بارداری های عجیب در بین موجودات | از بارداری در معده تا نوزادان مادر خوار

در اینبخش نگاهی داریم بر بارداری هاي عجیب در بین موجودات زنده روی زمین، فرآیند تولید مثل عجیبی وجود دارند کـه احتمالا چیزی درباره آنها نمی‌دانید، آیا می‌دانستید موجوداتی هستند کـه نوزادان را در معده خود بارور می‌کنند و از طریق دهان شان زایمان دارند؟ یا این‌کـه میدانستید بعضی نوزادان با خوردن بدن مادرشان رشد پیدا میکنند؟ در ادامه با پارس ناز همراه باشید.

وش هاي تولید مثل و متولد شدن بسیار متفاوت و عجیب غریبی در طبیعت وجوددارد کـه برای بسیاری باور نکردنی اسـت. بطور خاص، عده اي از انواع بارداری ها کـه در نتیجه تکامل شکل رفته اند، علیرغم واقعی بودن‌شان، بسیار عجیب‌وغریب بنظر میرسند و میتوانند بن مایه خوبی برای فیلمهای وحشتناک باشند. هیچ دو گونه جانوری برای متولد شدن فرآیند و مسیر مشابهی را طی نمیکنند.

مایت «کنه» موسوم بـه Adactylidium چنان سیکل زندگی سریعی دارند کـه هنگام تولد خود حامله اند. این مایت ها با خوردن تخم حشرات بالدار بسیار ریزی بنام thrips کـه طول آنها کمتر از ۱ میلی‌متر اسـت خودرا زنده نگه می دارند. یک تخم تنهای این حشره میتواند تمام انرژی و مواد مغذی کـه یک مایت برای تمام طول زندگی اش نیاز دارد را تامین نماید.

هم چنین، همین یک تخم انرژی لازم برای مایت بـه منظور حاملگی و بـه دنیا آوردن فرزندش را نیز تامین خواهد کرد. دوره زندگی مایت از درون شک مادر آغاز می‌شود. تخم ها در درون شکم مادر باز شده و بـه تولد ۶ تا ۹ مایت ماده و یک مایت نر منجر می‌گردد. این لاروها شروع بـه خوردن بافت هاي بدن مادر خود میکنند. سپس در حالی‌کـه هنوز در درون اسکلت بدن مادرشان هستند بـه مایت هاي بالغی تبدیل میشوند.

در شکم مادر، مایت نر با خواهران خود جفتگیری کرده و انها را باردار میکند. مایت هاي ماده کـه اکنون تخم هایي بارور شده را در شکم خود دارند ازبدن مادر خارج شده و دنبال تخم حشره برای تامین انرژی خود میروند. مایت نر کـه کار و رسالت خودرا انجام داده، دیگر تلاشی برای خوردن غذا نکرده و خیلی زود و ساده می میرد. مایت هاي ماده نیز منتظر میمانند تا فرزندانشان از درون انها را بخورند.

همه ی مـا در مدرسه یاد گرفته ایم کـه یکی از ویژگی هاي پستانداران این اسـت کـه نوزاد خودرا زنده بـه دنیا می آورند. اما هیچکس سخنی از رده تک سوراخیان «monotremes» کـه شاخه اي فرعی از پستانداران اسـت در دوران مدرسه نشنیده اسـت. این گروه از پستانداران بخاطر تخم گذار بودن از دیگر پستانداران متمایز هستند.

امروزه تنها ۵ گونه از تک سوراخیان وجود دارند: پلاتی پوس نوک اردکی و ۴ گونه از اکیدنه ها «نوعی مورچه خوار». تخم هاي تک سوراخیان بسیار کوچک بوده و بجای پوسته سخت، دارای یک پوسته چرمی نرم هستند. جانور تک سوراخی مادر روزها روی تخم خود میخوابد تا بالاخره نوزاد از تخم خارج شود. سپس، در مورد اکیدنه ها، نوزاد خود رابه کیسه زیر شکم مادر میرساند.

در مقایسه با دیگر پستانداران، نوزاد تازه از تخم بیرون آمده بسیار کوچک و ناتوان اسـت. برای چندین ماه این نوزاد در داخل کیسه مادر باقیمانده و از پستان مادر کـه در درون کیسه اسـت شیر مینوشد. در نهایت این نوزاد آن قدر رشد میکند کـه مادرش وی را در نقبی کـه زده اند قرار میدهد و هر چند روز یک‌بار برای تغذیه او بـه سوراخ باز میگردد تا این‌کـه نوزاد بـه اندازه کافی بالغ شود.

ماهی ها هیچ وقت بعنوان والدین خوبی شناخته نشده اند. انها «ماهی هاي نر و ماده» اغلب تخم هایشان را در آب رها کرده و این تخم ها پس از بارور شدن بحال خود رها میشوند کـه بدین ترتیب شانس نوزاد ماهی برای زنده ماندن بسیار کم میشود. درست اسـت کـه عده اي از انواع ماهی ها نیز از تخم و نوزادان کوچک خود دفاع میکنند اما عده اي از ماهی ها نوزدان خودرا رها نمی‌کنند.

این ماهی ها کـه با نام «دهان پرور» «mouthbrooder» شناخته می‌شوند، تخم هایشان را در دهانشان حمل کرده تا این‌کـه نوزادان از تخم بیرون آمده و تا زمان بلوغ، نوزدان بیشتر اوقات در دهان مادر حضور دارند. در عده اي از گونه ها، مانند آرواره ماهی مرواریدی، این پدر اسـت کـه تخم ها را در دهان دارد. در طول دوران رشد، پدر از تخم هاي خود مراقبت کرده و چیزی نمی‌خورد تا نوزدان از تخم خارج شوند.

در ماهی هاي سیکلید آفریقایی، اما، این مادر اسـت کـه چنین وظیفه اي را بر عهده می‌گیرد و ممکن اسـت تا بیش از ۳۵ روز نتواند غذا بخورد. وقتی کـه تخم ها باز شوند، او نوزادانش را در آب رها می‌کند تا خود بـه دنبال غذا بروند اما درصورت احساس خطر می‌تواند با ایجاد سیگنال هاي خاصی آنها را فرا خوانده ودر دهانش بـه انها پناه دهد. اما متاسفانه همیشه نمی‌تواند حفاظت کاملی از نوزادان داشته باشد.

گربه ماهی کوکو بـه ماهی هاي سیکلید حمله کرده و انها را وادار می سازد کـه تخم هایشان را بیرون بریزند. وقتی کـه سیکلید مادر دوباره شروع بـه جمع کردن تخم هایش در دهان میکند، گربه ماهی تخم هاي خودرا نیز در بین انها مخفی میکند. تخم هاي گربه ماهی خیلی زودتر از تخم هاي خود سیکلید باز می‌شوند.

گاهی اوقات دهان بـه اندازه کافی برای بزرگ کردن نوزاد امن نیست. عده اي از انواع قورباغه ها، تخم هایشان را در معده خود نگه می دارند. قورباغه مادر پس از رها کردن تخم هایش، انها را می بلعد. هر قورباغه مادر ممکن اسـت تا ۴۰ تخم را بخورد اما بیشتر از ۲۰ قورباغه از آنها بـه وجود نخواهد آمد زیرا ظاهرا اسید معده، نیمی از این تخم ها را هضم می‌کند.

برای جلوگیري از حل و هضم شدن، تخم و نوزادی کـه از انها بیرون می‌آید، نوعی ماده چسبناک از خود ترشح می‌کند کـه تولید اسید در معده مادر را متوقف می سازد. بهمین دلیل در طول دوره رشد نوزاد در شکم مادر، قورباغه مادر نمیتواند چیزی بخورد. با رشد نوزاد، حجم معده نیز افزایش یافته تا جاییکه بچه قورباغه بخش اعظم ساختار بدنی مادر را اشغال می‌کند.

حتی برای این‌کـه فضای کافی برای رشد بچه قورباغه ها وجود داشته باشد، ریه هاي مادر نیز از کار افتاده و از بین میروند. اینجاست کـه مادر وادار میشود از طریق پوستش نفس بکشد. بعد از ۶ هفته، در نهایت مادر نوزدان کاملاً رشدکرده اش را رها می‌کند. شوربختانه در طی دهه ۱۹۸۰ دو گونه از این نوع قورباغه ها منقرض شدند.

کانگوروهای ماده و عده اي از دیگر جانوران کیسه دار، یک سیستم تولید مثل دارند کـه در ابتدا کمی گیج کننده بنظر می‌رسد اما در واقع دلیل اصلی تولید مثل سریع آن هاست. بجای یک دستگاه تناسلی ماده «مهبل» تنها «منفرد»، کانگوروهای ماده سه دستگاه تناسلی دارند. دو دستگاه تناسلی مجاور دیگر برای رساندن اسپرم بـه درون رحم کـه آنها هم دو تا هستند استفاده می‌شود.

در حالی‌کـه نوزاد کانگورو از طریق دستگاه تناسلی وسطی وارد دنیای خارج ازبدن مادر میشود. در واقع این کانگوروها دارای اندام هاي تناسلی متعددی هستند کـه بـه انها اجازه می‌دهد دائماً باردار باشند. تخمک کانگورو ماده توسط اسپرم کانگورو نر بارور شده و پس از ۳۳ روز بـه شکل یک نوزاد بسیار کوچک و رشد نیافته از دستگاه تناسلی مادر خارج میشود.

این نوزاد صورتی، کور و چروکیده باید از طریق چنگ زدن بـه مو هاي مادرش خود رابه کیسه روی شکم مادر رسانده و از غده هاي پستان مانندی کـه در داخل این کیسه هستند تغذیه کند. برای ۱۹۰ روزبعد، نوزاد در داخل این کیسه باقیمانده و پس ازآن از کیسه خارج شده و تنها برای شیر خوردن بـه آن باز میگردد. سپس ممکن اسـت کانگورو مادر بار دیگر باردار شده کـه آن نیز خزیده و خود رابه کیسه مادر می‌رساند.

مادر دو نوع شیر تولید میکند کـه یکی برای نوزاد تازه متولد شده و دیگری برای بچه کانگوروی بزرگتر مناسب اسـت. البته این پایان ماجران نیست زیرا کانگورو مادر ممکن اسـت دراین شرایط نیز بار دیگر باردار شود، حتی در شرایطی کـه جای کافی برای جای دادن و تغذیه نوزاد سوم ندارد. دراین شرایط، جنین هاي جدید در مرحله اي شبیه رشد متوقف شده در یکی از رحم ها باقی می‌مانند.

بـه اشتراک گذاری عکسهای بچه ها وقتی هنوز داخل رحم مادر هستند یک چیز رایج و متداول بین انسان هاست. اما حتی اگر فکر میکنید همه ی انچه کـه باید ببینید را دیده اید، این عکسهای اشعه ایکس از شکم حیوانات باردار برای تان جالب خواهد بود. میدانستید اپوسوم «صاریغ» ساده‌ترین بارداری را دارد کـه تنها 14 روز طول می‌کشد؟ در حالیکه فیل هاي ماده حدود 23 ماه باردارند.

لاکپشت

گربه

میمون

مار

سگ

گوزن

اژدهای کومودو، بزرگترین گونه ي سوسمار زنده اسـت کـه میتواند تا بیش از ۳ متر طول و بیش از ۹۰ کیلو گرم وزن داشته باشد. این خزنده گوشتخوار با دندانهای تیز خود میتواند شکارهایی بـه بزرگی آهو، گراز وحشی و حتی بوفالو را نیز طعمه خود قرار دهد. گرچه این سوسمار غولپیکر با توجه بـه اسم و ظاهرش بسیار وحشتناک بنظر میرسد اما بـه همان اندازه نیز در خطر انقراض قرار دارد.

جزایر اندونزی کـه تنها زیستگاه این سوسمار بـه شمار می‌آیند توسط انسانها از گیاهان و درختان پاک شده و بدین ترتیب علاوه بر از بین رفتن زیستگاه هاي معدود این حیوان، طعمه هایش نیز توسط انسان شکار شده و چیزی برای او باقی نمیماند. حتی در پارک هاي حفاظت شده اي مانند پارک ملی کومودو نیز گزارش شده تنها ۳٫۰۱۳ کومودو باقیمانده اسـت.

در حالیکه تعداد کومودوها در سه سال قبل ازآن بیش از ۳٫۲۲۲ شماره برآورد می شد. این گوشتخواران فلس دار غولپیکر میزاث سالیان بسیار دور بنظر می‌رسند کـه روش تولید مثل در انها بسیار جالب اسـت. کومودور ماده میتواند بـه همان روش سنتی و معمول با کومودور نر جفت گیری کرده و سپس تخم هاي بارور شده را در لانه اي جای دهد.

اما کومودور مادر میتواند حتی بدون جفت گیری نیز تخم گذاشته و از طریق نوعی فرآیند خاص کـه بـه آن «بکرزایی» گفته میشود فرزندان او سر از تخم دربیاورند بدون این‌کـه لقاحی بین تخمک هاي کومودور ماده و اسپرم هاي کومودور نر صورت گرفته باشد.

درسال ۲۰۰۶، در باغ وحش چستر در انگلستان یک کومودور ماده بنام فلورا کـه هیچ تماسی با کومودور نری نداشت تعدادی تخم بارور گذاشت کـه تحقیقات نشان داد تنها حاوی دی ان اي خود او هستند. این نخستین باری بود کـه بکرزایی در بین اژدهاهای کومودو در اسارت بـه ثبت می‌رسید.

اما ابا مطالعات بیشتر محققان بـه این نتیجه رسیده اند کـه این پدیده طبق معمولً در بین کومودوها رخ می‌دهد. اما این اتفاق چگونه رخ می‌دهد؟ در انسان، مردها کروموزوم هاي جنسی مردانه و زنانه رابا هم دارند. در اژدهای کومودو این توانایی در نوع ماده دیده میشود از این رو کومودو ماده ترکیبات ژنتیکی لازم برای رشد جنین را در بدن خود دارد.

این بکرزایی بـه تولید نوزادانی می انجامد کـه کاملاً سالم هستند اما جنیست تمامی اي نوزادان نر اسـت. توانایی تولید مثل با جفت گیری و بدون جفت گیری با کومودو ماده باعث شده کـه این خزنده توانایی فوق العاده و غیر قابل باوری در بقای نسل داشته باشد.

اگر جفت نر بـه هر دلیلی در معرض نباشد، کومودو ماده می‌تواند با روش بکرزایی نوزادانی نر را تولید کند و وقتی کـه بزرگ شدند همین نوزادان میتوانند با او جفت گیری نمایند. گرچه این روش برای بقای ژن هاي متنوع ایده آل نیست اما دست کم بقای نسل حیوان را تضمین می‌نماید.