شبث بن ربعی که به مرد هزارچهره کوفه مشهور است از جمله افرادی در طول تاریخ محسوب می شود که شخصیتی متزلل و منفعت طلبی داشته است.او شخصیت سرشناس و تاثیرگذار در وقایع تاریخ به خصوص واقعه ی عاشورا می باشد.در ادامه همراه با نیک صالحی شوید تا درباره سرانجام شبث بن ربعی بیشتر بخوانید.
سرانجام شبث بن ربعیس: سرانجام شبث بن ربعی (فرمانده پیاده نظام ابن سعد) چگونه به هلاکت رسید؟
ج: شبث بن ربعی از شخصیت¬های چندچهره تاریخ اسلام، و از سرکردگان کوفه و از طایفه
بنی تمیم بود، ابتدا از یاران علی و در دوره بعد از جمله افراد موثر در قتل حسین بن علی
و دفع مختار شد.
شبث در دوران جاهلیت فردی سرشناس به‌شمار می‌رفت.
وی در زمان پیامبر اسلام مسلمان شد اما از صحابی وی نبود.
گفته شده پس از مرگ پیامبر اسلام، مرتد گردید و موذن سجاح (از نظر مسلمانان از جمله پیامبران خودخوانده) گردید
و پس از آن دوباره جایگاه سابق خود در مسلمانان یافت.
در عهد عثمان او را حامی خلیفه دانسته‌اند.
سپس از صحابی علی شد و در جنگها در سپاه علی نقش بسیار داشت اما در جنگ نهروان پا پس
کشید و به خوارج پیوست اما در جنگ نهروان شرکت نکرد.
مورخین شیعه وی را در زمان خلافت کوتاه حسن بن علی از یاران سست عنصری بشمار می‌آورند که پس از
صلح حسن بن علی به سمت معاویه رفت.
شبث در واقعه عاشورا از کسانی بود که به حسین نامه نوشتند و او را به کوفه دعوت کردند.
اما او با روی کار آمدن عبیدالله زیاد در کوفه به سمت وی رفت و با مسلم بن عقیل دشمنی
کرد.
او که تا روز پنجم محرم از رفتن به کربلا طفره می‌رفت، مجبور به شرکت در واقعه کربلا شد، در
روز عاشورا که فرمانده نیروهای پیاده لشکر دشمن ( شمر ابن ذالجوشن) بود، حسین بن علی در اولین سخنرانی خود
از او و دیگر سران کوفه نام برد و نامه نوشتن و دعوتشان را یادآوری کرد.
سرانجام شبث بن ربعی در معرکه کربلا زیرکانه عمل کرد و از رویارویی مستقیم با حسین و یارانش پرهیز کرد تا جایگاه خود
را در آینده به خطر نیندازد.
از جمله اینکه پس از قتل مسلم بن عوسجه از شخصیت وی تمجید کرد.( تاریخ طبری، ج ۴، ص ٣٢۵)
شبث بن ربعی بعد از پایان جنگ در کربلاپس از پایان جنگ در کربلا و بازگشت کوفیان به شهر کوفه، چون در آغاز عبیدالله زیاد سرمست از پیروزی
بود و بر اوضاع شهر تسلط داشت، شبث به تناسب موقعیت، مسجد خود را به شکرانه قتل امام حسین(ع) تجدید
بنا کرد .(تاریخ طبری، ج ۴، ص ٢۶٢)
در پی قیام مختار به خونخواهی امام حسین(ع)، به نقلی شبث بن ربعی به
او پیوست و حتی ریاست شرطه را در حکومت مختار بر کوفه به دست گرفت و از کسانی شد که
خون امام حسین(ع) را مطالبه می کردند!(اخبار الطوال، ص ٢٧٨) باید از مختار که با ادعای خونخواهی امام حسین(ع) قیام
کرد، بعید باشد کسی را که فرمانده پیادگان سپاه عمر سعد
در کربلا بوده، تا این حد به خود نزدیک
کرده باشد و از سوی دیگر با توجه به تحلیلی که از عملکرد شبث در فاجعه کربلا بیان شد، احتمال
می رود که وی توانسته باشد مختار را نیز فریب دهد
و خود را در دستگاه مختار مقرب سازد.
به هر روی، آن چه مسلم است این که شبث تا پیش از شورش اشراف کوفه بر ضد مختار که
وی در آن نقش اساسی داشت، نه تنها مورد تعقیب و بازخواست مختار واقع نشد، بلکه ظاهرا مورد احترام وی
نیز بوده است.
عاشورا
شورش شبث بن ربعی بر علیه مختار
در موضوع سرانجام شبث بن ربعی به هنگام خروج سپاه مختار به فرماندهی ابراهیم بن مالک اشتر برای مقابله با سپاه شام، با سوءاستفاده از
غیبت سپاه، بر ضد مختار شورش کرد.
در این توطئه، شبث بن ربعی همراه با شمر بن ذی الجوشن و محمد بن اشعث بن قیس از فرماندهان
اصلی اشراف شورشی بودند.
شورشیان موفق شدند بر نیمی از کوفه دست یابند و حاضر به پذیرش مصالحه مختار که می¬خواست همه شرایط آنان
را بپذیرد، نبودند.
مختار از سویی با آنان مذاکره می¬کرد و از سوی دیگر در پی ابراهیم بن مالک اشتر فرستاد تا با
سپاه بازگردد و شورش را سرکوب کند.
شبث بن ربعی که بر عزل مختار و خروج او از کوفه اصرار داشت، در پی انتشار خبر بازگشت ابراهیم
بن مالک اشتر، و مقابله با او نیروهای شبث درهم شکسته و پراکنده شد.
پس از شکست این شورش بود که مختار موقعیت را برای کشتار قاتلان امام حسین(ع) مناسب دید و به تعقیب
آن ها پرداخت.
شبث بن ربعی و شمر بن ذی الجوشن و تعدادی از عاملان فاجعه کربلا به سوی بصره گریختند.
مختار گروهی را به تعقیب آن ها فرستاد که شمر را به هلاکت رساندند، اما شبث موفق شد به بصره
فرار کند.
شبث و برخی از اشراف کوفه را نزد مصعب آوردند.
آن ها به مصعب گفتند که بر مخالفت با مختار اتفاق دارند و از او خواستند تا با کمک
آن ها برای مقابله با مختار حرکت کند.
اگرچه شبث در این هنگام به زبیریان پیوسته بود، اما پس از آن که عبدالله بن زبیر به دست حجاج
بن یوسف ثقفی که از سوی عبدالملک بن مروان اموی اعزام شده بود، کشته شد و بساط حکومت زبیریان درهم
پیچیده شد، با شاخه مروانی بنی امیه بیعت کرد و در کوفه ساکن شد و بخشی از دوران حکومت جلاد
بنی امیه یعنی حجاج بن یوسف بر این شهر را نیز تجربه کرد.
شگفت آن که شبث در حکومت حجاج بر کوفه نیز دارای احترام بود و حجاج که به شدت سران و
بزرگان کوفه را زیر نظر داشت و بسیاری از آن ها را به سبب تغییر مواضع و نفاق از دم
تیغ می گذرانید، کاری به کار شبث نداشت.
سرانجام شبث بن ربعی به هنگام حکومت حجاج بن یوسف بر کوفه در سال ٨٠ هجری مرد(قاموس الرجال، ج ۵،
ص ٣٨٨) و به نظر می رسد تا زمان مرگ، موقعیت خود را در میان کوفیان حفظ کرده باشد.
شبث بن ربعی بن حصین تمیمی[۱] با کنیه أبو عبدالقدوس[۲] شناخته می‌شود.
شبث از جمله افرادی است که در طول تاریخ، شخصیتی متزلزل و مواضع
متفاوتی داشت و در هر زمان، گرایشی نوین از خود بروز می‌داده است.
در منابع تاریخی نقل شده است که او مؤذن یکی از مدعیان
دروغین نبوّت بود و بر دین او می‌زیست،[۳] اما بعد آنها را رها کرده و به اسلام روی آورد.
وی، از اشراف به شمار می‌آمد و بزرگ قبیله خود در کوفه بود؛[۴] به همین دلیل، تأثیر و نقش بسیاری در حوادث مرتبط با کوفه داشت که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
شبث از مخالفان عثمان بود و به همراه برخی از دیگر کوفیان، خواهان کناره‌گیری او بود.[۵] با به حکومت رسیدن امام علی(ع)، شبث به ایشان پیوست و در کنار امام باقی ماند. او در جنگ صفین در کنار امام علی(ع) حضور داشت و در نامه‌ای معاویه را به شدّت سرزنش کرده و او را در قتل عثمان دخیل می‌دانست.[۶]
اما بعد از داستان حکمیت، شبث رنگ عوض کرده و به همراه هوادارانش به خوارج پیوست.[۷]
البته پس از آن و در پی گفت‌وگویی با امام علی(ع)، او مجدّداً به سپاه امام پیوست[۸] و در جنگ با خوارج حضور یافت و امام او را فرمانده سمت چپ سپاه قرار داد.[۹]
با مرگ معاویه و به حکومت رسیدن یزید، شبث مانند بسیاری از کوفیان به امام حسین(ع) نامه داد و او را به کوفه دعوت کرد.[۱۰] امام حسین(ع) نیز در روز عاشورا خطاب به افرادی، مانند شبث، فریاد زد: «ای شبث بن ربعى!، اى حجّار بن أبجر!، اى…، مگر شما برایم ننوشته
بودید: میوه‌ها رسیده، باغ‌ها سرسبز شده و نهرها لبریز گردیده، [اگر بیایى] بر سپاهى که برایت آماده شده، وارد خواهى شد، بیا؟!»
ولى آنها در پاسخ امام حسین(ع) گفتند: ما چنین کارى نکرده‌ایم! حضرت فرمود: «نه و الله شما بودید که این عمل را انجام داده‌اید».[۱۱]
با آمدن ابن زیاد به کوفه، شبث دوباره تغییر موضع داد و به سمت او میل پیدا کرد. با این حال تمایل چندانی به جنگ علیه امام حسین(ع) نداشت. وقتی ابن زیاد از او و شمر خواست به سپاه عمر بن سعد بپیوندد، شمر سریع، اجابت کرد اما شبث تظاهر به بیمارى کرد و ناخوشى را بهانه آورده تا در مقابل امام قرار نگیرد. اما ابن زیاد به او گفت تمارض به بیماری می‌کنى؟ اگر مطیع مایى به جنگ دشمن ما
برو و وقتی شبث این سخن را شنید، به سمت کربلا حرکت کرد.[۱۲] در روز عاشورا شبث فرماندهی بر پیادگان سپاه عمر بن سعد را بر عهده داشت[۱۳] با این حال وقتی شمر
خواست خیام را آتش بزند، شبث در مقابل او ایستاد و گفت: [اى شمر] من سخنى بدتر از سخن تو و رویکردی زشت‌تر از رویکرد تو ندیده‌ام. مگر تو به جنگ آمدى تا زن‌ها
را بترسانى؟[۱۴] در نهایت شبث در حدود سال هفتاد هجری از دنیا رفت.[۱۵]
جوابگو -اسلام کوئست
