شهر زیبای رایِن در استان کرمان جاذبه‌های زیادی دارد، ولی مهم ترین جاذبه این شهر که رکورد جهانی به آن داده، دومین ارگ بزرگ خشتی جهان است.
مقاله‌های مرتبط:راین شهری تاریخی و یکی از نقاط گردشگری در استان کرمان است. این شهر در دامنه کوه هزار و در جنوب شرقی استان قرار گرفته دارد. علی‌رغم کویری بودن استان کرمان، شهر راین یکی از شهرهای خوش آب‌و‌هوای استان به حساب می‌آید. نام این شهر در گذشته رائین بوده که نام یکی از سرداران بزرگ و شجاع اردشیر دوم، پادشاه ساسانی است، البته رائین در لغت به معنای قنات با شیب ملایم هم است.
راین با قدمت و تمدن کهن در زمان ساسانیان به واسطه قرار گرفتن در مسیر بزرگراه غرب به شرق، موقعیتی مناسب داشته و یکی از مراکز داد و ستد کالا و به ویژه پارچه‌های گران‌بها بوده است. این منطقه در گذشته یکی از مراکز ساخت صنایع دفاعی مثل شمشیر و تفنگ نیز بوده است. صنایع دستی این شهر شمشیر، اسلحه، قندشکن، داس، ساطور، قفل، خنجر، قیچی، انبر و تاج علم‌های عزاداری است. به‌طور کلی می‌توان گفت حرفه آهنگری و فلزکاری در شهر راین قدمتی تاریخی دارد و هنوز هم چاقو‌سازی در این شهر رواج دارد. بر اساس نوشته‌های تاریخی قدمت شهر راین به دوران ساسانیان می‌رسد. وجود آبشاری زیبا در نزدیكی شهر، كوه مرتفع هزار به ارتفاع ۴۵۰۱ متر، باغ‌های فراوان میوه، معادن مرمر سبز و صورتی، معادن سولفات سدیم، چشمه‌های آب معدنی غیر خوراكی و دهانه‌های زیبای آشتفشانی توانسته این منطقه را به‌عنوان یك منطقه جذاب گردشگری در استان کرمان و ایران معرفی كند.
البته دلیل اصلی شهرت این شهر وجود ارگ خشتی راین است. این ارگ دومین ارگ بزرگ جهان بعد از ارگ بم است که هر ساله گردشگران زیادی را به سمت خود جذب می‌کند. قلعه راین یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی شهر راین است که به مانند آن قدمتی از دوران ساسانیان دارد هرچند این قدمت بر اساس کاوش‌های باستان‌شناسی به دست آمده است، ولی قدیمی‌ترین سند تاریخی موجود درباره این قلعه به قرن اول هجری قمری تعلق دارد.
در هر فصلی می‌توان به استان کرمان و شهر راین سفر کرد، اما با توجه به کویری بودن استان کرمان بهترین فصل بهار و پاییز است. البته شهر راین با قرار گرفتن در کنار کوه مرتفع هزار، در ماه شهریور هم از هوایی نسبتا خوبی برای بازدید برخوردار است.
چطور برویم؟برای رفتن به شهر و ارگ راین باید به استان کرمان سفر کنید. شهر راین در فاصله‌ی ۱۰۰ کیلومتری جنوب شرقی کرمان و در کنار دامنه کوه هزار قرار دارد. در صورت سفر از طریق جاده بعد از عبور از شهر کرمان به سمت جاده جیرفت بروید. سپس با توجه به تابلوهای راهنمای جاده‌ای مسیر دسترسی به شهر راین در سمت راست شما خواهد بود. فاصله بین کرمان تا شهر راین هم حدودا ۱۰۸ کیلومتر است که با توجه به مناسب و صاف بودن آن حدود ۱:۳۰ ساعت زمان می‌برد. با توجه به ابعاد بزرگ قلعه نمی‌توان زمان دقیقی برای بازدید مشخص کرد، ولی یک بازدید معمولی همراه با قدم زدن در کوچه و پس‌کوچه‌های آن حدودا یک تا دو ساعت از شما زمان خواهد گرفت.
ارگ رایننکته بسیار قابل توجهی درباره ارگ راین وجود دارد. این ارگ در هیچ جنگی شکست نخورده است. در طول تاریخ هیچ سندی وجود ندارد که نشان بدهد لشکر و فرمانده‌ای توانسته باشند از دروازه‌های آن عبور کند به همین دلیل این قلعه در بین تمام قلعه‌های ایران به نفوذناپذیری معروف است. البته دلیل آن را می‌توان وجود سازه‌های نگهبانی داخل و خارج از قلعه و در دامنه کوه هزار دانست که نگهبان‌های آن حمله هر دشمنی را زودتر از موعد به اهالی ساکن داخل قلعه اطلاع می‌دادند.
حتی در زمان یزدگرد سوم، آخرین پادشاه ساسانی، اعراب به فرماندهی مجاشع ابن مسعود توانستند شهر کرمان و مناطق بسیاری از این استان را تحت تصرف خود در بیاروند، اما نتوانستند ارگ مستحکم راین را فتح کنند.
در برخی منابع اشاره شده است که قلعه کنونی که امروزه وجود دارد، روی قلعه‌ها و بناهای قدیمی که در گذر زمان تخریب شده، بنا شده است. این بناها بیشتر به دلیل حوادث طبیعی مثل زلزله از بین رفته‌اند، اما ارگ راین به دلیل معماری و موقعیت جغرافیایی مناسب لقب مستحکم‌ترین و غیر‌قابل نفوذترین قلعه ایران را از آن خود کرده است. برآورد می‌شود که ارگ راین فعلی حدود ۵۰۰ سال پیش ساخته شده باشد.
در سال ۱۳۷۴ سازمان میراث فرهنگی تصمیم گرفت تا ارگ را احیا کند و تا امروز قسمت‌های زیادی از آن بازسازی کرده است. بعد از زلزله تاسف‌بار شهر بم در سال ۱۳۸۲ و تخریب بخش‌های بزرگی از ارگ بم، توجه گردشگران علاقه‌مند به تاریخ، به ارگ راین که شباهت‌های بسیاری با ارگ بم دارد، جلب شد.
الگوی ساخت و معماری ارگ راین، نمایی معماری شهرهای قدیمی ایران است. این ارگ سه بخش کاملا جداگانه خان‌نشین، اعیان‌نشین و عوام‌نشین دارد. فضاهای عمومی مثل مسجد، آتشکده، زورخانه، حمام و اصطبل نیز در این ارگ وجود دارد. هر کدام از این بخش‌ها به‌وسیله برج، بارو و پله‌هایی از دیگر قسم‌‌ها جدا می‌شوند. نکته قابل توجه دیگر این است که بیشتر ساختمان‌ها قلعه هم دو یا سه طبقه دارند. از نکات جالب دیگر در این قلعه وجود مکتب‌خانه و ساختمان قرنطینه در بخش عوام‌نشین است. بخش قطرنیه ویژه زمان‌هایی بوده است که بیماری خاصی در قلعه شیوع پیدا می‌کرده و افراد مبتلا به دور از افراد سالم نگه‌داری می‌شدند؛ همچنین کسانی که قصد ورود به ارگ را داشتند، ابتدا در قرنطینه می‌ماندند و در صورتی که بیماری نداشتند، اجازه ورود به آن‌ها داده می‌شد. نقشه قلعه مربع شکل و با چندین برج در اطراف است. دور تا دور قلعه حصاری وجود دارد که دارای بیش از ده متر ارتفاع است. تنها ورودی قلعه از سمت شرقی آن است که سردری بزرگ و زیبا دارد.
تمامی مصالح به کار رفته در این قلعه درست مانند ارگ بم، خشت خام است. ارگ راین با بیش از ۲۲ هزار مترمربع مساحت و ۴۴ هزار مترمربع حریم بنا بعد از ارگ بم، دومین قلعه خشتی جهان است. این ارگ تا ۱۵۰ سال پیش محل سکونت نزدیک به ۵ هزار نفر بوده، ولی امروزه خالی از سکنه شده است.
محله‌های عوام‌نشین در ابتدای مسیر قرار داشتند که و در انتها قلعه قسمت خان نشین وجود دارد. محله اعیان‌نشین نیز در کنار بخش خان‌نشین ساخته شده بود. با راه رفتن در بین سازه ها و کوچه‌های ارگ به خوبی از جنس مصالح و نوع ساخت می‌توان متوجه تفاوت قسمت‌های اعیان‌نشین و عوام‌نشین را فهمید. مهم‌ترین محله‌های ارگ، محله زندگی کارگران، تجار، کشاورزان، مسئولین حکومتی و موبدان است، اما بهترین ساختمان ارگ به خان یا فرمانده تعلق داشت.
در اطراف ارگ می‌توان ۴ برج دیده بانی یازده متری را مشاهده کرد که نزدیک در ورودی قرار گرفته‌اند. در بالای این برج‌ها یک سوراخ مربع شکل به پایین دید دارد. در زمان قدیم نگهبان‌ها ورود و خروج افراد را از این روزنه کنترل می‌کردند. در هنگام جنگ نیز از این قسمت بر سر دشمن آب‌جوش یا روغن‌داغ ریخته می‌شد. از کارهای دیگری که برای افزایش امنیت ارگ انجام شده است، کندن خندقی مصنوعی در قسمت جنوبی آن بود. در درون ارگ نیز دوازده برج ساخته شده که تعداد کل برج‌ها‌ی نگهبانی را به شانزده می‌رساند. این قلعه دارای دو آتشکده موقت و دائمی نیز بوده است. آتشکده موقت فقط در زمان مراسم، اعیاد و جشن‌ها استفاده می‌شده است. آتش آتشکده موقت به‌وسیله لوله‌ای ارتباطی به سمت بالا منتقل و به‌صورت جام نور مشاهده می‌شد. در زمان امام صادق (ع) با خاموش شدن بسیاری از آتشکده‌های ایران، آتشکده دائمی ارگ راین به احترام دین اسلام نیز خاموش شد و بعدها به‌عنوان زورخانه مورد استفاده قرار گرفت.
خان‌نشین مهم‌ترین و باشکوه‌ترین بخش قلعه است. دالان درازی دروازه بخش خان‌نشین را به دو حیاط متصل می‌کرد. یکی از این حیاط‌ها محل زندگی خان و دیگری جایی بوده که خان یا مسئولین حکومتی تمور مربوط به قلعه را اداره می‌کردند. معماری خانه‌نشین دقیقا مانند کاخی درون ارگ است. این کاخ با برج و بارویی مخصوص به خود از محله‌های عوام‌نشین و اعیان‌نشین جدا می‌شد. ارگ راین را با اسم نام ارگ میرزا حسین خان هم می‌شناسند. میرزا حسین خان در زمان نادرشاه افشار، خان منطقه بوده است که ارگ راین، یکی از دژهای فرمانروایی او به حساب می‌آمد. در نزدیکی ارگ راین می‌توان درخت‌های تنومندی و پارک سرسبزی را دید که بیش از ۶۰ سال از عمر آن‌ها می‌گذرد. این درخت‌ها و پارک، توسط اولین شهردار (نوین) راین یعنی افلاطون خان ساخته است.
هرچند مهم‌ترین بنای شهر راین، ارگ آن است، ولی این شهر با توجه به قدمت تاریخی و هدیه‌های طبیعی داردی جاذبه‌های معروف دیگری هم هست. پس به شما همراهان عزیز کجارو توصیه می‌کنیم اگر به ارگ راین رفتید، حتما از سایر جاذبه‌های شهر راین هم سری بزنید.
آبشار راینآبشار راین، آبشاری در دامنه‌ی کوه هزار و نقاط گردشگری شهر راین است. این آبشار با نام «زر رود» هم شناخته می‌شود. آبشار راین در ۱۴ کیلومتری جنوب غربی شهر و در کنار دامنه شرقی کوه هزار قرار دارد. رود شکل‌دهنده این آبشار از سرچشمه‌هایی در ارتفاعات کوه هزار و دیواره‌های برف‌گیر این کوه مثل تاج خروس سرچشمه می‌گیرد.
از ویژگی‌های این آبشار که به زیبایی آن هم افزوده، ریزش چند مرحله‌ای آن است. این آبشار در ۴ مرحله فرو می‌ریزد که مرحله‌ی اول ۳ متر، مرحله دوم ۴ متر است. مرحله سوم از لبه پرتگاه تا سنگ بزرگی در دل دیواره ادامه دارد و مرحله‌ی آخر ریزش بعد از سنگ بزرگ تا کف سنگی حوضچه‌ی آبشار است. این آبشار در زمستان به شکل کامل یخ می‌زند که به مکانی قابل توجه برای یخ‌نوردی تبدیل می‌شود. از ویژگی‌های دیگر راین آبشار این است که مسیر اصلی صعود به قله هزار از روبروی آن آغاز می‌شود. این آبشار در مجموع حدود ۴۰ متر ارتفاع دارد.
کوه هزار مرتفع‌ترین کوه جنوب کشور و استان کرمان است. همچنین این کوه چهاردهمین قله بلند ایران است که در حدود ۴۰۵۱ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. به دلیل وجود نوعی گیاه دارویی به نام هزار در دامنه‌های این کوه از قدیم آن را با نام هزار می‌شناسند. مرتفع‌ترین روستای‌های مسکونی ایران یعنی روستای «باب زنگی» و «اردیکان» نیر یبا ارتفاع بیش از ۳۳۰۹ متر در مسیر صعود به قله کوه هزار قرار دارند. مسیر اصلی صعود به قله هم از روبروی آبشار معروف راین در ارتقاع ۳۲۰۰ متری می‌گذرد. بهترین فصل صعود به این قله زیبا بهار و تابستان است که هوای مطبوع آن باعث حضور کوهنوردان زیادی در فصل گرم تابستان شده است. دو رودخانه مرغزار و تهرود نیز در مسیر این کوه قرار دارند.
یکی از جاذبه‌های منحصر به فرد شهر راین وجود دهانه‌های آتشفشانی راین است که در کل ایران نظیر ندارد. در ۳۰ کیلومتری جنوب شرق شهر راین، در کنار دهکده‌های قلعه حسنعلی، قلعه حیدر و توتک ۱۴ دهانه انفجاری آتشفشانی وجود دارد. زمین‌شناسان در ابتدا این دهانه‌ها را محل برخورد سنگ‌های آسمانی می‌دانستند، اما پس از تحقیقات بیشتر، این دهانه‌ها را آتشفشانی تشخیص دادند که بین ۵ تا ۱۰ هزار سال قبل فعال بوده‌اند. این دهانه‌های آتشفشانى به شکل‌هاى گرد و بیضى دیده مى‌شوند که بزرگ‌ترین آن‌ها قطرى به اندازه ۱۲۰۰ متر و عمقی نزدیک به ۳۰۰ متر دارد. منطقه قلعه حسنعلی در محل تلاقی سه گسل مهم كه شاخه‌هایی از گسل نایبند، كوهبنان و كلمرد است، قرار دارد.
بیشتر دارای مواد معدنی مثل سولفات سدیم و یا كلرور سدیم هستند. در این دهانه‌ها سنگ‌های آتشفشانی ائوسن، آلگلومرای اولیگومیوسن و آبرفتهای کواترنر به تعداد قابل توجهی وجود دارد. مسیر دسترسی به این دهانه‌های آتشفشانی به این شکل است از خروجی شهرستان راین به سمت درب بهشت بروید، بعد از ۱۵ کیلومتر سمت چپ جاده مسیری فرعی وجود دارد که هیچ تابلویی ندارد. بعد از گذشت ۷ کیلومتر در جاده خاکی به روستای قلعه حسنعلی می‌رسید. در امتداد رودخانه بعد از حدود ۵۰۰ متر باید به طرف شرق رفته و مسیر پاکوب کم‌رنگی را دنبال کرد. از روستا تا بالای دهانه آتشفشان حدود ۱ ساعت کوهپیمایی لازم است.
آبشار گیشیگانروستای زیبا و ییلاقی گیشیگان در ۳۰ کیلومتری شهر راین قرار دارد. رودخانه تشکیل دهنده آبشار گیشیگان از ارتفاعات قله سرمشک سرچشمه می‌گیرد و نام مشابهی با آبشار دارد. ارتفاع این آبشار حدود ۷ متر است.
دسترسی به این روستا از طریق جاده کرمان و بعد جاده راین به درب بهشت است که می‌توان بعد از بازدید از دهانه‌های آتشفشانی از این آبشار زیبا هم دیدن کنید.
مسجد جامع راینبنای مسجد جامع تاریخی راین در میدان خیابان امام خمینی (ره) و در کنار درخت‌های کهن‌سال چنار با قدمتی ۳۰۰ساله ساخته شده است. فاصله این مسجد تا ارگ راین بسیار کم بوده که با پای پیاده حدود پنج دقیقه است. این بنا دارای سردری بسیار زیبا و شبستان است.
روی دیوار ورودی و درکنار سردر اصلی مسجد سنگ‌نوشته‌ای حکاکی شده‌ای وجود دارد که موقعیت و تاریخ ساخت بنا را مشخص می‌کند. این مسجد توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مرمت شده است که از بخش‌های اصلی مرمتی آن می‌توان به کاشی‌کاری، ستون‌ها، سردر اصلی، نماها و و دیوارهای اطراف شبستان اشاره کرد.
