فشار خون

بیماری فشار خون

فشار خون بالا یک بیماری مزمن است که در آن فشار خون بالا رفته و به دنبال این افزایش فشار، قلب باید برای حفظ گردش خون در رگها، شدیدتر از حالت طبیعی کار کند.

فشار خون شامل ۲ مقیاس اصلی است

الف : سیستولی – انقباض ماهیچه قلب

ب : دیاستولی – شل شدن ماهیچه قلب

در حالت استراحت فشار خون طبیعی (سیستولی) بین ۱۰۰ تا ۱۴۰ میلی متر جیوه و فشار خون طبیعی (دیاستولی) بین ۶۰ تا ۹۰ میلی متر جیوه است.

اگر فردی فشار خون ۱۴۰/۹۰ را به طور طولانی مدت داشته باشد از پر فشاری خون (فشار خون بالا ) رنج میبرد.

نزدیک به ۵۰ درصد از مبتلایان به فشار خون بالا از بیماری خود مطلع نیستند.

پر فشاری خون به دو گروه تقسیم میشود.

۱ – پر فشاری اولیه

۲ – پرفشاری ثانویه

پر فشاری اولیه

حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد از موارد پر فشاری از نوع اولیه است و هیچ دلیل پزشکی مشخصی برای آن مطرح نیست و الباقی درحدود ۵ الی ۱۰ درصد از نوع پرفشاری ثانویه است.

در برخی موارد بالارفتن فشار خون باعث خونریزی مغزی میشود. پرفشاری خون عامل خطر عمده در سکته مغزی، سکته قلبی، نارسایی قلب و بیماریهای مزمن کلیه است.

تغییر در رژیم غذایی و روش زندگی میتواند در کنترل فشار خون موثر باشد و خطر عوارض ناشی از آن را بر سلامتی کاهش دهد.

درمان دارویی غالبا برای افرادی که تغییر روش زندگی در وضعیت آنها بی تاثیر بوده و یا کافی به نظر نمیرسد ضروری است. از ۱۸ سالگی به بالا پر فشاری خون با اندازه گیری فشار سیستولی یا دیاستولی که به طور طولانی بالاتر از حد مجاز باشد (۱۴۰/۹۰) تشخیص داده میشود.

در افراد مسن که بسیار هم شایع است فشار خون سیستولی بالاست ولی دیاستولی طبیعی است. که به آن فشار خون سیستولی ایزوله میگویند که معمولا ۱۸۰ روی ۱۰۰ میلی متر جیوه میباشد.

نوزادان و اطفال

فشار خون بالا در نوزادان نادر است و شامل ۲ تا ۳ درصد از نوزادان میشود.

کودکان و نوجوانان

در کودکان و نوجوانان گاها شایع است و در حدود ۲ تا ۹ درصد را شامل میشود که بسته به سن و جنس متغییر میباشد.
در این موارد توصیه میشود فشار خون کودکان بالای ۳ سال به طور منظم در هر معاینه پزشکی یا چکاپ اندازه گیری شود. در دوران کودکی فشار خون با افزایش سن بالا میرود.

علایم و نشانه ها

پرفشاری خون به ندرت از خود علائمی نشان میدهد و تشخیص آن معمولا از طریق آزمایش و یا حتی در حین درمان یک بیماری دیگر در فرد صورت می گیرد.

برخی از افراد مبتلا به فشار خون بالا علایمی نظیر سردرد به ویژه در پشت سر و در هنگام صبح و همچنین احساس سبکی سر و تهوع و وزوز کردن گوش (به صورت هم همه یا سوت کشیدن)، تاری دید یا غش کردن از خود نشان میدهند.

در معاینه چشم از طریق دستگاهی به اسم انتالموسکوپ وجود پرفشاری خون تا حدود زیادی قابل تشخیص خواهد بود.

پرفشاری خون ثانویه

همان پرفشاری خون ناشی از دلیل مشخص نظیر بیماری های کلیوی یا بیماریهای غدد درون ریز میباشد.

بحران های پرفشاری خون

افزایش شدید فشار خون (۱۸۰/)۱۰۰ را بحران پرفشاری خون مینامند. که بالاتر از این سطح بیانگر خطر بالای عوارض ناشی از آن است. افرادی که فشار خون آنها در این محدوده باشد بیشتر از افراد عادی دچار سردرد و سرگیجه میشوند و از دیگر علایم بحران پرفشاری خون میتوان به زوال بینایی، تنگی نفس در اثر نارسایی قلبی و یا یک حالت بیقراری در اثر نارسایی کلیوی اشاره کرد.

فوریت پرفشاری خون زمانی رخ میدهد که در اثر افزایش شدید فشار خون آسیب مستقیم متوجه یک یا چند عضو حیاتی بدن شود. که توصیه میشود در فوریت های پرفشاری خون با استفاده از داروهای خوراکی در طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت فشار خون به طور تدریجی پایین آورده شود.

کشورهایی از جمله چین، هند، ایالات متحده، روسیه و اندونزی دارای بیشترین میزان ابتلا به پرفشاری خون هستند. بر اساس آمارها بیش از سه و نیم میلیارد نفر از جمعیت جهان در آستانه بیماری پرفشاری خون قرار دارند و حدود ۷۸۰ میلیون انسان در سراسر دنیا به این بیماری مبتلا هستند.

کارشناسان افزایش فشار سیستولیک را یکی از عوامل جدی مرگ و میر در عصر حاضر میدانند که میتوان با تنظیم رژیم غذایی، انجام ورزش منظم و خودداری از مصرف نمک به میزان زیاد، تنفس عمیق و تناسب اندام و نیز مصرف دارو تحت نظارت پزشک تا حد بالایی این بیماری را کنترل کرد.

فشار خون و بارداری

پر فشاری خون تقریبا در ۸ تا ۱۰ درصد از بارداری ها رخ میدهد. اکثر زنان مبتلا به پرفشاری خون ناشی از بارداری، از قبل مبتلا به پرفشاری اولیه میباشند. پرفشاری خون در دوران بارداری میتواند مشکلات جدی را باعث شود. که اولین نشانه از پرفشاری خون در بارداری دفع پروتئین از طریق ادرار است. علت ۱۶ درصد از کل مرگ و میرهای ناشی از بارداری به علت فشار خون بالا در این دوران است. همچنین خطر مرگ نوزاد را نیز دوبرابر میکند.

شایعترین علایم قبل از آزمایش ادرار

سردرد، تاری دید (اغلب به صورت جرقه)، استفراغ، درد و التهاب در بالای معده که در صورت بی توجهی به آن فرد به تدریج دچار از دست دادن بینایی و التهاب مغز و حملات تشنجی، نارسایی کلیه و ادم ریه میشود.

عوارض فشاری خون بالا

پر فشاری خون مهمترین عامل قابل پیشگیری از مرگ زودرس در سراسر جهان است. پر فشاری خون باعث افزایش خطر بیماری ایسکیک قلب، سکته مغزی و دیگر بیماریهای قلبی میگردد.

پرفشاری خون اولیه

همانطور که گفته شد شایعترین نوع پرفشاری خون است که ۹۰ تا ۹۵ درصد از کل مواردپر فشاری خون را شامل میشود. تقریبا در تمامی جوامع فشار خون با افزایش سن بالا میرود و باید به آن توجه بیشتری داشت. پر فشاری خون ناشی از یک فعل و انفعال پیچیده بین ژن ها و عوامل طبیعی است . عوامل متعدد محیطی بر فشار خون تاثیر میگذارند.

عواملی در روش زندگی که باعث کاهش فشار خون میشوند عبارتند از

کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی، افزایش مصرف میوه و فراورده های کم چرب، ورزش و کاهش وزن، عدم مصرف الکل.
مطالعات اخیر نیز وجود شرایطی در اولین سالهای زندگی مانند وزن کم در زمان تولد، سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری و عدم تغذیه با شیر مادر را در ابتلا به پرفشاری خون اولیه در افراد بالغ موثر میدانند.

پر فشاری خون ثانویه

از یک دلیل قابل تشخیص ناشی میشوند. بیماری های کلیوی شایعترین دلایل فرعی پرفشاری خون هستند. همچنین میتواند ناشی از بیماریهای غدد درون ریز مثل سندروم کوشینگ،پرکاری تیروئید، آکرومگالی، پرکاری پاراتیروئید و نئوکروموستیدها باشد.
دلایل دیگر پر فشاری خون ثانویه عبارتند از چاقی، وقفه تنفسی در خواب، بارداری، مصرف بیش از حد شیرین بیان و داروهای گیاهی غیر مجاز

فشار نبض چیست ؟

فشار نبض یعنی اختلاف بین فشار سیستولی و دیاستولی
در افراد مسنی که مبتلا به پر فشاری خون هستند فشار نبض مکررا بالا میرود. این وضعیت میتواند به صورت بالا بودن غیر طبیعی فشار سیستولی و نرمال یا پایین بودن فشار دیاستولی باشد. این حالت را پر فشاری خون سیستولی ایزوله مینامند.

تشخیص پر فشاری خون

تشخیص پرفشاری خون نیازمند سه بار اندازه گیری فشار خون در بازه های یک ماهه میباشد. ارزیابی اولیه بیماران مبتلا به پرفشاری خون شامل بررسی شرح حال کامل بیمار و آزمایش بالینی است. وقتی تشخیص توسط پژشکان قطعی شد آنها سعی میکنند تا دلایل آن را پیدا کنند.
پر فشاری خون ثانویه در کودکانی که در سنین پیش از بلوغ به سر میبرند شایعتر است و در اکثر موارد از بیماری کلیوی ناشی میشود.

پیش گیری از پرفشاری خون

• تغییر روش زندگی برای کاهش فشار خون پیش از شروع درمان دارویی توصیه میشود.
• اجتناب از هرگونه مصرف تنباکو (سیگار، قلیان و مواد مخدر)
• حفظ وزن طبیعی و نرمال بدن
• کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی
• انجام منظم ورزشهای هوازی نظیر تند راه رفتن تا ۳۰ دقیقه در روز
• محدود کردن یا قطع مصرف الکل
• مصرف زیاد میوه و سبزیجات
• مصرف محدود چای و شکلات تا حد امکان و استفاده از دو نوشهایی مانند گل گاوزبان، چای سبز، و عناب.
• برخی مواد غذایی مانند فلفل سبب کاهش فشار خون میشوند

تغییر روش زندگی

افرادی که از فشار خون بالا رنج میبرند باید از خوردن غذاهایی مانند سوسیس و کالباس، کنسرو گوشت، ماهی دودی، سس ها و کنسرو لوبیا که سرشار از سدیم است پرهیز کنند.
در طبخ به جای روغن جامد نباتی و کره، بهتر است از زیتون و سویا و کانولا استفاده شود.
مواد دارای کافئین مانند قهوه ، نوشابه های انرژی زا و شکلات باید در حد اعتدال مصرف شوند.
درمان دارویی باید تحت نظر پزشک انجام شود.

روشنک طهماسبی فارغ التحصیل رشته پرستاری و محقق در حوزه درمان میباشد.

۱۲ سال سابقه کار در بیمارستان های آتیه، امام حسین، عرفان و فیروزگر را دارد. همچنین ۵ سال از این مدت را در بخش ICU و اورژانس فعالیت کرده است.