عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی:
به گزارش ایکنا، متن یادداشت حجت‌الاسلام والمسلمین محمد عابدی، عضو هیئت علمی گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به شرح زیر است: بر خلاف برداشت‌های آفت‌زده‌ای که دین و قرآن را مانع آزادی اجتماعی و سیاسی بشر معرفی می‌کنند، حقیقت این است که اصولاً یکی از مهمترین اهداف قرآن کریم تامین آزدی بشر است و این هدف در شمار مجموعه مصالحی قرار دارد که تشریعات قرآن کریم در پی تامین آن‌هاست و بشر با التزام به آنها به افقی گسترده از آزادی خواهد رسید.
خداوند در قرآن‌کریم با «تشریع نظام وظایف و تکالیف» راه صیانت از آزادی را ترسیم و تجویزکرده است، به گونه‌ای که بایدهای الهی، راه‌های تامین حق آزادی و نباید‌ها موانع و آفات آن را نشان دهند، برای همین انسان، تشریعاً «مکلف به صیانت از آزادی» می‌شود تا خود و دیگران را از عبودیت غیر خدا برهاند و در این مورد مسئول و مستحقِ پاداش یا کیفر است.
آموزه‌ها و تکالیف در گستره سیاسی و… ضامن تحقق، بخش عمده‌ای از آزادی‌اند؛ همان گونه که عمل نکردن به آنها نابودی آزادی را در پی دارد. قرآن پدیده‌هایی چون استبداد؛ خودکامگى؛ استکبار؛ فساد؛ کفر وشرک؛ و….را سلب کننده آزادى بر می‌شمارد و نشان می‌دهد ویژگی حکومت‌های طاغوتی اسیر کردن مردم است(بقره،49). حتی از سلب آزادی فرستادگان الهی، بنی اسرائیل، مردم و مسلمانان یاد و در مرحله بعد سلب حق آزادی را رد می‌کند و سرانجام رسولان و منصوبان خود را با عنوان حاکمان دینى مکلف می‌سازد با دعوت بشر به عبودیت و التزام به تکالیف غل و زنجیرها را از دست و پای او بردارند. «الَّذِینَ یَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِیَّ الْأُمِّیَّ الَّذِی یَجِدُونَهُ مَکْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِی التَّوْرَاهِ وَالْإِنْجِیلِ یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَیُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّبَاتِ وَیُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَائِثَ وَیَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ فَالَّذِینَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»(اعراف،157).
برای عینی‌تر شدن مطلب برخی از تکالیف قرآنی که ثمره آن احیای حق آزادی است معرفی می‌شوند:
1. استعانت از خدا و صبر؛ مطابق آیات قرآن، وقتی فرعون گفت پسران قوم موسی را خواهیم کشت و زنانشان را نگه خواهیم داشت، حضرت قوم خود را تکلیف کرد از خدا کمک بجویند و صبور باشند که زمین متعلق به خدا است و به هر کسى از بندگان خویش بخواهد وامىگذارد و سرانجام نیک از آن پرهیزکاران است( اعراف، 127و128).
2. جهاد: در آیه‌ای دیگر خداوند از مردم می‌خواهد برای رهایی و آزادی مستضعفان جهاد کنند. وَمَا لَکُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْیَهِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ نَصِیرًا» (نساء، 75).
3. هجرت: در آیه‌ای توضیح داده می‌شود کسى که در راه خدا از وطن چشم مىپوشد و مهاجرت مىکند، اگر به موانعى بر مىخورد، به گشایشهایى نیز بر خورد مىنماید. « وَمَنْ یُهَاجِرْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ یَجِدْ فِی الْأَرْضِ مُرَاغَمًا کَثِیرًا وَسَعَهً وَمَنْ یَخْرُجْ مِنْ بَیْتِهِ مُهَاجِرًا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ یُدْرِکْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ» (نساء، 100).
در کنار مثال‌های فوق البته تکالیف قرآنی متعددی هم وجود دارند که به ظاهر محدود کننده آزادی هستند، ولی به واقع هدفشان جلوگیری از نابودی آزادی بشر است و تشریح هریک از آنها مجالی وسیع را می‌طلبد، مانند: ممنوعیّت رابطه دوستانه با تمسخرکنندگان اسلام و نپذیرفتن آنان به سرپرستی؛ اعتماد به ظالمان؛ رابطه دوستانه با کافران و منافقان؛ محرم اسرار قرار دادن اهل کتاب. ایجاد آشوب؛ اختلاف؛ بدعتگذارى در دین؛ شکستن حریم مقدّسات دینى؛ همکارى بر گناه و تجاوز؛ فساد در جامعه؛ شکستن حریم پیامبر (ص)؛ رفتارهاى غیر عادلانه با مخالفان؛ محدودیت آزادى، به پرهیز از اعمال مورد سوءاستفاده دشمنان و مخالفت با حکم خدا و رسول (ص) ومنع از ارتداد.
انتهای پیام
