رسیدن به کربلا از «راه دل» + ویدئو

کارگردان مستند «راه دل» بیان کرد: هر سال بیش از هزار فیلم در راه اربعین ساخته می‌شود، بنابراین مستند ساز باید بتواند علاوه بر خلاقیت، نوآوری هم داشته باشد. ما تصمیم گرفتیم "مشتی اسماعیل" را که شرایط خاصی از نظر جسمی دارد، از بیراهه‌ها به کربلا برسانیم و او را در شرایطی شبیه اتفاقاتی که برای امام حسین(ع) پیش آمد قرار دهیم و عکس‌العملهای واقعی را ثبت و ضبط کنیم.

مهدی زمانپور کیاسری که روایت سفر پیاده‌روی کربلا «مشتی اسماعیل» پیرمرد نابینا کیاسری را به تصویر کشیده است، در گفت‌وگویی با ایسنا بیان کرد: من به عنوان کارگردان و مستندساز سعی می‌کنم بر روی موضوعاتی کار کنم که نو و بکر باشد بنابر این با توجه به اینکه اربعین سوژه جدیدی برای ساخت یک مستند نیست و گفته می‌شود سالیانه حدود هزار فیلم در این باره ساخته می‌شود، باید شرایطی را به وجود می‌آوردیم که در پرداختن به آن نوآوری وجود داشته باشد. به عبارتی در اجرای آن نگاهی نو نیاز بود.

او با بیان اینکه “در مستند «راه دل» قصد داشتیم پرداختن به موضوع اربعین را از کلیشه خارج کنیم” گفت: خلاقیت، تولید چیزی جدید است و نوآوری، بهترین و جدیدترین شیوه اجرا است. وقتی می‌خواهی کاری انجام دهی که خود به خود جدید نیست و در سال تعداد زیادی فیلم درباره همین موضوع ساخته می‌شود، باید به دنبال راهی باشی تا آن را از نگاه جدیدی بیان کنی.

این مستندساز در پاسخ به اینکه آیا برای ساخت این مستند سناریویی از پیش تهیه شده بود، بیان کرد: نمی‌توان برای یک مستند سناریویی را از پیش تهیه کرد که اگر چنین باشد دیگر یک کار کاملا داستانی ساخته خواهد شد، اما می‌توان کلیاتی از کار را در ذهن داشت تا بدانی از کجا می‌خواهی شروع کنی، در میانه راه کجا خواهی بود و در پایان به چه نتیجه‌ای می‌رسی. بنابراین ما هم با قراردادن مشتی اسماعیل در شرایط مختلف و در مسیری متفاوت از راه اصلی عکس العمل‌های واقعی او را ثبت و ضبط می‌کردیم. مثلا در بیایان با خانواده‌ای عراقی برخورد می‌کند و از او می‌خواهند که شب را در کنار آنها سپری کند یا به او محبت می‌کنند و می‌خواهند پایش را ماساژ دهند، خجالت می‌کشد.

زمانپور ادامه داد: ما تصمیم گرفتیم مشتی اسماعیل که شرایط خاصی از نظر جسمی دارد را در مسیری غیر از مسیر اصلی و در بیراهه قرار دهیم البته مقصد و هدف، مشخص و کربلا بود، تنها مسیر رسیدن به آن را متفاوت انتخاب کردیم و از این راه سعی داشتیم مشتی اسماعیل را در شرایطی شبیه اتفاقاتی که برای امام حسین(ع) پیش آمد قرار دهیم. ما خودمان از قبل می‌دانستیم قرار است چه مسیری را برویم اما به مشتی اسماعیل نمی‌گفتیم. گاهی هم نصیر که همراه همیشگی او بود در جریان مسایل قرار می‌گرفت. مشتی اسماعیل را در بیراهه‌ها می‌بردیم، در بیایان قرار می‌دادیم و در آن شرایط عکس العمل‌های او را ثبت و ضبط می‌کردیم.

این کارگردان با تاکید براینکه “وقتی کار داستانی باشد می‌توان تمام اتفاقات را از پیش نوشت اما در یک پروژه مستند همه چیز قابل پیش‌بینی نیست” گفت: اگر این مستند از پیش نوشته شده بود هیچ گاه مشتی اسماعیل نمی‌آمد در بیایان بنشیند، گریه کند که حتی نتواند گریه‌اش را کنترل کند یا در مواجه با یک خانواده عراقی در مقابل محبت‌هایی که به او داشتند و می‌خواستند پایش را ماساژ دهند،خجالت بکشد. پس همه اینها واکنش‌های طبیعی مشتی اسماعیل بود.

وی با اشاره به ساخت مستند «مشتی اسماعیل» که حدود ۵ سال پیش از «راه دل» ساخته شده بود، درباره سابقه آشنایی‌اش با مشتی اسماعیل گفت: مشتی اسماعیل هم کیاسری است و ما هم ولایتی بودیم. بنابر این از کودکی او را می‌شناختم، کاملا با زندگی او آشنا بودم و سبک زندگی‌اش برایم جالب بود که کشاورزی نابینا است اما تمام کارهایش را خودش انجام می‌دهد و حتی از یک فرد بینا هم تواناتر است. این تفاوت همیشه برای من حائز اهمیت بود. نکته دیگر از شخصیت او شوخ طبعی‌اش است. به این صورت که حتی خودش هم راجع به نابینایی‌اش شوخی می‌کند. هیچگاه معلولیت برای او محدودیت نبود البته که مشتی اسماعیل کور مادر زاد نبوده بلکه از کودکی به مرور بینایی‌اش را از دست داد و در نهایت حدود ۳۵ سالگی به طور کامل نابینا شده است.

او خاطرنشان کرد: فکر نمی‌کردم روزی برسد که از او مستند بسازم اما وقتی این اتفاق افتاد و فیلمش به نمایش درآمد در هر نقطه‌ای از دنیا با واکنش‌های جالبی مواجه شدم و هر کسی فیلم را دید اظهار کرد که بر روی زندگی او تاثیر گذار بوده است. فرقی هم نمی‌کرد که اکرانش در آمریکا، آلمان یا قطر باشد. یکی از مخاطبان روسی می‌گفت عکس «مشتی اسماعیل» را روی صفحه کامپیوترم دارم وهر روز آن را می‌بینم و از آن انگیزه می‌گیرم.

این مستندساز اضافه کرد: مشتی اسماعیل عاشق کربلا است، اینقدر که اگر هر روز هم به او بگویی می‌آیی به کربلا برویم با تو همراه می‌شود.

زمانپور همچنین درباره مشکلاتی که در راه ساخت این مستند و در ایام اربعین وجود داشته، خاطر نشان کرد: برخی فکر می‌کنند با نابینا کارکردن سخت است اما شیرینی‌هایی هم دارد، به همین دلیل من در مستند جدیدم هم به زندگی یک سنگ‌شکن جنوبی که نابینا است پرداخته‌ام. مشتی اسماعیل اصلا در راه مشکلی نداشت و بسیار راحت بود و اصلی‌ترین مشکل ما این بود که چون فیلمبرداری در مسیری غیر از راه اصلی کربلا انجام می‌شد، بارها در طول یک روز برای تصویربرداری و داشتن مجوز از ما پرس‌وجو می‌شد.

کیاسری در پایان گفت: برخی از مستندسازان  به من انتقاد می‌کردند که تو یک مستندساز بین‌المللی هستی، چرا رفته‌ای و روی چنین مستندی کار کرده‌ای و راجع به امام حسین و کربلا فیلم ساخته‌ای؟  باید بگویم که ساخت چنین مستندی که ده روز بطول انجامید، افتخاری بود که نصیب من شد و جزو تجربیات خوب زندگی‌ام بود.

به گزارش ایسنا،عوامل تولید مستند «راه دل» عبارتند از: پژوهشگر و کارگردان: مهدی زمانپور کیاسری، فیلمبردار: سیدحسن سیدی‌پریشان؛ صدابردار: سیدمحمدصادق قاهری؛ صداگذار: حسن مهدوی؛ تدوینگر: حسین نیکزاد؛ مدیر تولید: اسد الاسدی؛ دستیار کارگردان و عکاس: اکبر روح؛ تهیه‌کنندگان: سمیه زراعت‌کار و مهدی زمانپور کیاسری؛ تهیه شده در: مرکز مستند سوره.

مهدی زمانپور کیاسری متولد سال ۱۳۵۳ در کیاسر و دارای مدرک کارشناسی ارشد کارگردانی از دانشکده صداوسیما است. وی با مستند «مشتی اسماعیل» ضمن حضور در بخش رسمی ده‌ها جشنواره ملی و بین‌المللی، موفق به دریافت سیمرغ بلورین کارگردانی فجر، جایزه بهترین فیلم جشنواره ویزیون دورئل سوییس و جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت شده است.

انتهای پیام