درمان میگرن در کلینیک تخصصی مغز و اعصاب

دکتر فرشته اسفندیاری، باتوجه‌به شیوع بالای سردرد بخصوص میگرن در جامعه، فعالیت خود را در زمینه تشخیص و درمان تخصصی انواع سردرد آغاز کرد. خدمات ارائه شده در کلینیک تخصصی سردرد دکتر اسفندیاری براساس آخرین متد روز دنیا در درمان سردرد و به‌خصوص میگرن صورت می‌گیرد. این کلینیک با بهره‌گیری از جدیدترین تجهیزات پزشکی در زمینه سردرد شامل TMS،تزریق بوتاکس تخصصی میگرن، سونوگرافی داپلر عروق مغز و کاروتید، نوار مغز،نوار عصب بینایی و ... آماده ارائه خدمات به بیماران مبتلا به سردرد و میگرن است.

میگرن یکی از شایع‌ترین علت های مراجعه به متخصص مغز و اعصاب در همه دنیا محسوب می‌شود. براساس مطالعات، حدود ۱۴ درصد مردم ایران مبتلا به سردرد میگرن هستند و براساس مطالعه Global burden of disease 2018 سردردهای میگرنی به‌عنوان اولین علت ناتوانی در افراد زیر ۵۰ سال (یعنی سنین اصلی productive جامعه) شناخته شد و بنابراین درمان به‌موقع و صحیح آن‌ها موکدا توصیه می‌شود.

اگر شما نیز جزو افرادی هستید که از میگرن رنج می‌برید، این مقاله می‌تواند به شما کمک کند.

شما احتمالا حداقل یکی از راه‌های درمان میگرن را امتحان کرده‌اید. بعضی از آن‌ها می‌توانند نتیجه خوبی بدهند ولی همیشه نه!

اگر همچنان به‌دنبال راهی برای بهبود سردردتان هستید، بهتر است راه‌های جدیدتر درمان میگرن را هم بشناسید:

TMS دستگاهی است که به وسیله فرستادن امواج مغناطیسی به قسمت‌هایی از مغز، باعث کاهش درد در میگرن می‌شود. این روش کاملا بدون درد و بی‌خطر بوده و عوارض جانبی چندانی ندارد.

ابتدا TMS برای شناخت کارکرد مغز توسط دانشمندان استفاده می‌شد ولی اخیرا پزشکان از آن برای درمان بیماری‌های مختلف مغز و اعصاب از جمله افسردگی و میگرن به‌خصوص میگرن با اورا استفاده می‌کنند.

امواج مغناطیسی به وسیله یک کویل که روی سر بیمار قرار می‌گیرد، از راه جمجمه به کورتکس پس سری (occipital cortex) مغز می‌رسد. هر موج مغناطیسی موجب کاهش تحریک‌پذیری نورون‌های مغز و در نتیجه کاهش حملات میگرن می‌شود (براساس تحقیقات، سلول‌های مغز افراد مبتلا به میگرن به‌صورت ژنتیکی تحریک‌پذیری بیشتری نسبت به افراد غیر مبتلا دارند و همین افزایش حساسیت باعث آزاد شدن نوروترانسمیترهای محرک درد در مواجهه با محرک‌های معمول محیطی مثل نور، صدا، گرسنگی، اختلال خواب و ... می‌شود).

بایدها و نبایدهای TMS

TMS فقط برای درمان میگرن در افراد بالاتر از ۱۸ سال توصیه می‌شود و در هر ۲۴ ساعت حداکثر یک‌بار استفاده می‌شود. اگر مبتلا به صرع (اپی لپسی) هستید یا سابقه فامیلی تشنج دارید، نباید TMS را امتحان کنید. همچنین اگر جسم فلزی در بدن نزدیک سر و گردن یا نیمه فوقانی بدن دارید (به جز دهان) نمی‌توانید از TMS استفاده کنید.

TMS در افراد مبتلا به میگرن اورا بیشترین اثر را دارد.

نورولوژیست ممکن است به افرادی که داروها را به‌دلیل عوارض دارویی تحمل نمی‌کنند یا به دارو جواب مناسب نمی‌دهند، TMS را به‌عنوان یکی از جدیدترین روش‌های درمان میگرن توصیه کند.

جدیدترین داروی درمان میگرن که توسط FDA در ۱۷ مه ۲۰۱۸ تأیید شد، دارویی به نام Erenumab (Aimovig) از دسته داروهای مهارکننده CGRP است که مانع ایجاد سردرد میگرنی قبل از شروع آن می‌شود.

نقش داروی جدید مهارکننده CGRP در درمان میگرن چیست؟

CGRP یک مونوکلونال آنتی بادی است که هنگام حمله میگرن توسط سلول‌های عصبی مغز و نخاع تولید می‌شود و می‌تواند باعث انقباض (تنگ شدن) عروق مغز و درنتیجه شروع حمله میگرن شود.

مهار کننده CGRP با جلوگیری از آزاد شدن این ماده توسط نورون‌ها، مانع از شروع حمله میگرن و درنتیجه پیشگیری از سردرد می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که درهنگام حمله میگرن میزان CGRP در خون بیماران افزایش می‌یابد.

CGRP به خودی خود میگرن را تریگر نمی‌کند، بلکه شدت درد را در موقع حمله میگرن بالا می برد. درواقع CGRP باعث افزایش حساسیت به درد در سلول‌های عصبی می‌شود.

مثل این است که شما یک رادیو دارید و صدای آن را بلند و بلندتر می‌کنید!

Aimovig داروی جدیدی برای کاهش تعداد روزهای همراه‌با حمله میگرن در مبتلایان به میگرن است.

پس مهارکننده‌های CGRP راه‌حلی جدید در درمان میگرن به حساب می‌آیند.

حدود ۱ نفر از هر ۵ نفر بیمار مبتلا به میگرن به داروهای معمول و قدیمی پاسخ می‌دهند، این در حالی است که Aimovig براساس تحقیقات انجام شده تعداد روزهای همراه‌با سردرد بیماران مبتلا به میگرن را حدود ۵۰% کاهش می‌دهد و در درصد کمی هم باعث درمان قطعی میگرن و فروکش کردن حملات سردرد شده است.

عوارض جانبی آن شامل تهوع، خشکی دهان، یبوست، گزگز اندام‌ها، اختلال حافظه و افزایش وزن است. یک عارضه شایع و خفیف، درد و قرمزی محل تزریق است.

عوارض جانبی، خفیف هستند ولی گزارش شده که بعضی بیماران به‌خاطر عوارض دارو مجبور به قطع آن شده‌اند.

برای کاهش عوارض جانبی، دارو از مقدار کم شروع و بتدریج طی ۱ تا ۳ ماه افزایش می‌یابد.

این داروهای جدید میگرن نسبت به داروهای قدیمی سریع‌تر اثر می‌کند و موثرتر است و در عرض چند روز تا یک هفته اثرات آن ظاهر می‌شود.

داروهای جدیدتری از این دسته به‌صورت قرص (نه تزریقی) در حال بررسی است.

یک داروی جدید از همین دسته CGRP inhibitor که در هنگام حمله حاد میگرن استفاده می‌شود (نه به‌عنوان پیشگیری)، Lasmiditan است که همانند سوماتریپتان موقع شروع حمله سردرد استفاده می‌شود ولی برخلاف تریپتانها باعث انقباض و تنگ شدن عروق نمی‌شود و بنابراین عوارض قبلی عروقی تریپتان‌ها را ندارد.

باوجود جدید و مؤثر بودن این داروها در درمان میگرن، مسئله اصلی قیمت‌های بسیار بالای این داروها است که استفاده از آن‌ها را محدود کرده؛ به‌طوری‌که گفته شده در آمریکا ۶ هزار و ۹۰۰ دلار سالیانه برای هر فرد هزینه دارد. آکادمی نورولوژی آمریکا اعلام کرده است که به‌علت هزینه بالای این داروها بهتر است تنها برای بیمارانی که به داروهای قدیمی خط اول میگرن پاسخ نداده‌اند، استفاده شود.

پزشک متخصص مغز و اعصاب شما ممکن است تزریق بوتاکس تخصصی میگرن را به شما پیشنهاد کند، در صورتی‌که شما دچار میگرن مزمن باشید.

تعریف میگرن مزمن براساس بیانیه انجمن بین‌المللی سردرد (IHS) این است که شما بیشتر از ۱۵ روز در ماه سردرد میگرنی داشته باشید و حدود ۳ ماه طول کشیده باشد.

نورولوژیست حدودا هر ۱۲ هفته تزریق بوتاکس را در ۳۱ نقطه سر و گردن شما انجام می‌دهد. تزریق بوتاکس تخصصی میگرن حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه زمان می برد و حدودا ۱۰ تا ۱۴ روز بعد از تزریق حداکثر تاثیر خود را روی کاهش فرکانس و شدت حملات میگرنی می‌گذارد.

اگر کمتر از ۱۴ روز در ماه سردرد میگرنی دارید یا سردرد شما از نوع میگرن نیست، این روش به شما توصیه نمی‌شود.

تزریق بوتاکس برای درمان میگرن در چه بیمارانی مناسب است؟

تزریق بوتاکس برای بیمارانی مناسب است که میگرن مزمن داشته باشند (Chronic Migraine) و به درمان‌های دارویی پاسخ نداده یا به‌دلیل عوارض جانبی داروها قادر به تحمل داروهای پیشگیری‌کننده میگرن نباشند.

لازم به توضیح است که بوتاکس تخصصی میگرن با بوتاکس زیبایی از لحاظ محل‌های تزریق و دوز دارو کاملا متفاوت است و حتما باید به‌صورت تخصصی توسط متخصص مغز و اعصاب تزریق شود.

بلاک عصب کانگلیون اسفنوپالاتین (SPG) روشی ساده و کوتاه اثر برای درمان میگرن‌های شدید مقاوم به درمان دارویی که اندیکاسیون تزریق بوتاکس ندارند است (مثلا کمتر از ۱۵ روز در ماه حمله سردرد دارند).

از آنجایی‌که SPG با عصب تریژمینال (عصب سه قلو) ارتباط دارد، بلاک آن موجب کاهش حساسیت عصب تریژمینال شده و در نتیجه نوروترانسمیترهای درد آزاد نمی‌شوند و حمله میگرن آغاز نمی‌شود.

بلاک عصب Greater occipital nerve (عصب اکسیپیتال بزرگ) در پشت سر نیز به وسیله تزریق مواد بی‌حس‌کننده موضعی می‌تواند اثر مشابهی داشته باشد.

بلاک عصب در مطب توسط متخصص مغز و اعصاب و به‌صورت سرپایی انجام می‌شود.

در تحقیقات اخیر روش‌های جدید شناختی رفتاری در درمان و کنترل میگرن مؤثر شناخته شده است.

در روش (ACT) Acceptance and commitment therapy شما می‌پذیرید که مبتلا به میگرن هستید، بجای آنکه آن را کنترل کنید یا با آن بجنگید (پذیرش بیماری). شما یاد می گیرید به‌جای اینکه روی بیماری میگرن فوکوس کنید، اهداف خود در زندگی را پیدا کنید و روی آن‌ها تمرکز کنید و سپس کارهایی را در جهت رسیدن به آن اهداف انجام دهید.

MBT (Mindfulness Based therapy)

کلمه Mindfulness یا ذهن آگاهی، تمرین آگاه بودن از بدن و ذهن، درست در لحظه حال است. افکار مزاحم می‌آیند اما به آن‌ها اجازه دهید که بیایند و بروند، بدون آنکه آن‌ها را قضاوت کنید.

شما ممکن است دریابید که این روش می‌تواند به کنترل درد میگرنتان کمک کند.

به وسیله Mindfulness (ذهن آگاهی) شما استرس و تنش کمتری نسبت به بیماری خود متحمل می‌شوید. کاهش استرس همچنین به‌طور غیرمستقیم باعث کاهش حملات میگرن می‌شود.

شما به‌سادگی به افکارتان، احساساتتان و حس‌های بدنتان توجه می‌کنید و از آن‌ها آگاه هستید.

البته شما درکنار این روش‌ها همچنان نیازمند داروها و روش‌های دیگر درمان میگرن که توسط متخصص مغز و اعصاب تجویز می‌شوند هستید و این روش صرفا به‌عنوان مکمل و برای کمک به روند بهبود بیماری میگرن و بالا بردن کیفیت زندگی افراد مبتلا به میگرن توصیه می‌شود.