فانوس رمضانی یکی از نشانه های ماه مبارک رمضان در سرزمین نخل و آفتاب

ماه مبارک رمضان دیگری رسید و حال و هوایی روحانی و معنوی را با خود آورد. مسلمانان جهان در کشورهای مختلف اسلامی هرکدام با آداب و رسوم ویژه خود، به استقبال ماه مهمانی خدا می‌روند. در استان خوزستان همچون شهرها و کشورهای مسلمان همسایه دیگر، فرارسیدن ماه مبارک رمضان برای مردمان این استان با سنت‌ها و رسومات مختلفی همراه است.

به منظور آشنایی بیشتر با این آداب و رسوم ویژه خوزستان در ماه مبارک رمضان، با قاسم منصور آل کثیر، فعال میراث فرهنگی گفتگویی داشتیم.

قاسم منصور آل کثیر، فعال میراث فرهنگی در خوزستان، گفت: در تقویم ملی جوامع مختلف یک زمان قدسی وجود دارد، که این زمان قدسی می‌تواند دینی یا غیر دینی باشد. ماه مهمانی خدا در تقویم ما ایرانیان یک زمان قدسی است که نشانه ها، آداب و رسوم و سنت‌های خاص و ویژه خود را دارد. یکی از نشانه‌های آن «فانوس رمضانی» است.

شب زنده داری، نشانه ای از ماه رمضان در خوزستان

وی افزود: یکی از آدابی که در این ماه به آن توجه ویژه می‌شود، شب زنده داری است. در ماه مبارک رمضان مردم خوزستان شب‌ها بیشتر بیدار می‌مانند و به عبادت با خالق مهربانی‌ها می‌پردازند و در روز سکوت بیشتر است که این تغییر و تحول در زمان، یکی از نشانه‌های این ماه پرفضیلت است.

غذاهای مخصوص افطار خوزستانی‌ها

منصور آل کثیر بیان کرد: در هنگام افطار افراد خانواده اقدام به تهیه دسرهای محلی از جمله؛ رنگینک، حلوا، مسقطی، فرنی، حلیم و آش برای افطار می‌کنند و به همراه آن با آب داغ و نبات، چای و شیر از مهمانان پذیرایی می‌نمایند. در استان خوزستان جزء لاینکف سفره‌های افطار، خرما یا فرنی است.

این فعال میراث فرهنگی اظهار داشت: در ماه مبارک رمضان، غذاهای خاص این استان نیز پخته می‌شوند، غذاهایی مانند سمبوسه، هریس، تشریبه که بیشتر عرب‌های خوزستان اقدام به پخت این غذاها می‌کنند، همچنین قُلقُل که مخصوص شهرستان شوشتر است و «ماقوده» که از نشاسته درست می‌شود.

پخت و پز غذای مفتح در میان اعراب خوزستان در این ماه بیشتر می‌شود. غذای مفتح با راسته گوسفند و ادویه جات خاصی پخت می‌گردد.

بازی محیبس، یک بازی مرسوم بین اعراب خوزستان

وی تصریح کرد: استان خوزستان، ترکیب رنگارنگ فرهنگی است و همچون یک فرش که از شکل و نگاره‌های مختلف تشکیل شده، در گوشه گوشه و جای جای آن شاهد آداب و رسوم مختلفی هستیم. در این ماه یک بازی به نام محیبس (به زبان عربی یعنی انگشتر کوچک) در بین مردم عرب خوزستان وجود دارد که در سال‌های اخیر به فراموشی سپرده شده است و کمتر این بازی انجام می‌شود. بدین گونه که مردان و پیران در بین ۲ گروه ۵ تا ۲۰ نفره دورهم جمع می‌شدند و آن را بازی می‌کنند، چیزی شبیه همان گل یا پوچ است.

حل مشکلات و رفع کینه‌ها و کدورت‌ها و یتیم نوازی

آل کثیر بیان داشت: یکی از زیباترین رسومات که در این ماه مبارک انجام می‌شود، یتیم نوازی و دستگیری از فقرا و حل مشکلات و رفع کینه و کدورت‌ها است. بزرگان هر خانواده و طایفه برای برطرف کردن خصومت و ناراحتی که در بین افراد به وجود آمده در دسته‌های چند نفری جمع می‌شوند و به احترام حضور بزرگان، مراسم آشتی صورت می‌گیرد.

وی در ادامه افزود: همچنین افراد توانمند سفره‌های افطاری برای روزه داران یتیم و فقرا پهن کرده و هر کس به اندازه توانایی خود در گستراندن این سفره‌ها و بهره مندی نیازمندان کمک می‌کند.

گرگیعان، مراسم شب ولادت امام حسن (ع)

وی گفت: در میان مردم خوزستان رسمی دیرینه و قدیمی وجود دارد که بعد از گذشت سال‌ها، هنوز در اغلب مناطق انجام می‌شود هر چند این مراسم هم مانند سایر آداب و سنن مردم کشور در حال از بین رفتن است. این مراسم گرگیعان نام دارد و در شب ولادت امام حسن (ع) انجام می‌شود.

منصور آل کثیر در پایان اذعان داشت: میراث معنوی گرگیعان را سه سال پیش در فهرست آثار ملی کشور ثبت نمودیم.

ماه مبارک رمضان حلقه پیوند بین رسومات و مردم

ماجد الهایی، کارشناس مذهبی در گفتگو با خبرنگار گروه استان‎های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، گفت: ماه مبارک رمضان در خود حلقه پیوند بین همه آداب و رسوم و مراسمات در استان خوزستان است. خوزستان دارای قومیت‌ها و فرهنگ‌های مختلفی از جمله بختیاری، عرب، فارس، لر، شوشتری، دزفولی و ... است. این رسوم باعث همبستگی و اتحاد روانی در جامعه و تجلی روح جمعی در میان مسلمانان می‌گردد و از اهمیت اجتماعی فراوانی نیز برخوردار است.

استقبال از ماه مبارک رمضان با خانه تکانی

وی افزود: در خوزستان مردم مومن و دین دار با حلول ماه مبارک، به خانه تکانی، نظافت خانه و زدودن گرد و غبار از مساجد به استقبال ماه رحمت الهی می‌روند.

مرد فانوس به دست در سحرگاهان ماه ضیافت الهی

الهایی بیان کرد: در برخی از شهرستان‌های استان مانند شادگان نیمه‌های شب نزدیک اذان صبح مردی با چراغ به در خانه‌ها می‌رود و در کوچه‌های تاریک می‌گردد و مردم را بیدار می‌کند و می‌گوید ای خواب رفته‌ها بیدار شوید که وقت سحر است.

رسم روضه خوانی

وی ادامه داد: مراسم روضه‌خوانی یکی دیگر از رسومی است که در این ماه به آن پرداخته می‌شود و از شب اول ماه مبارک رمضان آغاز و تا روزهای پایان ماه رمضان ادامه دارد و از حاضرین در این مجالس با چای، قهوه، زولبیا و بامیه پذیرایی می‌شود.

استقبال از عید فطر

کارشناس مذهبی افزود: با رسیدن ماه مبارک به روزهای آخر، خوزستانی‌ها خود را برای برپایی باشکوه عید بندگی آماده می‌کنند و از چند روز مانده به پایان ماه، مردم به خانه‌تکانی می‌پردازند. در این میان بازار آجیل‌ها و شیرینی نیز بسیار پررونق می‌شود و بازارها مملو از جمعیت می‌گردد.

نماز عید فطر

الهایی در پایان بیان کرد: با فرارسیدن عید فطر خوزستانی‌ها از ساعات اولیه صبح خود را آماده بــرگزاری نماز عید فطر می‌کنند و با حضور در صفوف نماز به شکرانه یک ماه عبادت و بندگی خالق به برگزاری باشکوه نماز عید فطر می‌پردازند. پس از پایان نماز با تبریک عید فطر به یکدیگر و پوشیدن لباس نو به دید و بازدید و رفتن به گلزار شهدا و آرامستان‌ها می‌پردازند.

همه این آئین‌ها و مراسم ماه رمضان در استان خوزستان که هرساله توسط خود مردم و به صورت خودجوش و درگذر ایام اجرا شده است سبب مودت، دوستی و وحدت بیشتر بین مردم می‌گردد. امیدواریم هرساله شاهد برگزاری هرچه پرشورتر این مراسم که با فضای روحانی همراه است باشیم و با اجرای این مراسمات مانع به ورطه فراموشی سپرده شدن این سنن شویم.

46