خبرگزاري آريا –
مغز مي تواند در طول عمر انسان چيزهاي جديد ياد بگيرد
ممکن است که شما هم بارها در جمع هاي دوستانه يا از زبان بعضي بزرگ ترهاي تان شنيده باشيد که مغز انسان پس از تولد تغيير نمي کند و آدم يا از کودکي باهوش است يا فردي معمولي.
البته در گذشته نه چندان دور هم بسياري از دانشمندان اعتقاد داشتند که مغز بعد از دوران کودکي تغيير نمي کند يعني معتقد بودند که مغز مانند يک سيستم کامپيوتري از پيش طراحي شده است که با ورود انسان به دوره بزرگ سالي ثابت مي ماند و امکان افزايش توانمندي هايش وجود ندارد. با اين حال و با پيشرفت هاي انجام شده دهه اخير، مشخص شده که اين موضوع صحت ندارد. مغز مي تواند در طول عمر انسان چيزهاي جديد ياد بگيرد و خودش را با شرايط هماهنگ کند. متخصصان مغز و اعصاب اين فرايند را انعطاف پذيري عصبي ناميده اند که در ادامه بيشتر درباره اش خواهيد خواند.
انعطاف پذيري عصبي يعني چه؟
مغز انسان به طور قابل توجهي انعطاف پذير است به اين معني که توانايي تغيير و واکنش به محيط و تجارب شما را دارد و مي تواند خودش را به روز کند. هر زمان که انسان شروع به فکر کردن يا يادگيري يک موضوع جديد مي کند، ارتباطات جديدي بين نورون هاي موجود در مغز او برقرار مي شود. اين ارتباطات وابسته به تجربه هم هستند و در سراسر طول زندگي فرد، به روز مي شوند. اين فرايند فوق العاده پوياست زيرا افزايش همکاري فعال بين دو نورون(سلول عصبي) باعث تقويت اتصالات آن ها و بيشتر شدن توانايي يادگيري خواهد شد.
انعطاف پذيري عصبي چطور کار مي کند؟
اگر مغز را مانند يک شبکه برق در نظر بگيريم، در آن ميلياردها مسير عصبي و راه ارتباطي وجود دارد. هر بار که شما فکري مي کنيد، تلاش براي يادگيري موضوع جديدي را شروع مي کنيد يا کاري انجام مي دهيد، اين مسيرهاي عصبي به کار مي افتند. بعضي از اين مسيرها به راحتي طي مي شوند مانند عادت ها، اعتقادات و باورهاي قديمي، احساسات و کارهايي که هم اکنون انجام مي دهيم. هرگاه به افکار، اعمال و احساسات قديمي مان مي انديشيم، اين مسير را قوي تر مي کنيم و تردد در اين مسيرهاي عصبي براي مغز آسان است. در اين بين در زماني که به چيز جديدي فکر مي کنيم يا کار جديدي ياد مي گيريم يا احساس جديدي را تجربه مي کنيم، مغز شروع به ساختن مسير عصبي جديدي مي کند.
وقتي اين اتفاق چندين بار بيفتد، مغز ما به ساختن و استفاده بيشتر از اين مسيرهاي عصبي جديد عادت مي کند و اين مسيرهاي عصبي جديد به هويت جديد در مغز تبديل مي شوند. به اين ترتيب مسيرهاي قبلي به مرور کم رنگ تر و ضعيف مي شوند. اين روند برنامه ريزي مجدد مغز که با ساخت مسير عصبي جديد، فعال شدن مغز و ضعيف شدن مسيرهاي قبلي همراه است، انعطاف پذيري عصبي ناميده مي شود. خبر خوب اين که همه ما توانايي يادگرفتن چيزهاي جديد و تغيير دادن مغز را با برنامه ريزي کردن داريم. اگر تا به حال عادت بدي را تغيير داده ايد يا در شرايط تان تغيير ايجاد کرده ايد، شما يک مسير عصبي جديدي را براي اولين بار در مغزتان به وجود آورده ايد. بنابراين ما مي توانيم با قدرت تکرار افکارمان به تغييراتي که دوست داريم دست يابيم و مي توانيم مغزمان را مجدد برنامه ريزي کنيم.
مي توان با قدرت تکرار افکار به تغييراتي که دوست داريم دست يابيم و مغز را مجدد برنامه ريزي کنيم
تاثير محيط بر عملکرد مغز
امروزه با استفاده از تصويربرداري رزونانس مغناطيسي (MRI) ما مي توانيم اثرات محيط و تجربه بر هر دوي ساختار و عملکرد مغز را ببينيم. در پژوهشي که در انگليس انجام شد محققان، مغز ۱۶ راننده تاکسي در لندن را بررسي کردند تا اثرات تجربه ناوبري گسترده را بر ساختار مغز بررسي کنند. از آن جايي که رانندگان تاکسي در لندن بايد تست دانش را که درباره مسيرها و مکان هاي متعدد است بگذرانند، محققان با مقايسه مغز اين رانندگان تاکسي با گروه رانندگان غير تاکسي دريافتند که رانندگان تاکسي، داراي ماده خاکستري بيشتري در هر دو طرف مغزشان هستند، ماده اي که داراي عملکردهاي متعددي در مغز است اما به ويژه درگير ذخيره سازي و بازنمايي فضاي محيط اطراف فرد است. علاوه بر اين نشان داده شد که رانندگان قديمي تر نسبت به رانندگان جديد تر ماده خاکستري بيشتري در اين منطقه دارند. مطالعه جالب توجه ديگري در آلمان انجام شد که در آن مغز شرکت کنندگان قبل و بعد از دستيابي به يک مهارت جديد اسکن شد. محققان، مغز داوطلبان را قبل و بعد از سه ماه تمرين هاي مداوم و منظم تردستي اسکن کردند. براي شعبده باز موفق شدن، نياز است که فرد به هماهنگي و تمرکز خوب دست و چشم برسد.
مطالعات پژوهشگران نشان داد که بعد از تمرينات منظم تردستي، افزايش قابل توجهي در ماده خاکستري منطقه اي از مغز که در پردازش حرکات پيچيده بصري درگير است، براي همه افراد روي داده است. همچنين پژوهش هاي اخير در حوزه عصب شناختي نشان مي دهد که بازي با اسباب بازي هايي که بيشترين حواس کودک را درگير مي کند، باعث اتصالات عصبي بيشتر و در نتيجه يادگيري بهتر مي شود. مثلا بازي با اسباب بازي هايي که علاوه بر داشتن صدا، ديدن و تعاملات اجتماعي را درگير مي کند و با ايجاد راه هاي عصبي جديد باعث يادگيري مفاهيم غني تر مي شود.
قرباني ژن ها نيستيم اگر…
فکر کردن، ياد گرفتن و عمل کردن يا برعکس اين سه مورد رفتار کردن، مي تواند عصب هاي مغز ما را فعال يا غير فعال کند و از اين راه ساختمان مغز و رفتار ما را شکل دهد. ما آمادگي هاي ژنتيکي زيادي داريم و مغز از سن جواني گرفته تا پيري مي تواند به شيوه شگرفي تغيير کند و به روز شود.
ما قرباني ژن ها يا نورون هاي مان نيستيم بلکه ما مبدعان و خالقان توانمند وضعيت رواني خود هستيم. اين باور نادرست که مغز ما همانند نوشته روي سنگ ثابت يا تغيير ناپذير است، مي تواند افراد را از تلاش براي تغيير باز دارد و مسئوليت پذيري براي بهبود وضعيت خود را از آن ها دور کند. بر اساس تئوري انعطاف پذيري عصبي، مغز انسان اين توانايي را دارد که در حضور محرک مناسب، نورون هاي جديد بسازد. بنابراين با توجه به قدرت بي بديل مغز آدمي، مي توان با ايجاد محيط هاي غني، زمينه را براي انعطاف پذيري هر چه بيشتر مغز فراهم کرد و بهره بيشتري از اين نعمت خدادادي برد.
منبع : فرتاک نيوز
