موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، به مناسبت دوم مرداد، سالروز درگذشت احمد شاملو، برای نخستین بار اسنادی از پرونده ساواک او را موسسه منتشر کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی این موسسه به مناسبت دوم مرداد، سالروز درگذشت احمد شاملو، نخستین بار اسنادی از پرونده ساواک او را منتشر کرد.
در این اسناد آمده است که شاملو خطاب به ساواک گفت. از اینکه متهم به عضویت حزب توده هستم احساس آدمی را دارم که تا گلو در لجنزاری فرورفته باشد و همچنین رئیس ساواک از شعرخوانی شاملو، کسرایی و ابتهاج در کاخ جوانان دفاع کرد.
سند اول: بخشی از پرسش و پاسخ شاملو با ساواک در بهمن ماه ۱۳۳۸. شاملو در این سال قصد استخدام در وزارت کشاورزی را دارد، اما در جریان استعلام وزارت کشاورزی، سوابق همکاری او با حزب توده و دستگیری به خاطر جاسوسی‌اش برای آلمان‌ها در جنگ جهانی دوم، مسائلی است که باعث می‌شود ساواک او را احضار کرده و از او توضیح بخواهد. شاملو ۲۴/۱۱/۱۳۳۸ نزد کارشناس ساواک حاضر شده و در پرسش و پاسخی مکتوب به سوالات شخصی و سیاسی پاسخ می‌دهد.
شاملو در پاسخ به تمامی سی و نه سوال دفترچه بیوگرافی ساواک، از مارکسیسم و حزب توده اعلام برائت می‌کند. او در پاسخ به این سوال که آیا حاضرید از این حزب [توده]اعلام برائت کنید می‌نویسد:
«نسبت به حزب توده حاضر به ابراز انزجار هستم، ولی به طور قطع این عمل لطمه به حیثیت اینجانب خواهد زد. چون اینجانب که همیشه با افراد این حزب به نام فردی که برای پیشبرد مقاصد سیاسی از جاری شدن خون وحشت داشته بحث کرده‌ام و گفته‌ام که هرگز حاضر نیستم عضویت هیچگونه حزبی را بپذیرم و هرگز حاضر نیستم در مسائل سیاسی که با کار هنری من منافات دارد ابراز عقیده و سلیقه‌ئی بکنم. اکنون نوشتن انزجارنامه ئی نسبت به فلان حزب معلوم نیست دلیل بر چیست! با وجود این چنانچه لازم باشد، و چنانچه این اقدام اتهامی را از اینجانب سلب کند حاضرم.»
شاملو همچنین در پاسخ به این سوال که از او می‌خواهد نظراتش را درباره حزب توده بیان کند می‌نویسد:
«در باب حزب توده اعتقاد من اینست که این حزب مطلقا نمی‌تواند اساسی داشته باشد. زیرا آنچه افرادی را به روی آن متمرکز کرده بود، فقط عبارت بود از کمپلکس فقر و کمپلکس‌های جنسی- این نکته بعد‌ها به کَرات روشن شد. من از اینکه متهم به عضویت چنین حزبی هستم، احساس آدمی را دارم که تا گلو در لجنزاری فرورفته باشد. من از این بابت فوق‌العاده متاسفم و نمیدانم چرا نوشته‌های ضد توده‌ئی اینجانب نتوانسته این اتهام را از من سلب کند.»
سند دوم: پس از افتتاح کاخ جوانان در پاییز آبان ۱۳۴۵، مساله دعوت از برخی شعرای دارای سابقه وابستگی به حزب توده مثل هوشنگ ابتهاج، احمد شاملو و سیاوش کسرائی باعث حساسیت شهربانی کل کشور می‌شود.
نیک‌پی، رئیس کاخ جوانان، در گزارشی مورخ ششم تیرماه ۱۳۴۶ از دعوت این چهره‌ها برای شعرخوانی در برنامه‌های کاخ جوانان دفاع می‌کند. شاه حدود یک ماه بعد پس از مطالعه گزارش در حاشیه آن خطاب به نیک‌پی می‌نویسد: «از وجود اعضاء سابق حزب توده در کاخ جوانان چه استفاده‌ای می‌توانید بکنید و آیا برنامه‌ای وجود دارد که از این قبیل اشخاص بتوان بنفع پیشرفت امور مربوط به جوانان استفاده کرد؟» او همچنین با ارجاع این گزارش به ساواک خواستار بررسی این نکته می‌شود که «از چه نظر استفاده از این افراد را سالم دانسته‌اند و عیبی در این کار ندیده‌اند؟»
نصیری، ریاست ساواک در گزارشی مورخ ۲۳/۵/۴۶ خطاب به ریاست دفتر مخصوص شاهنشاهی ضمن تایید عدم مشاهده فعالیت سیاسی مضره از سوی شاملو، کسرائی و ابتهاج؛ شرکت آن‌ها در جلسات ادبی کاخ جوانان را «مبین علاقه آنان به همکاری با دستگاه‌های دولتی» می‌داند.
رئیس ساواک همچنین معتقد است فایده این همکاری؛ معرفی این سه نفر به عنوان افراد وابسته به مقامات دولتی است که موجب کاهش اعتبار آن‌ها نزد طرفداران دارای تمایلات سیاسی افراطیشان خواهد شد. او اضافه می‌کند «شعرای یادشده از طرف ساواک راهنمایی و هدایت گردیده‌اند که در آینده از طریق اشعار خود علیه افکار گذشته خویش تبلیغ و برنامه‌های انقلابی اخیر مملکت را بطور مستدل تایید نمایند.»
آنچه می‌بینید، گزارش نیک‌پی درباره شرکت شاملو، کسرائی و ابتهاج در جلسات شعرخوانی کاخ جوانان؛ پاسخ دفتر مخصوص شاهنشاهی از نظرات شاه درباره این گزارش، و نظر نهایی ساواک در این‌باره است.
