مشاور وزیر نیرو گفت: مستند «تالان» نشان می‌دهد چگونه قنات‌ها قربانی نگاهی ناسازگار با مختصات تمدنی ایران شده‌اند. قطعاً حدود ۸ میلیارد متر مکعب آب‌دهی قنات‌های ایران برای برآوردن نیازهای جامعه‌ای چند ده میلیونی کفایت نمی‌کرد، اما قنات‌ها نه به مثابه سازه بلکه به مثابه منطق نویی از تعامل و زندگی مشارکتی و روح حاکم بر یک تمدن شایسته الگوگیری بودند.
به گزارش ایسنا، محمد فاضلی در مراسم اکران فیلم مستند «تالان؛ روایتی از آب‌های زیرزمینی ایران» که امروز در تالار شهر برگزار شد با اشاره به دو قرائت از مستند تالان، اظهار کرد: قرائت اول روایتی مثبتی از تالان است. همچون دعوتی به هوشیاری و دیدن فاجعه‌های آب زیرزمینی و فراخوانی برای دیدن تهدیدی که ایران را در بر گرفته است. تالان روایت یک فیلم جیغ کش است، فیلمی که هشدار می‌دهد و فریاد می‌زند بر سر بیننده که چه اتفاقی دارد می‌افتد.
وی ادامه داد: قرائت دوم نگاه دیگری به تالان دارد و آن را در چارچوب بایسته‌ها و ملزومات نگاهی عمیق‌تر به مسئله آب زیرزمینی قرائت میکند.
فاضلی تصریح کرد: در قرائت اول تالان اثری ارزشمند است که می‌توان آن را در چارچوب سینمای هشداردهنده نسبت به مسئله‌ای عمیقاً نگران‌کننده برای تمدن ایرانی قرائت کرد. تالان آشکار میکند که مشاهده پذیر نبودن آب‌های زیر زمینی فاجعه این آب‌ها را پنهان کرده است و جامعه را از دیدن بلایی که به سرش آمده باز داشته است.
وی خاطرنشان کرد: این نشانه‌شناسی چیزی فراتر از آب‌های زیرزمینی است. جامعه ایرانی اساساً فاقد ساز و کارهایی برای دیدن فرایندهای پنهان از دید عموم است و به ابزارهای لازم برای مرئی ساختن آنچه آشکارا مشهود نیست مجهز نشده است.
مشاور وزیر نیرو با بیان اینکه «تالان» نشان می‌دهد آب‌های زیرزمینی قربانی پوپولیسم ساختاری سیستم حکمرانی است، بیان کرد: آب‌های زیرزمینی یکی از خصایص ویژه دموکراسی ایرانی را آشکار میکند. نمایندگان مجلس و سایر سیاستمداران آینده یک تمدن را برای راضی نگه‌داشتن پایگاه رأی خود قربانی کرده و میکنند. این فرایندی است که کماکان ادامه دارد و در ساز و کارهای فعلی راهی برای ممانعت از آن وجود ندارد.
وی افزود: تالان نشان می‌دهد که چگونه یک تمدن بدون ساز و کارهای مشارکتی به مسلخ برده می‌شود. قنات‌ها اگرچه به مثابه ابزاری برای برآوردن نیازهای جامعه و جمعیت فزاینده آن کفایت نمی‌کردند، اما به مثابه یک منطق زیست تمدنی میراث یک سازگاری با کم آبی بوده‌اند.
فاضلی با اشاره به اینکه «این مستند نشان می‌دهد چگونه قنات‌ها قربانی نگاهی ناسازگار با مختصات تمدنی ایران شده‌اند»، گفت: قطعاً قریب ۸ میلیارد متر مکعب آب‌دهی قنات‌های ایران برای برآوردن نیازهای جامعه‌ای چند ده میلیونی کفایت نمی‌کرد، اما قنات‌ها نه به مثابه سازه بلکه به مثابه منطق نویی از تعامل و زندگی مشارکتی و روح حاکم بر یک تمدن شایسته الگوگیری بودند.
وی ادامه داد: تالان روایتی از غلبه فناوری بدون ملزومات نهادی آن بر یک ابزار سازگار شده بر اقلیم ایران است؛ غلبه فناوری موتور پمپ و غلبه قدرت سیاستمداران بر صدای ناشنیده زمین.
مشاور وزیر نیرو تأکید کرد: با این وجود این همه چیزی نیست که باید درباره آن گفته شود. درباره تالان قرائت دیگری نیز وجود دارد.
وی با بیان اینکه «تالان بسیاری از چیزها را روایت نمی‌کند»، عنوان کرد: این مستند اسیر روایت کلیشه‌ای شده از کشاورز است. تصاویر متعدد کشاورزان فقیر و روستاهای تخلیه شده روایتی کلیشه‌ای شده و اسطوره‌ای از کشاورز ایرانی را روایت میکند. روایتی از کشاورز در ایران غلبه کرده که تصویر کشاورز خرده مالک فاقد سرمایه کافی، فقیر و مظلوم جلوه در کل تصویر ذهنی ایرانیان غلبه یافته است. شکی نیست که بخشی از کشاورزان ایران این‌چنین هستند، اما این روایتی درست از همه کشاورزان ایرانی نیست.
فاضلی ادامه داد: سهم این دسته از کشاورزان فقیر از برداشت منابع آب زیرزمینی نیز بیشترین سهم نیست. این مستند قادر نیست این روایت کلیشه‌ای شده را بشکند و به آن سوی قدرت پنهان در این اسطوره نفوذ کند. تالان چشم بر این واقعیت می‌بینند که برخی از کشاورزان صد تا هزاران هکتار زمین کشت میکند. برخی از کشاورزان مالک هزاران و شاید صدها هزار گله گوسفند هستند و سهمشان از منابع آبی این سرزمین صدها هزار متر مکعب در سال بوده و درآمدهایشان سر به هزاران میلیارد تومان در سال می‌زند.
وی با اشاره به شکسته‌شدن رکورد صادرات محصولات کشاورزی کشور در سال جاری، تصریح کرد: روایت کشاورز فقیر و مظلوم کمرشکسته باید در کنار کشاورزی سرشار از درآمد نیز قرار گیرد. کشاورزی که سال‌هاست به مدد قانون از مالیات هم معاف است. این مستند سهم این روایت اسطوره‌ای از کشاورز در پیدایش بحران آب‌های زیرزمینی در کشور آشکار نمی‌سازد.
مشاور وزیر نیرو با بیان اینکه «تالان به عمق منطق اقتصادی استفاده از آب‌های زیرزمینی رسوخ نمی‌کند»، خاطرنشان کرد: اگرچه تالان به معنای غارت است، اما منطق اقتصادی غارتی که رخ داده است را آشکار نمی‌کند. این مستند آشکار نمی‌کند که ویرانی به جامانده از این غارت چگونه به خلق کوه‌هایی از ثروت، خرید محبوبیت و بقای شیوه‌ای از زندگی که ممد ویرانی این سرزمین است منتهی شده است.
وی بیان کرد: تالان همچنین سهم دو بخش شرب و صنعت در تخریب آب‌های این سرزمین را نیز آشکار نمی‌کند. این فیلم به واقعیت محلی آب نمی‌پردازد و -اگرچه بخش عمده‌ای از آب در کشاورزی مصرف می‌شود- نشان نمی‌دهد واقعیت آب شرب در آن چیزی نیست که در ۶ تا ۸ درصد مصرف آب شرب کشور بازتاب یابد. بخش مهمی از منابع آب شرب که با هزینه بسیار سنگین تأمین می‌شود در شبکه‌های آب هدر می‌رود.
فاضلی تأکید کرد: مصرف‌کننده آب شهری هم به اندازه کشاورزی و به سهم خود در تخریب منابع آب زیرزمینی نقش دارد. تالان نشان نمی‌دهد که همانگونه که در بین کشاورزان، کشاورزان چند صد هزار متر مکعبی و کشاورزان خرده مالک فقیر دست بسته و دست و پا شکسته وجود دارند، در بین مصرف‌کنندگان آب شهری هم همین نابرابری وجود دارد. میان فقیرترین گروه‌های شهری که بین ۵ تا ۱۰ مترمکعب در ماه مصرف میکند تا آن‌هایی که روزانه به ۷۰۰ مترمکعب می‌رسد فاصله آشکار وجود دارد و این مستند منطق اقتصادی این نابرابری را نمی‌بیند.
وی با بیان اینکه «تالان موفقیت بزرگی است، اما مستند بعدی حوزه آب باید فراتر از هشدار دادن برود»، اضافه کرد: مستند بعدی باید ایدئولوژی شکن باشد. باید به تالان احترام گذاشت، اما باید توجه کرد و از آن فراتر رفت. باید منطق اقتصادی، سیاسی، نادیده‌گرفته شدن علم و بنیان حقوقی که موجب به وجود آمدن این بحران آب شده را دید.
انتهای پیام
