش و پارک‌های ملی بوتسوانا یافته‌های دولت را در یک کنفرانس خبری اعلام کرد. وی گفت: «مطلقا هیچ دلیلی وجود ندارد که باور کنیم انسان در این مرگ‌ومیرها دخالت داشته است. این پدیده‌ی جدیدی نیست بلکه چیزی است که هنگام این تغییرات محیطی زیاد اتفاق می‌افتد.»
مامدی روبن، مامور دامپزشکی دولت گفت هنوز سؤال‌های زیادی وجود دارد که باید پاسخ داده شود؛ ازجمله اینکه چرا فیل‌ها تنها گونه‌ای بودند که مردند و چه چیزی موجب این شیوع مرگبار شده است.
برخی کارشناسان محیط‌زیست همچنین از این موضوع نگران بودند که دولت نام آزمایشگاهی که یافته‌ها را به دست آورده است، فاش نکرد و مقامات مشخص نکردند چه تعداد و از کجا نمونه‌ها را گرفته‌اند، چه آزمایش‌هایی انجام شده است و کدام گونه از سیانوباکتر مسئول این اتفاق بوده است. مقامات مسئول به درخواست‌های مصاحبه پاسخی ندادند.
پیتر کت که بیماری‌های حیات وحش بوتسوانا را مورد مطالعه قرار داده است، گفت: «سوالات حل‌نشده‌ی بسیار زیادی وجود دارد. آن‌ها باید درمورد آزمایشگاه‌هایی که نمونه‌ها به آنجا ارسال شده است و گزارش‌های آزمایشگاهی کاملا شفاف باشند.»
مقامات حیات‌وحش بوتسوانا می‌گویند جلبک‌های سمی موجود در حوضچه‌های بزرگ باران در دلتای اوکاوانگو علت مرگ مرموز صدها فیل در ماه‌های اخیر هستند
بیشتر انواع سیانوباکترهایی که نوروتوکسین تولید می‌کنند، در محیط‌های دریایی یافت می‌شوند و می‌توانند کشند سرخ ایجاد کنند. گونه‌های معدودی در آب‌های شیرین سرتاسر جهان یافت می‌شوند و گاهی موجب مرگ سگ‌ها، گاوها و حیوانات دیگری می‌شوند که از آن آب می‌نوشند یا در آن شنا می‌کنند.
کریس تاولس، رئیس بخش تحقیقات سازمان Save the Elephants در کنیا گفت: «یکی از بزرگ‌ترین مسائل حل نشده این است که چرا به‌نظر می‌رسد مرگ‌و‌میر موازی وجود نداشته است. به‌همین علت، ما از اول گفتیم این توضیحِ احتمالی نیست، زیرا به‌نظر نمی‌رسید حیوانات دیگر بمیرند.»
دکتر تاولس گفت فیل‌ها بخش اعظم حیات وحش منطقه را تشکیل می‌دهند؛ اما گاوها نیز در آنجا دیده می‌شوند. بااینحال، او نتوانسته است تأیید کند که آیا گاوها هم از همان آب‌ها مصرف می‌کنند. بااینحال، او افزود: «درحالی‌که هیچ‌یک از دلایل پیشنهادی کاملا با مشاهدات جور درنمی‌آید، این مورد نسبت‌به بقیه محتمل‌تر است و خصوصا که با نتایج آزمایشگاهی نیز حمایت می‌شود، من تمایل به پذیرش آن دارم.»
روی بنگیس، متخصص بیماری‌های حیات‌وحش در دانشگاه پرتوریا در آفریقای جنوبی که قبلا رئیس دامپزشکی پارک ملی کروگر بود، گفت: «توضیحات احتمالی مختلفی برای علت مرگ فیل‌ها وجود دارد. ممکن است فیل‌ها نسبت‌به نوروتوکسین‌های خاصی که موجب مرگ آن‌ها شده است، بسیار حساس باشند درحالی‌که گونه‌های دیگر مقاومت بیشتری داشته باشند. ما می‌دانیم چنین چیزی اتفاق می‌افتد و گونه‌های مختلف قدرت تحمل متفاوتی دارند.»
فیل‌ها همچنین مقادیر زیادی آب می‌نوشند که تا ۴۰ گالن در روز می‌رسد، بنابراین نسبت‌به حیوانات کوچک‌تر مقدار بیشتری توکسین مصرف می‌کنند. علاوه‌بر‌این، فیل‌ها برخلاف بیشتر گونه‌های دیگر در آب بازی می‌کنند و در گِل غلت می‌زنند و روی خودشان آب می‌پاشند. ممکن است نوروتوکسین ازطریق پوست آن‌ها جذب شده باشد.
اینکه چرا کرکس‌ها و جانوران لاشخور دیگر تحت‌تأثیر قرار نگرفته‌اند، سؤال بی‌پاسخ دیگری است. تمام کارشناسان محیط‌زیست دراینباره متقاعد نشده‌اند که جلبک‌های سمی علت این مسئله بوده باشند. کیت لیندسی، متخصص زیست‌شناسی حفاظت گفت: «فرصت برای کشف چیزی که واقعا برای فیل‌ها اتفاق افتاده است، به‌علت عدم تمایل دولت بوتسوانا برای همکاری با جامعه‌ی پژوهشی در مراحل اولیه از دست رفت. هنوز سؤال‌های بزرگی دراینباره وجود دارد که آیا نمونه‌های مفیدی جمع‌آوری شده است یا خیر.» دکتر بنگیس افزود: «بدون دیدن نتایج آزمایشگاه یا دسترسی به اطلاعات بیشتر درمورد نمونه‌ها، نمی‌توانم درمورد درستی، نادرستی، امکان‌پذیر‌بودن یا غیرممکن‌بودن این تشخیص نظر بدهم.»
