* اداره امور بین الملل سازمان بورس و اوراق بهادار
امروزه یکی از اهدافی که در جوامع پیشرفته دنبال می‌شود ارتقای سطح دسترسی عامه مردم به خدمات رایگان یا کم هزینه مالی است. یکی از ابزارهای نوینی که در این رابطه کمک شایانی می کند «مشاوران روبو» نام دارد.
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه(سنا)، به طور کلی «مشاوران روبو» به بسترهایی اطلاق می شود که مشاوره های مالی و سرمایه گذاری آنلاین را با استفاده از الگوریتم های مالی به صورت خودکار و با حداقل دخالت انسانی انجام می دهند. این الگوریتم ها به دلیل اینکه توسط نرم‌افزارها اجرا می شود، نیاز به مشاوره مالی انسانی را محدود کرده و قابلیت تخصیص، مدیریت و افزایش دارایی های مشتریان را دارا است. به طور کلی «مشاوران روبو» به دلیل گسترده کردن خدمات مالی باعث افزایش شمولیت مالی در سطح جامعه می شود.
بیش از صدها «مشاور روبو» وجود دارد که یکی از آنها مشاوره «روبو مدیریت سرمایه گذاری» است.
این روبو پیشرفت منحصر به فردی در ارائه خدمات مدیریت ثروت به شمار می‌رود و در مقایسه با روش های سنتی، خدماتی را با حداقل هزینه به مخاطبان بیشتری ارائه می دهد. «مشاوران روبو» معمولا دارایی مشتری را بر اساس تنظیمات ریسک و بازده مورد نظر هدف، تعیین می کنند. این بستر قادر به تخصیص دارایی های مشتریان در بسیاری از ابزارهای سرمایه‌گذاری همچون سهام، اوراق قرضه، معاملات آتی، کالاها، املاک و مستغلات هستند.
البته لازم به ذکر است که مشتریان بین پیشنهادات با تکنیک تخصیص دارایی منفعل یا شیوه مدیریت دارایی فعال حق انتخاب دارند.
اولین «مشاوران روبو» در دوران بحران مالی در سال 2008 راه‌اندازی شدند. در سال 2010، جان استین، کارآفرین 30 ساله، برنامه نرم افزاری «بترمنت Betterment))» را راه‌اندازی کرد و محبوبیت «مشاوران روبو» را افزایش داد.
این بستر به عنوان رابط آنلاین برای مدیریت و تنظیم دارایی مشتری توسط مدیران مالی استفاده می شد. البته فن آوری «مشاوره روبو» در این زمینه موضوع جدیدی نیست چرا که سابق بر این نیز این نوع نرم افزار توسط مشاوران و مدیران مالی از ابتدای سال 2000 استفاده می شد. ولی به هرحال این بستر در سال 2008 در اختیار عموم قرار داده شد و برای اولین بار برای افرادی که نیاز به مدیریت دارایی های خود داشتند، مورد استفاده قرار گرفت.
تا پایان سال 2015، حدوداً 100 شرکت در سراسر جهان با استفاده از این بستر، تقریبا 60 میلیارد دلار از دارایی های مشتریان را مدیریت کردند و تخمین زده می شود که این مبلغ تا پایان سال 2020 میلادی به به بیش از 2 تریلیون دلار برسد.
پس از آن در سال 2016، نرم افزارهای دیگری از بستر «مشاوران روبو» روی کار آمدند که از جمله می توان به نرم‌افزار «روبو ادوایزر ولثفرانت (Robo-advisor Wealthfront) » و «پرسنال کپیتال (Personal Capital)» اشاره کرد. گفته می‌شود که در سال 2017، سرمایه های نرم افزار «بترمنت» و «نال کپیتال» به ترتیب تا 70 و 40 میلیون دلار بالا رفت.
به طور کلی می‌توان «مشاوره روبو» را به عنوان بستر خدمات رسانی در مدیریت ثروت به صورت آنلاین و خودکار تعریف کرد که با استفاده از الگوریتم های مدیریت، مشاوره های سرمایه گذاری با هزینه بسیار پایین را ارائه می دهد.
همانطور که می دانید از نظر حقوقی، اصطلاح «مشاور مالی» برای هر شرکتی که در زمینه اوراق بهادار مشاوره می دهد، به کار می رود. در حالی که بیشتر خدمات «مشاور روبو» به جای اینکه به مدیریت پرتفوی (به عنوان مثال تخصیص سرمایه گذاری در طبقه بندی دارایی ها) محدود شود، اموری همچون املاک و برنامه‌ریزی برای بازنشستگی و مدیریت جریانات نقدی – که همگی دامنه برنامه ریزی های مالی دارند - را نیز شامل می شود.
بسیاری از شرکت های فناوری مالی تحت عناوینی همچون «مشاور سرمایه گذاری خودکار»، «مدیریت سرمایه گذاری خودکار»، «مشاور سرمایه گذاری آنلاین» و «مشاور سرمایه گذاری دیجیتال» در سراسر دنیا مشغول فعالیت هستند.
در حالی که «مشاوران روبو» بیشتر در ایالات متحده آمریکا رایج بوده و در اروپا، استرالیا، هند، کانادا و آسیا نیز حضور دارند که از جمله آنها می‌توان به «هوش مصنوعی بیمو Bmo))» و «ولث سیمپل (Wealthsimple)» اشاره داشت.
ابزارهایی که شرکت ها برای مدیریت پرتفوی مشتری به طور سنتی استفاده می کنند، کمی با نرم افزار مدیریت پرتفوی که به طور گسترده ای در این حرفه در حال گسترش است، تفاوت دارد. اختلاف اساسی آنها در کانال توزیع است. به گونه ای که تا همین اواخر، مدیریت پرتفوی تقریبا به طور انحصاری توسط مشاوران انسانی انجام می شد. در حال حاضر، مصرف‌کنندگان به ابزارهای مدیریت پرتفوی دسترسی مستقیم دارند، دقیقا به همان شیوه ای که برای کارگزاری هایی مانند «چارلز شواب (Charles Schwab)» و «خدمات معاملاتی سهام» فراهم شده است. همچنین بعد از ظهور اینترنت، پیشرفت های بسیار گسترده‌ای در زمینه ایجاد کسب و کارهای جدید برای «مشاوران روبو» به وجود آمد.
هزینه های جلب مشتری و محدودیت های زمانی که مشاوران سنتی با آن روبرو بودند، باعث شد تا بسیاری از سرمایه گذاران طبقه متوسط نتوانند از خدمات مدیریت پرتفوی برای حداقل های تحمیل شده بر دارایی های قابل سرمایه گذاری، استفاده کنند. حداقل مبلغ سرمایه گذاری برای برنامه ریز مالی حدود پنجاه هزار دلار است در حالی که حداقل سرمایه گذاری برای «مشاوران روبو» در ایالات متحده آمریکا 500 دلار و کمتر از آن یعنی یک پوند در انگلستان است.
طبق نظرسنجی انجام گرفته توسط «AdvisoryHQ News»، میانگین هزینه «مشاوران روبو» از 0.2 تا 0.1 درصد «دارایی تحت مدیریت(AUM) است درحالی که این میزان برای مشاوران مالی انسانی حدود 35 درصد دارایی تحت مدیریت خواهد بود. این در حالی است که، “AUM” معیار اندازه گیری ارزش کلی بازار برای دارایی های مالی مانند صندوق های سرمایه گذاری، شرکت های سرمایه گذاری یا شرکت های کارگزاری است.
در ایالات متحده آمریکا، «مشاوران روبو» را باید شرکت های مشاوره سرمایه گذاری که مورد تایید کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا هستند، ثبت کنند و این امر در انگلستان توسط نهاد ناظر بر بازار مالی بریتانیا یعنی «نهاد قانونگذاری مالی(FCA) » صورت می گیرد.
جدول زیر بزرگترین شرکت‌های «مشاوره روبو» از لحاظ دارایی تحت مدیریت را نشان می‌دهد:
شرکت
کشور
AUM (میلیون دلار)
The Vanguard Group
آمریکا
83.000
Charles Schwab Corporation
آمریکا
19.400
Betterment
آمریکا
9.058
Wealthfront
آمریکا
6.763
Personal Capital
آمریکا
4.344
Nutmeg
بریتانیا
751
Wealthsimple
کانادا
574
E-Trade
آمریکا
400
RebellionResearch.com
آمریکا
21
Ally Financials
آمریکا
18
در پایان لازم به توضیح است که به استثنای شرکت هایی که مستقیماً با مشتریان سروکار دارند، سایر بانک ها، شرکت هایی تحت عنوان «مدیران ثروت (Wealth Manager)»، شرکت های بیمه و سایر شرکت های حرفه ای در زمینه صنعت از بسترهای «مشاوره روبو» همراه با الگوریتم های پیچیده برای سرمایه گذاری های مبتنی بر هدف و برنامه ریزی مالی و کارآمد استفاده می کنند.
امروزه نیز برخی از شرکت های سرمایه گذاری در زمینه فناوری، بستری تحت عنوان «فراگیری ماشینی (Machine Learning)» که زیر مجموعه ای از هوش مصنوعی است را به همراه خلاقیت ها و قابلیت های بیشتری معرفی کردند.
