زهره نوروزپور: روز 5 شنبه 1 فروردین ماه، دونالد ترامپ همزمان با سفر مایک پمپئو وزیر خارجه این کشور به فلسطین اشغالی، کویت و لبنان (اینجا)، در توئیتی اعلام کرد که قصد دارد بلندی های جولان را به نفع اسرائیل به رسمیت بشناسد.
بلندیهای جولان اشغالی، بخشی از استان القنیطره سوریه است است که رژیم صهیونیستی سال ۱۹۶۷ در جنگ شش روزه با اعراب اشغال کرد و در سال ۱۹۸۲ آن را به عنوان بخشی از قلمرو حاکمیتی خود اعلام کرد، اما سازمان ملل و همچنین شورای امنیت این ادعای رژیم صهیونیستی را رد کردند و همیشه در قطعنامه‌های خود جولان را بخشی از خاک سوریه و منطقه اشغال شده اعلام می‌کنند. به این معنا که خط مقاومت در معرض تهدید جدی قرار می گیرد.
کنست (پارلمان) این رژیم در سال 1981 میلادی این منطقه را جزو مناطق اسرائیل اعلام کرد؛ هرچند بر اساس قوانین بین المللی، جولان به سوریه تعلق دارد.
اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد در قطعنامه 497 خود در سال 1981، به صورت کاملاً شفاف، حاکمیت صهیونیست ها بر جولان سوریه را نپذیرفته و از تل آویو خواسته اند که قانون الحاق جولان به خاک خود را که در همین سال تصویب شد، لغو کند.(اینجا)
پس از ادعاهای گسترده درباره معامله قرن، این بار مساله جولان اشغالی مطرح شد. این درحالی است که تحلیلگران پیش از این نیز هشدار یک جنگ منطقه ای را داده بودند. این توئیت با واکنش های بسیاری مواجه شد و رهبران سیاسی جهان مخالفت قاطع خود را اعلام کردند (اینجا)، این در حالی است که دونالد ترامپ بار دیگر با یکجانبه گرایی خاص خود به انتقادها و نظرات رهبران جهان دهن کجی کرد و امروز رسما بلندی های جولان را با ناحقی به صهیونیست ها بخشید. (اینجا)
مسائلی که در هفته جاری مطرح شد در آستانه سفر نتانیاهو به واشنگتن بود که بالاخره این سفر جنجالی روز گذشته انجام شد (اینجا) و رئیس جمهور آمریکا پس از نشست خبری با نخست وزیر رژیم صهیونیستی، وعده جنجالی خود مبنی بر به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر بلندیهای جولان را عملی کرد. رئیس جمهور آمریکا پس از امضای این فرمان گفت که این اقدام باید سال ها قبل انجام می شد.(اینجا)
به دنبال آن جامعه بین‌الملل اقدام یکجانبه و غیرقانونی دولت آمریکا برای به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر بلندیهای جولان اشغالی را محکوم کرد.(اینجا)
همچنین وزیرامور خارجه کشورمان نیز در توئیت خود نوشت: ترامپ و شرکایش تلاش می کنند تا از شکست داعش که توسط خودشان با تجاوز به عراق و تحریک به ناآرامی در سوریه ایجاد و تغذیه شد، برای خود اعتبار کسب کنند.؛ همچنین ادعا کردند وی مسئول نجات یهودیان هم هست. تا مشغول این ادعاها هستند، او می تواند مدعی شکست دادن اسپارت‌ها توسط خشایارشا هم بشود.(اینجا)
در پی اقدام ترامپ جوامع بین المللی به این مساله واکنش نشان داده اند و یکصدا آن را محکوم کردند؛ در ادامه بازتاب این تصمیم استفان دوژاریک، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل گفت گوترش «به روشنی معتقد است که وضعیت جولان تغییری نکرده است.»
وی گفت: «سیاست سازمان ملل درباره جولان در قطعنامه های مربوطه شورای امنیت منعکس شده و این سیاست تغییری نکرده است. یک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که به اتفاق آرا در سال 1981 تصویب شد اعلام کرد تصمیم اسرائیل برای اعمال قوانین و حاکمیت قضائی خود در بلندی های اشغالی جولان سوریه بی اعتبار و فاقد تاثیر حقوقی از نظر بین المللی است.»
سازمان دیده بان حقوق بشر در واکنش به اقدام ترامپ درباره جولان اشغالی اعلام کرد: انکار اشغالگری اسرائیل در منطقه جولان از سوی دونالد ترامپ، نشانگر بی توجهی به محافظت از ساکنان سوری بر اساس حقوق بشر دوستانه بین المللی است.
اتحادیه عرب در واکنش به اقدام رئیس جمهور آمریکا درباره جولان اشغالی اعلام کرد: اقدام ترامپ وضع قانونی جولان را تغییر نمی دهد.
احمد ابوالغیط دبیرکل اتحادیه عرب نیز گفت: اعلام حاکمیت اسرائیل بر بلندی های جولان از سوی ترامپ را به لحاظ ساختاری و محتوایی، غیرقابل قبول دانست.
ولید المعلم وزیر امور خارجه سوریه گفت اقدام آمریکا در به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر بلندی های جولان تنها منجر به انزوای آمریکا خواهد شد.
ولید المعلم در اظهاراتی که در تلویزیون سوریه پخش شد، گفت: «مهم نیست چند سال (از اشغال جولان) گذشته است. این اقدام این حقیقت را تغییر نخواهد داد که جولان یک سرزمین اشغال شده سوری است.»
وزارت خارجه سوریه نیز در بیانیه ای تصمیم آمریکا در به رسمیت شناختن حاکمیت رژیم صهیونیستی بر بلندی های جولان اشغالی را «حمله آشکار به حاکمیت و یکپارچگی ارضی» سوریه خواند.(اینجا)
یک منبع رسمی در وزارت امور خارجه سوریه گفت: آزاد سازی جولان با تمام ابزارهای موجود و بازگشت آن به سرزمین مادری حق مسلم و غیرقابل تصرف است و امروز عزم و اراده مردم سوریه و تصمیم و اصرار آن برای رسیدن به این هدف محکم و با صلابت تر از همیشه است.
احمد الصحاف سخنگوی وزارت امور خارجه عراق در واکنش به اقدام ترامپ درباره منطقه اشغالی جولان گفت: به رسمیت شناخته شدن حاکمیت اسرائیل بر جولان سوریه از سوی آمریکا، مغایر با قوانین بین المللی است.
دولت قطر در واکنش به اقدام ترامپ درباره منطقه اشغالی جولان, اعلام کرد حاکمیت رژیم اسرائیل را بر بلندی های جولان سوریه به رسمیت نمی شناسد. قطر بار دیگر بر این موضع اصولی خود که بلندی های جولان سرزمینی عربی و اشغال شده است و همچنین بر ضرورت پایبندی رژیم اشغالگر اسرائیل به قطعنامه های بین المللی و خروج از همه اراضی اشغالی عربی تأکید کرد.
وزارت امور خارجه کویت اعلام کرد: بلندی های جولان بخشی از خاک سوریه است و اقدام آمریکا در به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر این منطقه، مغایر با قوانین بین المللی و قطعنامه های شورای امنیت است. این اقدام ترامپ به نقش آمریکا به عنوان حامی و میانجی صلح در خاورمیانه (غرب آسیا) ضربه می زند و ما از واشنگتن (ترامپ) می خواهیم از تصمیم خود منصرف شود.
وزارت امور خارجه لبنان نیز اعلام کرد: اقدام ترامپ، محکوم و مغایر با قوانین بین المللی است. جولان، سرزمینی سوری و عربی است و امکان ندارد هیچ اقدامی در واقعیت تاریخی آن تغییری ایجاد کند.
وزارت امور خارجه روسیه در واکنش به اقدام رئیس جمهور آمریکا در خصوص جولان اشغالی اعلام کرد: این اقدام، به ایجاد تنش های جدید در خاورمیانه (غرب آسیا) منجر می شود.
وزیر امور خارجه روسیه در مذاکره تلفنی با همتای آمریکایی خود ضمن هشدار درباره پیامدهای به رسمیت شناختن مالکیت اسراییل بر بلندیهای اشغالی جولان از سوی آمریکا خاطرنشان کرد که این اقدام نقض آشکار قوانین بین المللی است که مانع حل و فصل بحران سوریه می شود و اوضاع منطقه خاورمیانه را وخیم تر می کند.
ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت امورخارجه روسیه نیز گفت: این اقدام ، مغایر با مصوبات سازمان ملل و نیر اصول و قواعد شناخته شده بین المللی است.
زاخاروا با اشاره به اینکه روسیه هیچگاه حق حاکمیت رژیم اسراییل بر بلندیهای جولان را به رسمیت نخواهد شناخت، گفت: روسیه اقدام تشنج آفرین رییس جمهور آمریکا را محکوم می کند.
وزارت امور خارجه کانادا اعلام کرد: موضع کانادا درباره جولان تغییر نکرده است و ما حاکمیت دائم اسرائیل را بر این منطقه به رسمیت نمی شناسیم. هرگونه اقدام برای تغییر یکجانبه مرزهای جغرافیایی، مغایر با قواعد و قوانین نظام بین الملل است.
وزارت امور خارجه تونس اعلام کرد: جولان با استناد به قطعنامه های سازمان ملل و شورای امنیت، سرزمینی اشغال شده و اقدام ترامپ مخالف با قانون بین المللی است.
خمیس الجهیناوی وزیر امور خارجه تونس با اشاره به این که تصمیم آمریکا مغایر قوانین بین المللی است، افزود این تصمیم بی پاسخ نخواهد ماند.
جنبش حماس اعلام کرد اقدام رئیس جمهور آمریکا در خصوص جولان اشغالی، بیانگر این است که دولت آمریکا به تهدیدی برای صلح و امنیت بین المللی تبدیل شده است.
وزارت امور خارجه اردن در واکنش به اقدام ترامپ درباره منطقه اشغالی جولان با بیان اینکه جولان بخشی از خاک اشغال شده سوریه است، پیوستن این منطقه به قلمرو اسرائیل (فلسطین اشغالی) و تلاش ها برای به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر آن را مردود دانست.
ایمن الصفدی وزیر خارجه اردن گفت: تصمیم دونالد ترامپ باطل است و این کار به تشدید تنش ها در منطقه منجر خواهد شد، بی آن که این حقیقت را تغییر دهد که جولان منطقه ای از سوریه است.
سخنگوی دولت ژاپن نیز اعلام کرد این کشور موضع خود درباره بلندی های جولان را حفظ خواهد کرد و آن را به عنوان بخشی از قلمرو اسرائیل به رسمیت نخواهد شناخت.
یوشیهیده سوگا روز سه شنبه در جمع خبرنگاران در توکیو افزود: دولت ژاپن با دقت کامل اوضاع را زیر نظر خواهد داشت.
او گفت: ژاپن قصد دارد پرسنل نیروی دفاع از خود را به مقر «نیروها و ناظران چند ملیتی» اعزام کند این نهاد حافظ صلح بر آتش بس میان مصر و رژیم صهیونیستی در شبه جزیره سینا در شرق مصر نظارت دارد.
سوگا گفت: به رسمیت شناختن بلندی های جولان توسط ترامپ هیچ تاثیری بر این برنامه ها نخواهد گذاشت.
همچنین معاون رئیس جمهور آمریکا با اشاره به حمایت تسلیحاتی کشورش از اسرائیل تاکید کرد، حمایت واشنگتن از تل‌آویو جدی‌تر از گذشته است.
دیپلماسی خاورمیانه ای آمریکا بشدت صدمه دید
در همین حال روزنامه واشنگتن پست در سرمقاله خود نوشت: گرچه الحاق جولان به اسراییل هدیه مفت و مجانی برای اسراییل بود، اما پیوند نامبارک 'ترامپ - نتانیاهو' برای آمریکا گران تمام شد زیرا به دیپلماسی این کشور در خاورمیانه و ماورا آن صدمه شدیدی زد.
به گزارش ایرنا، در سرمقاله این روزنامه آمریکایی آمده است: اسراییل دلایل موجهی برای تصرف ارتفاعات جولان دارد. سوریه، غرق در آشوب و به هم ریختگی است. جمهوری اسلامی هم سخت در تلاش است نیروهای خود را در سنگرهایی محکم در سوریه حفظ کند.
نظر به همین تهدیدهای امنیتی، اکنون هیچ فشار بین المللی بر روی 'بنیامین نتانیاهو' نیست تا جولان را تحویل بدهد. برای یک آینده قابل پیش بینی هم به نظر نمی رسد یک چنین فشاری بر روی اسراییل وجود داشته باشد.
با همه این احوال، رئیس جمهور 'ترامپ' پنجشنبه گذشته توئیت کرد که آمریکا الحاق جولان به اسراییل را به رسمیت خواهد شناخت.
این یعنی یک هدیه مفت و مجانی به اسراییل بود. البته این هدیه برای آمریکا گران تمام شد زیرا به دیپلماسی آمریکا در خاورمیانه و ماوراء آن حسابی صدمه زد.
افزون بر نیم قرن است که یکی از سیاست های بنیادین آمریکا در خاورمیانه، رعایت قطعنامه 242 شورای امنیت سازمان ملل بوده است. این قطعنامه از اسراییل می خواهد همه سرزمین هایی را که بعد از جنگ ایجاد صلح میان اعراب و اسراییل در سال 1967 اشغال کرده، تحویل بدهد.
آمریکا همواره از سوی اسراییل تحت فشار بوده تا الحاق جولان به اسراییل را به رسمیت بشناسد اما آمریکا از سال 1981 به این سو همواره مقابل این فشار ایستادگی کرده است.
حالا که دولت ترامپ این سیاست نیم قرنی آمریکا را زیر پا می گذارد و در یک تصمیم گیری ناگهانی الحاق بلندی های جولان به اسراییل را به رسمیت می شناسد، در حقیقت مانعی بزرگ بر سر راه هر مذاکره صلحی که در آینده میان سوریه متحد و یکپارچه با اسراییل انجام شود، ایجاد می کند.
همه دولت های قبلی اسراییل از جمله دولت قبلی خود نتانیاهو، همه در فکر یک توافق صلح با سوریه بر سر جولان بوده اند.
حالا با این تصمیمی که ترامپ اتخاذ کرده، بر چه مبنایی می توان در آینده در این قضیه مهم به صلح رسید؟ حدس ما این است که ترامپ بدون سنجش و برآوردهای قبلی دست به یک چنین تصمیمی زده است.
او احیانا هرگز به این مساله فکر نکرده که با این تصمیمی که می گیرد آمریکا در آینده آن وجهه لازم را نخواهد داشت که به هیچ کشوری اجازه ندهد خاک کشورهای دیگر را ببلعد. نظیر همین اتفاق در مورد الحاق 'کریمه' به خاک روسیه رخ داد.
حالا با این تصمیمی که ترامپ گرفته، همه احزاب دست راستی اسراییل به صرافت خواهند افتاد بطور یکجانبه بخش هایی از کرانه باختری متعلق به فلسطینیان را هم به اسراییل ضمیمه کنند و به آمریکا فشار بیاورند که آن را هم به رسمیت بشناسد.
اگر این تصمیم گیری ترامپ حلقه ای از یک زنجیره کامل سیاست های جدید و نوآورانه آمریکا در منطقه بود، شاید می شد از آن دفاع کرد. اما این تصمیم هم نظیر همان تصمیم قبلی ترامپ در خصوص انتقال سفارتخانه آمریکا در اسراییل از تل آویو به بیت المقدس، سنخیتی با هیچ استراتژی ای ندارد جز آنکه صرفا پاداشی است از سوی ترامپ به نتانیاهو.
نتانیاهو، انگشت نما ترین حامی بین المللی ترامپ است. ترامپ دقیقا در زمانی این تصمیم را می گیرد که نتانیاهو در داخل دست و پا می زند تا خود را از یک اتهام فساد مالی مبرا کند.
او ضمنا درگیر یک مبارزه انتخاباتی بسیار سخت و جدی هم هست. این انتخابات در 9 آوریل (20 اردیبهشت) برگزار می شود.
جای تعجب نخواهد داشت اگر نتانیاهو در سفر این هفته خود به کاخ سفید باز هم مورد لطف واقع شود.
ترامپ نیز همچون همه روسای جمهور پیشین آمریکا هدفش تاثیرگذاری بر انتخابات اسراییل است. منتها او برخلاف 'باراک اوباما' و 'بیل کلینتون' قصدش این است که به نتانیاهو کمک کند نه اینکه جلوی پیشرفت او را بگیرد.
در این میدان، اوضاع کاملا به نفع رهبر اسراییل تمام شد و نتانیاهو کمال بهره را از پیوندهای نزدیک خود با ترامپ برد.
او سرتاسر اسراییل را مزین به بیلبوردهایی کرده که او را در کنار ترامپ به تصویر می کشد. اصولا سیاست استاندارد اسراییل در قبال واشنگتن همواره بر این منوال بوده که رهبران اسراییلی همیشه سعی کرده اند حمایت هر دو جناح واشنگتن را برای خود کشت کنند.
اما نتانیاهو در این زمینه یک استثنا است. او همیشه طرفدار حزب جمهوریخواه و رهبران تک قطبی آن بوده است. شاید این حربه این بار هم کارساز باشد و نتانیاهو بطور غیرمترقبه برای بار پنجم به نخست وزیری اسراییل انتخاب شود.
اما هم نتانیاهو و هم ترامپ باید هزینه سنگین این پیوند ناخوشایند را بپردازند و آن خسارتی است که بر روابط دیرینه اسراییل - آمریکا وارد می آورند.
تصاویر و منبع از رویترز
310
