خبرگزاري آريا – هپاتيت B از جمله شايعترين نوع هپاتيت در ايران است و يکي از اصليترين علل بيماريهاي کبدي در ايران گزارش شده است. ويروس هپاتيت B عامل اصلي سرطان کبد است و شديدترين عفونت ويروسي کبدي در جهان بهدليل ابتلا به هپاتيت B است. براساس آخرين گزارش سازمان بهداشت جهاني، هپاتيت B و عوارض ناشي از آن هر سال موجب مرگ يک ميليون و ۲۰۰ هزار نفر در جهان ميشود.
گرچه به دلايل مختلف آمار دقيقي از تعداد ناقلان (کساني که آلوده به ويروس شدهاند، اما علائم و تظاهرات بيماري را ندارند) و بيماران مبتلا در ايران از طرف نهاد متولي سلامت وجود ندارد، اما براساس آمارهاي رسمي و غيررسمي بيش از ۱/۷ درصد جمعيت کشور ناقلان مزمن هپاتيت B و ۳/۱ درصد جمعيت کشور نيز به ويروس هپاتيت C آلوده هستند و هر سال حدود ده هزار نفر نيز به طرق مختلف آلوده به ويروس هپاتيت B و C ميشوند.
چرا هپاتيت C خطرناکتر است؟
کمتر از ۱۰ تا ۱۵ درصد ناقلان هپاتيت B به سمت ازمان بيماري (حاد شدن) پيش ميروند، درحالي که بيماري حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد افراد آلوده به ويروس هپاتيت C مزمن ميشود و با وجود شيوع کمتر هپاتيت C ، اما استعداد مزمن شدن بيماري و عوارض بعدي آن بسيار حائز اهميت است.
بيماري عفوني هپاتيت ضمن ايجاد التهاب در بافت کبد موجب از بين رفتن سلولهاي کبدي، سيروز و نارسايي کبد، اختلالات انعقادي، آسيت شکمي و در برخي موارد موجب سرطان کبد ميشود.
افزايش ناقلان هپاتيت C
در حال حاضر بيش از ۲۰۰ ميليون ناقل هپاتيت B در جهان و حدود ۳۰۰ هزار ناقل هپاتيت C
در ايران وجود دارد که بهعلت مجاورت ايران با کشورهايي با آمار بالاي هپاتيت B و C و نيز بروز رفتارهاي پرخطر و استفاده از سرنگ مشترک در بين معتادان تزريقي و نبود نظارتهاي بهداشتي کافي در برخي مراکز ارائهدهنده خدمات درماني، ناقلان هپاتيت C متأسفانه روبه فزوني است و بايد در اين خصوص فرهنگسازي و اطلاعرساني شفاف براي عموم جامعه از طريق رسانههاي جمعي صورت پذيرد.
هپاتيت B در مردان شايعتر از زنان است و افراد در گروههاي سني ۲۰ تا ۴۰ سال بيشتر در معرض خطر ابتلا به اين بيماري هستند. هپاتيت B و C در بيماران مبتلا به تالاسمي و هموفيلي که مجبورند به صورت مداوم خون يا يکي از فرآوردههاي خوني را دريافت کنند شايعتر است. خوشبختانه با اقدامات بسيار ارزشمندي که در سالهاي اخير براي سالمسازي خونهاي اهدايي انجام شده است، آلودگيهاي فرآوردههاي خوني به حداقل ممکن رسيده و از سال ۱۳۷۵ تاکنون فقط دو مورد بيماري هپاتيت ناشي از انتقال خون در بيماران هموفيلي در کل کشور گزارش شده است.
روشهاي پيشگيري از هپاتيت
آگاهي بخشي و ارتقاي سواد سلامت در گروههاي پرخطر از جمله بيماران دياليزي، تالاسمي و بيماران مبتلا به هموفيلي، معتادان تزريقي و مادران مبتلا به هپاتيت در مورد راههاي انتقال ويروس هپاتيت B از طرف نهادهاي متولي سلامت و نيز رسانهها نقش بسزايي در کنترل و مهار اين بيماري در کشور دارد. بيش از ۹۰ درصد بيماران مبتلا به هپاتيت با اقدامات ساده درماني و نگهدارنده کنترل ميشوند و درصد کمي از بيماران ممکن است دچار شکل پيشرونده و مزمن بيماري يا سرطان کبد شوند.
پيشگيري به شرط واکسيناسيون
پس از ادغام برنامه واکسيناسيون هپاتيت B در نوزادان و برنامه کشوري کنترل هپاتيت B در ايران در سال ۱۳۷۲ سرعت ابتلا به اين بيماري تا حد چشمگيري کاهش يافت.
واکسيناسيون هپاتيت B نقش بسيار مؤثري در کاهش تعداد مبتلايان به هپاتيت B دارد و براي عموم افراد جامعه، بخصوص گروههاي در معرض خطر توصيه ميشود. از سال ۱۳۷۲ به بعد تمام نوزادان متولد شده در ايران در بدو تولد واکسن هپاتيت B را دريافت ميکنند و متولدان ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲ نيز طبق برنامه کشوري اين واکسن براي آنها تزريق شده است.
کنترل هپاتيت B در کشور
خوشبختانه با برنامهريزي و اقدامات پيشگيرانه در طول ۴۰ سال پس از انقلاب ازجمله برنامه واکسيناسيون و کنترل کشوري بيماري هپاتيت B رتبه کشورمان در زمينه آلودگي بيماري هپاتيت B در رديف کشورهاي با آلودگي کم، ارتقا يافته که در بين کشورهاي منطقه و جهان جايگاه بسيار ممتازي است. با اين حال بايد براي حفظ اين جايگاه و دستاوردهاي مهم بهداشتي در کشور همزمان با اجراي برنامهها و مداخلات پيشگيرانه کشوري در زمينه کنترل هپاتيت B قرنطينه و کنترل بيماري از مبادي ورودي کشور صورت پذيرد و مهاجرت غيرقانوني اتباع خارجي به کشور که همواره يکي از عوامل مهم بروز اپيدميهاي مختلف در کشور محسوب ميشوند، هرچه بيشتر اجرا شود.
رسانهها و کمک به ارتقاي دانش سلامت
از اجراي برنامههاي آموزشي و فرهنگي براي کنترل رفتارهاي پرخطر در جامعه و کاهش موارد اعتياد تزريقي با سرنگ مشترک در بين معتادان نيز ميتواند در کاهش هرچه بيشتر موارد جديد بيماري بسيار مؤثر باشد. بيترديد نقش رسانههاي جمعي بخصوص رسانههاي که بيشترين سهم تأثيرگذاري در ارتقاي دانش سلامت جامعه را ايفا ميکند بويژه در اين هفته غيرقابل انکار است.
دکتر سيدحميد حسيني
رئيس مرکز بهداشت و درمان سازمان صداوسيما