به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از نیلکوه؛ به پیشنهاد نشریه سونار فارسیان و حمایت اداره کل میراث فرهنگی گلستان، حمام تاریخی فارسیان فرنگ از توابع دهستان نیلکوه شهرستان گالیکش در سال 95 به همراه 15 اثر دیگر این روستا برای ثبت ملی مستندسازی شد.
با ثبت ملی حمام فارسیان، دهمین اثر از 16 اثر پیشنهادی نشریه سونار فارسیان به ثبت ملی رسیده است.
حمام تاریخی فارسیان نخستین بنای تاریخی ثبت ملی در شهرستان گالیکش است که توسط مرحوم استاد حاجی در محل قدیمی حمام قاجاری فارسیان و درنهایت زیبایی و مهارت ساخته‌شده است.
این بنا هم‌اکنون به همت میراث فرهنگی در حال مرمت است.
با احتساب ثبت ملی حمام تاریخی، تاکنون 12 اثر از آثار فارسیان به ثبت ملی رسیده است.
گفتگو با غلام کربلایی نوروز درباره تاریخچه و شیوه ساخت حمام.
معمار حمام: استاد حاجی معمار این بنای گنبدی بود. او پسری بنام رمضان داشت که در کنارش کار می‌کرد.
مقدمات ساخت حمام
ساخت کوره آهک سازی:
کوره‌ای در منطقه "توبرا" فارسیان توسط استاد حاجی و با کمک مردم فارسیان ساخته شد. عمق کوره حدود سه تا چهار متر و دهانه آن نیز حدود سه متر بود و ازیک‌طرف آن راهرویی به عمق کوره احداث شد. سنگ‌های آهکی از اطراف کوره توسط مردم جمع و در دهانه آن به‌صورت گنبدی شکل چیده می‌شد. سپس کوره را روشن می‌کردند. سه تا چهار روز در کوره هیزم و کنده می‌ریختند تا با حرارت آن، سنگ‌ها به آهک تبدیل شود. بعدازآن کوره را خاموش می‌کردند و سه تا چهار روز دیگر سنگ‌ها را بر روی دهانه کوره به حال خود رها می‌کردند.
سنگ‌ها تبدیل به آهک می‌شد. مردم آهک‌ها را درون خورجین و جوال ریخته بار الاغ و اسب نموده، به محل ساخت حمام منتقل می‌کردند.
ساخت کوره آجرپزی:
این کوره در 100 متری محل ساخت حمام احداث شد. مردم با کمک استاد حاجی ابتدا کاه‌گل و خشت خام را آماده می‌کردند و سپس در کوره آجرپزی قرار می‌دادند. کوره را روشن می‌کردند تا خشت‌ها بعد از چند روز حرارت دیدن، تبدیل به آجر پخته قرمزرنگ شوند. تمام آجر حمام که شامل چند هزار قطعه است در این کوره پخته و به محل ساخت حمام منتقل شد.
گودبرداری:
محل ساخت حمام به عمق حدود سه متر با کمک گسترده مردم و با بیل و دیگر وسایل، گودبرداری شد. مردم باهمت تمام مشارکت داشتند. برای بیرون بردن خاک از عمق گودبرداری، پلکانی درست‌شده بود که مردم به داخل گودال رفته و خاک‌ها را بروی دوش حمل می‌کردند و به بیرون گودال می‌بردند. کاری سخت و طاقت‌فرسا بود. اما مردم باجان و دل کار می‌کردند. همه در حال کمک بودند.
دیوارچینی و سقف زنی حمام:
بعد از گودبرداری، کار دیوارچینی و سقف زنی حمام توسط استاد حاجی، با کمک مردم شروع شد و بعد از چند ماه به پایان رسید.
بعد از تمام شدن دیوارچینی و سقف حمام، چاه دستشویی در ضلع شرقی حمام توسط مردم حفر و در ضلع شمالی آن کوره حمام در عمق حدود سه متر ساخته شد و در کنار آن غازان بزرگ آب (که از حمام قدیمی قاجاری باقی‌مانده بود) نصب گردید. در ضلع غربی حمام نیز دو منبع ذخیره آب ساخته شد.
بعد از پایان کار سقف حمام، خاک‌های محل گودبرداری را به طول حدود یک متر بر روی سقف حمام ریخته و روی آن را با لایه‌ای ضخیم، گل gel کردند تا هنگام باران، سقف حمام چکه نکند .برای درست کردن گل، ابتدا خاک و آب و کاه را مخلوط می‌کردند و چوبی به نام " پادار" در وسط آن فروکرده و گاو را با ریسمان به آن می‌بستند و چند گاو دیگر را به آن گاو بسته و بر روی گل‌ها به حرکت درمی‌آوردند. بعد از چندین با چرخیدن گاوها، دوباره بر روی گل، کاه می‌ریختند و باز دوباره گاوها را بر روی آن می‌چرخاندند. سه تا چهار بار کاه می‌ریختند و گاوها لگدمال می‌کردند تا اینکه گل را حسابی " دم رساندند". سپس گل آماده‌شده را بر روی سقف حمام "مزدند".
آب حمام از چشمه کل‌کلی kelkeli تأمین می‌شد که حدود دویست متر با حمام فاصله دارد. آب چشمه از طریق "ارق " به منبع‌های ذخیره آب منتقل می‌شد.
نیروی کار:
نیروی کار حمام در تمام مراحل ساخت کوره آهک سازی در "توبرا" و حمل آهک با " خر و یابو " به محل حمام، ساخت کوره آجرپزی و تهیه خشت و قرار دادن در کوره و حمل تا محل حمام، گودبرداری، آجرچینی، حفر چاه سرویس‌ها، ساخت منبع‌های آب، گل زدن سقف حمام، تهیه هیزم کوره‌های آهک سازی و آجرپزی و ... توسط مردم فارسیان و به‌صورت رایگان تأمین شد.
لیستی تهیه‌شده بود و روزی 5 تا 6 نفر از اهالی فارسیان به‌صورت گزکی و نوبتی در کنار استاحاجی در تمام مدت بیش از یک سال ساخت حمام به‌عنوان کارگر مشغول کار بودند.
هزینه‌های ساخت حمام:
هزینه‌های حمام با کمک‌های مردم فارسیان تأمین شد. هر کس به‌اندازه وسع و توانش کمک می‌کرد. تمام مردم در تأمین هزینه‌های ساخت حمام مشارکت داشتند.
انتهای پیام/
