به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین؛ پنجمین نشست از سلسله نشست‌های بررسی آسیب‌های اجتماعی با موضوع تخصصی «مزاحمت جنسی» شب گذشته، ۱۹ دی ماه، با حضور اعظم آهنگر، جامعه شناس و شاداب شاه علی، روانشناس و مشاور خانواده در خانه مهر رضا(ع) برگزار شد.
اعظم آهنگر، جامعه شناس در این نشست گفت: مزاحمت خیابانی از رایج‌ترین شیوه‌های خشونت جنسی مردان علیه زنان است که احساس ناامنی جنسی را ایجاد می‌کند. بیان متلک‌های زننده، لمس اعضا، عورت نمایی و... در ذیل مزاحمت جنسی خیابانی قرار می‌گیرند.
پذیرش کلیشه‌های جنسیتی و نسبت آن با مزاحمت‌های جنسی
وی افزود: هرچه زنان کلیشه‌های جنسیتی خود را بیشتر بپذیرند، کمتر مورد مزاحمت قرار می‌گیرند. در فرهنگ مردسالار جامعه ما راهبردی که مردها برای حفظ فاصله‌یشان با جنس زن، از آن بهره می‌برند «تحکم» است و همین عنصر باعث ایجاد کلیشه‌های جنسیتی در سیر تاریخی خود شد. این تحکم برای تمام امور مربوط به زنان مانند پوشش، کنترل نگاه و... کاربرد داشته است. به عنوان مثال زنان همیشه تربیت شده‌اند تا حتی به طور غیرارادی هم نگاه‌شان در چشم نامحرم نیافتد، یا اینکه همیشه به آن‌ها توصیه شده تا حرکاتشان آرام و متین باشد. این موارد همیشه کلیشه‌های جنسیتی بوده است.
آهنگر ادامه داد: تعرض کلامی، لمس بدن زنان و... از شیوه‌هایی است که مردان به کار می‌برند تا زنان از جایگاه خود خارج نشوند. اگر جامعه زنان کمی بخواهد متفاوت فکر کند، فرهنگ مردسالار آنقدر فشار می‌آورد تا زنان را اصلاح کنند. این مسئله حتی برای زنان هم باورپذیر شده و بسیاری از آن‌ها به نسل بعد از خود آموزش می‌دهند که اگر می‌خواهید اذیت نشوید و آزار نبینید، بنابراین باید از کلیشه‌های خود خارج نشوید.
این جامعه‌شناس در بخش دیگری از سخنان خود درباره عوامل پرخاشگری جنسی مردان به زنان در سطح خیابان گفت: مهم‌ترین لذتی که آزار برای مردان ایجاد می‌کند، بحث تحقیر جنسیتی است. هرچه زن بیشتر تحقیر شود، مرد لذت بیشتری می‌برد. به همین خاطر مدام به خانم‌ها توصیه می‌کنیم که در مزاحمت‌های خیابانی واکنشی نشان ندهند و با آسودگی خیال از آن گذر کنند. اختلال شخصیتی در پرخاشگری جنسی نیز امری تأثیرگذار است. یکی دیگر از این عوامل نگاه کردن به زنان به عنوان ابژه جنسی است. بحث جلب توجه مردانه هم در این میان مهم است. در برهه‌ای مردان نیاز به نشان دادن و نمایش گذاری خود و جلب توجه دارند. همچنین متأسفانه در تحقیقاتی میدانی هم بسیاری از مردان اشاره کردند که متلک گفتن برایشان نوعی تفریح است.
عواملی که بستر آسیب را فراهم می‌کنند
آهنگر در بخش دیگری از سخنان خود به بیان و شرح عواملی پرداخت که بستر آسیب‌رسانی به زنان را فراهم می‌کنند و در این باره اشاره کرد: منطقه مسکونی بسیار تأثیرگذار است. در برخی از مناطق تهران نه تنها بستر برای خشونت و تعرض کلامی که در زمینه خشونت و مزاحمت‌های بالاتر نسبت به خانم‌ها فراهم است و این موضوعی بسیار خطرناک است.
وی افزود: زمان‌های آخر شب نیز در همه جای دنیا برای خانم‌ها خطرناک است. همچنین خانم‌هایی که اشتغال به کاری دارند و بیشتر در بیرون از منزل هستند، نیز مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند. البته تحقیقات نشان داده که خانم‌هایی که بیرون از خانه، بچه به همراه داشته‌اند، کمتر مورد آزار و آسیب…
آهنگر در بخش دیگری از سخنان خود به مسئله دین و آموزه‌های دینی برای پیشگیری از تجاوز اشاره کرد و گفت: آموزه‌های دینی ما بیشتر برای پیشگیری است. ما در دین چیزی برای وضعیت پس از تجاوز نداریم. به مرد گفته می‌شود که خیره نگاه نکن، تماس بدنی با نامحرم برقرار نکن و... اگر کسی واقعاً دیندار باشد که به سراغ اینها نمی‌رود. مشکل ما با کسانی است که دیندار نیستند و دین را به عنوان خط قرمز زندگی نپذیرفته‌اند.
وی گفت: مسئله دیگر بحث اثبات تجاوز است. وقتی در دین ما آمده که برای اثبات تجاوز باید چهار مرد آن را شهادت بدهند و این کار را با کمی مشکل مواجه می‌کند. حتی اگر کسی در خیابان هم می‌خواهد دست به تجاوز بزند، زن را به کوچه خلوتی کشانده و بعد تعرض می‌کند. بسیاری از تعرض‌ها و تجاوزها هم به این صورت بوده است که زن را به مکان خلوت یا خانه‌ای خالی از آدمیزاد کشانده بودند. اینجا چهار نفر مرد عاقل از کجا باید پیدا کرد که درباره این تجاوز شهادت بدهند؟ بنابراین نیاز به تغییرات در قوانین به شدت به چشم می‌خورد.
جامعه ما قربانی آزارجنسی را بازخواست می‌کند
شاداب شاه‌علی، روانشناس نیز در این نشست گفت: مزاحمت جنسی به معنای آزار جنسی است که می‌تواند از آزار خیابانی تا تبعیض و خشونت سیستماتیک جنسی علیه زنان را دربرگیرد. همیشه مدام این بحث در میان بوده که هرکس که قدرتمندتر است آزار جنسی را وارد می‌کند، اما شواهد جامعه‌شناسانه نشان داده که لزوماً این‌گونه نیست. مهم این است که ما تابوها را شکسته و درباره این مسائل باب گفت‌وگو و آموزش را باز کنیم.
وی افزود: انواع آزارهای جنسی در جامعه ما وجود دارد. گفتن متلک، آزار جنسی است. اینکه برای استخدام زنان در مشاغل مختلف نیز به ویژگی‌های جنسی زنان توجه می‌کنند، نیز آزار جنسی است که به تجاوز ختم می‌شود. ممکن درصد عمده‌ای از متلک‌های خیابانی به بیماری روانی ربط داشته باشد، اما عمده دلیل مزاحمت جنسی همان مسائل مردسالارانه جامعه است.
شاه علی ادامه داد: مرد نمی‌گذارد زن از کلیشه‌های خود خارج شود. فرهنگ غالب نیز محصور بودن زن در کلیشه‌ها را می‌خواهد، بنابراین اگر زن از این کلیشه‌ها خارج شد، حقش است که آزار و اذیت شود. به همین دلیل است که در اکثر اوقات زن مورد آزار قرار گرفته، سرزنش می‌شود که چرا مثلاً با این لباس از خانه بیرون رفتی که تو را در معرض مزاحمت جنسی کلامی قرار بدهند؟
این استادیار دانشگاه تربیت مدرس همچنین به تفاوت برخوردها با زنان آزار دیده در ایران و کشورهای غربی پرداخت و گفت: در جوامع دیگر پس از وقوع تجاوز یا خشونت جنسی نسبت به زنان، فقط به حمایت از قربانی می‌پردازند، اما متأسفانه به دلیل فرهنگ غلط فعلی، قربانی خشونت جنسی درست در زمانی که نیاز به حمایت دارد از طرف خانواده و جامعه به دلیل امری که خود در آن مقصر نبوده، دوباره مورد آزار قرار می‌گیرد.
عوامل تبدیل مردان به سوژه‌های آزاررسان جنسی
شاه‌علی در بخش دیگری از سخنان خود به علل خشونت ورزی در جامعه و چرایی تبدیل مردان به سوژه‌های آزارسان جنسی نیز اشاره کرد و گفت: در علم جامعه شناسی تئوری‌های بسیاری را برای این مسئله مطرح کرده‌اند. گاه این خشونت ممکن است حاصل عوامل بیولوژیکی باشد، به عنوان مثال مردهایی که هورمون تستوسترون بالاتری دارند، ممکن است بیشتر دست به خشونت بزنند. حتی اعتیاد هم در این زمینه مؤثر است.
این متخصص بهداشت باروری در ایران همچنین اعمال خشونت جنسی و مزاحمت خیابانی از سوی مردان را دارای علل روانشناختی نیز دانست و گفت: اگر فرد سابقه آزار جنسی دیدن را داشته یا در خانواده‌اش خشونت امری رایج بوده باشد، خود ممکن است بعدها به یک فاعل آزاررسان جنسی تبدیل شود.
شاه علی اضافه کرد: اگر جامعه‌ای نگذارد که فرد آزار رسان مورد قصاص قرار بگیرد و زن آزار دیده را مقصر پنداشته و او را بازخواست کنند، این بدل به مجوز آزاردهنده برای اعمال آزار بیشتر روی دیگران، می‌شود. قوانین ما در این زمینه دچار اشکال است. به عنوان مثال در قوانین درج شده که آزاررسان باید حتماً جزو خانواده نباشد. بنابراین ما قانون‌هایی برای مجازات پدری که به دخترش آزار رسانده، نداریم.
لزوم حمایت از قربانیان تجاوز
این عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در بخش دیگری از سخنان خود به لزوم حمایت از زنان آسیب دیده در تعرض‌ها و... اشاره کرد و ادامه داد: تجاوز ممکن است که باعث مشکلاتی چون ایدز، هپاتیت و بارداری ناخواسته شود و این افراد در معرض خشونت‌های بیشتر نیز قرار می‌گیرند. بنابراین اگر آن‌ها حمایت نشوند، مشکلات بسیاری بوجود می‌آید.
شاه علی گفت: بارها شاهد بوده‌ایم که خانواده، زنان قربانی تجاوز را از خود طرد کرده‌اند و آن‌ها یا ناچار شده‌اند برای پاک کردن آن لکه با مردان مسن ازدواج کنند یا چون این زنان حمایت نشده‌اند، به عبارتی اعتماد به نفس اینها گرفته شده و نمی‌توانند کنشگر اجتماعی باشند و مثلاً اگر ازدواج کنند، دچار مشکلات عجیب می‌شوند. بنابراین آن‌ها برای حضور دوباره در اجتماع باید درمان شوند و درمان‌ها نیز معمولاً پروسه‌ای طولانی مدت است. اگر وارد مرحله درمان نشوید، آسیب‌ها نیز پایدار خواهند بود.
42231
