وقتی فرزند شما برای اولین مرتبه دچار سرماخوردگی می شود باید به طبیب خود تلفن کنید . او تصمیم خواهد گرفت که آیا عیادت از طفل لازم است یا خیر و درمان را شروع می نماید. هر مرتبه ای که طفل دچار سرماخوردگی خفیفی می شود، تلفن کردن بطبیب شاید ضرورت نداشته باشد، ولی هر وقت در طفل علامت باحالت غیر معمولی مشاهده می کنید یا هروقت تب به 5/38 درجه یا بیشتر می رسد ، با هروقت سرماخوردگی شدید باشد باید جریان را حتما بطبیب اطلاع دهید. (اگر اتفاقا در نیمه های شب متوجه شدید که تب طفل مثلا 5/38 درجه است ، چنانچه سرماخوردگی طفل خفیف باشد تلفن کردن بطبیب در آن موقع شب ضرورتی ندارد ولی صبح روز بعد بار تلفن کنید.)
طفل را همیشه یکنواخت گرم نگاه دارید
چندش و «سر ما سرما شدن» غالبأسرماخوردگی را بدتر می کند. بهمین دلیل عموما توصیه می شود که طفل تا بهبود کامل سرماخوردگیش در اطاق بماند و از کوران هوا اجتناب نماید. البته رعایت این نکته در فصول گرم چندان مهم نیست، ولی معذالک می توان آن را، مخصوصا برای اطفال خردسال، توصیه کرد. وزش نسیم و باد، یک ناحیه از بدن را بیشتر از قسمتهای دیگر خنک می کند و همین خنکی و سردی غیر یکنواخت و نامتساوی قسمت های مختلف بدن است که سرماخوردگی را بدتر می کند.
هر مادری معمولا علاقمند است که فرزندش را مجددا برای هوا خوری از اتاق بیرون ببرد و در طبیبی در فصل زمستان داستان ذیل را مکرر از زبان مادر میشنود: «چون سر ماخوردگی طفل خبلی شده بود و امروز هم هوا بسیار خوب و آفتابی بود، من فکر کردم گردش در هوای آزاد برای طفل خیلی خوب خواهد بود لذا طفل را بیرون بردم. ولی امشب صرفهاش به مراتب شدیدتر شده است و از گوش دردهم می نالد.» تاکنون ثابت نشده است که آفتاب برای سرماخود گی مفید و خوب باشد ولی دلائل متعددی در دست است که چندش وسرما۔ سرما شدن برای سرماخوردگی بسیار مضر است.
عده کثیری از اطفال هستند که وقتی سرما میخورند آنها را در اطاق نگاه نمیدارند و ظاهرا اتفاق بد و خطرناکی هم برای آنها پیش نمی آید. ولی این قضیه شامل تمام موارد نمی شود. طبیب است که موارد و خیم وحالات شدید آنرا می بیند و شاید به همین علت باشد که او را برعایت احتیاط وادار می کند. مطمئن ترین طرق آنست که طفل خردسال و مبتلا بعفونت را برای مدت یکی دو روز بعد از بهبود و بر طرف شدن آخرین علائم سرماخوردگی در اطاق نگاهداشت، پس از آن می توان او را برای مدت بیست الی سی دقیقه در هوای آزاد ولی در پناه نسیم و محفوظ از باد گردش داد. اگر سرماخوردگی طفل در نتیجه این هواخوری در روز اول عود نکرد، از روز دوم می توان او را بمدت معمولی و همیشگی گردش داد. در مورد طفل بزرگتر، این سختگیری ضرورتی ندارد.
آیا طغل باید در تختخوابش استراحت نماید و این منوط بانست که تب داشته باشد یا خیر وشدت کسالتش چه اندازه باشد لذا طبیب شما تنها کسی است که باین سئوال باید جواب دهد. بطور کلی، اگر طفل تب نداشته باشد ، بستری کردن او الزامی نیست، ولی بنظر من بهتر است از اول طفل خرد سال را بستری نمود، مخصوصا اگر سرماخوردگیهایش همیشه شدید باشد. اگر سرماخوردگی طفل بعد از روز دوم کماکان خفیف و بدون تبهم باشد، خارج شدن او از تختخواب معمولا اشکالی ندارد. بهر حال بستری کردن بعضی از اطفال خردسال باعث ناراحتی و عصبانیت آنها میشود و ساعات متوالی گریه و زاری می کنند. اطفالی را که در تختخواب آرام نمی گیرند و روی خود را دائما پس می زنند می توان با پوشاندن لباسهای گرم و بدون بستری کردن آنها در تختخواب، گرم تر نگاهداشت . در هر دو حالت اگر طفل تب نداشته باشد، بهتر است از همان ابتدا از بستری کردن آنها خود داری گردد، ولی حتما آنها را در اطاق گرم نگاهدارید و با مشغولیات آرام وملایمی سر گرمشان سازید. طفل پنج ساله با بزرگتری که مبتلا بسرماخوردگی خفیفی شده است و تب هم ندارد بهیچوجه احتیاج ببستری شدن در تختخوابش را ندارد.
پوشیدن لباس در جریان سرماخوردگی مهم است . سعی کنید فرزندت آن را به طرز راحت و یک نواختی گرم نگاه دارید. اگر طفل روی تختخواب نشسته است، باید بولیز پشمی نازکی پوشد با روبدوشامبر گرمی روی پیژامایش بیندازد تا نیمه فوقانی بدنش به قدر نیمه تحتانی گرم شود، روی پاهایش پتوهای متعدد نکشید. در اطاق گرم یک پنو کافی است. شما مبل ندارید بطفل طوری لباس پوشانده شود که از نیمه پائین بدن عرق گرم و از نیمه بالای بدن عرق سرد کند . اگر طفل در منزل و در اطاق فعالیت و نشست و برخاست می کند ، همان اصل کلی گرم نگاهداشتن او بطور یک نواخت باز هم باید رعایت شود یعنی همانقدر که سینه و بالا تنه اش پوشانده می شود پاهایش نیز بهمان اندازه باید پوشیده باشد هوای اتاق نزدیک کف اطاق سردتر و جریانش شدیدتر است. برای این منظور بهترین طریقه عبارت از پوشاندن لباسهای کر کی بلندی است که دارای تنه و شلوار یک تکه باشد . پوشاندن جوراب های ساق بلند (تا لای ران) و یا زیر شلوارهای بلند نیز دارای همان مزیت می باشد.
حرارت اتاقی را که در آن بازی میکند ممکن است در ۲۲ یا ۲۳ درجه نگاهداشت (با مقایسه با حرارت ۲۰ درجه در حالت سلامت طفل). بهتر است شبها اطاق را تا اندازهای گرم نگاهداشت و با بستن پنجره ها این منظور عملی میشود. بدین ترتیب اگر طفل روی خود را پس بزند، خطر چندش و لرز در بین نخواهد بود . هوای سرد برای شخص سالم مفرح و حیات بخش است ولی برای شخصی که دچار سرماخوردگی شده است تا اندازهای خطر ناک می باشد. اگر از هوای کثیف و خفة اطاق نگران هستید ، دری را که به سالن (هال) باز می شود باز بگذارید، یا با باز کردن پنجره ها برای مدت چند دقیقه اطاق را تهیه نمائید.
در اطاق خیلی گرم، هوا را مرطوب نگهدارید
طبیب گاهی اوقات در طی سرماخوردگی، مرطوب نگاهداشتن یا تبخیر آبرا در اطاق توصیه می نماید. به این ترتیب خشکی هوا بر طرف می شود و بینی متورم و گلوی دردناک را تسکین میدهد. بخار آب مخصوصا در سرفه های خشک و سخت (خناق) بسیار ارزنده و مؤثر است. در فصول گرم موقعی که بخاری یا شوفاژ خاموش است ازدیاد رطوبت هوا چندان ضرور نیست. ‘
برای ازدیاد بخار آب در هوای اطاق طرق مختلفی وجود دارد. می توانید یک دستگاه برقی تهیه بخار از فروشگاه ابتیاع کنید. نوع بزرگی آنرا بخرید که گنجایش چندین لیتر آب داشته باشد و آبرا لااقل بسرعت نیم لیتر در ساعت تبخیر نماید، ( نوع کوچک آن خیلی بخار آب تولید نمی کند که هوای تمام اطاق را بقدر کفایت مرطوب نگاهدارد لذا لازم است که مریض نزدیک آن بنشیند و بخار آبی را که از دستگاه خارج میشود تنفس نماید، لبکن بک طفل خردسال نمی تواند اینکار را بکند. بعضی از این دستگاههای تهبة بخار طوری ساخته شده است که وقتی ذخیره آب آنها کم می شود جریان برق آن خود بخود قطع می گردد و این امر خود عامل مهمی برای اطمینان و سلامت است.
دستگاه تهبه بخار باید در جای مطمئنی قرار داده شود که دست طفل بان نرسد و یا نتواند با کشیدن سیمش آنرا بیندازد.
اگر نمی توانید یکدستگاه برقی تهیه بخار تهیه کنید، می توانید آبرا در یک لکن یا دیگی که بر روی بخاری یا اجاق برقی کوچکی قرار داده شده باشد بجوشانید. ته لگن باید آنقدر پهن باشد تا تمام فتیله سیم پیچ برقی دستگاه را (یعنی سیم مارپیچ) بپوشاند (بطوریکه قسمت اعظم حرارت حاصله از آن صرف گرم کردن آب داخل لکن بشود). احتیاط: لکن محتوی آب جوشانرا حتما باید در جائی قرار دهید که طفل توی آن نیفتد یا آنرا روی خود بر نگرداند . اگر طفلی بتواند از تختخواب خودش پائین بیاید، گذاشتن لکن آب در جای نامناسب و با دم دست کاملا غیر مطمئن خواهد بود، مگر اینکه شما خودتان قصد داشته باشید دائما در اطاق نزد طفل بمانید و یا طفل آنقدر بزرگ باشد که احساس مسئولیت بنماید و مواظب لکن آب باشد. موقعی که افراد خانواده خوابند، اجاق یا بخاری برقی هرگز نباید روشن بماند، زیرا چنین بخاریهای روشن، می تواند موجب آتش سوزی گردد.
گاهی اوقات طبیب اختلاط داروی مسکنی را با بخار آب توصیه میکند. ولی بهرحال رطوبت عامل اصلی خواهد بود.
طریقه دیگری برای بخار آب اضافی در هوای اتاق، عبارت از پوشاندن شوفاژ (رادیاتور) اطاق با حوله یا پارچه مرطوب است. ولی لازم است این حوله را هر بیست دقیقه یکبار در آب گذاشت تا مجددا خیس گردد. یا می توانید هر دو سر حوله را همیشه در آب نگاه دارید. یک لگن پر از آب را روی شوفاژ و لگن آب دیگری را روی کف اتاق قرار دهید.
یک سر حوله را در یک لکن و سر دیگرش را در لگن دیگر بگذارید. سپس حوله را روی شوفاژ پهن کنید تا حتی الامکان قسمتهای زیادتری از سطح جلوئی شوفاژ را بپوشاند. سر حوله را در لکن بالائی با گذاشتن دو آجر یا با گیره لباس محکم و ثابت نگاه دارید.
همچنین می توان با آویزان کردن یک ملافه خیس روی بند طنابی در اطاق، رطوبت هوای اطاق را تا اندازهای زیاد کرد، ولی این وضع راه رفت و آمد را مسدود میکند و آب آن نیز روی کف اطاق میچکد.
قطره بینی
طبیب ممکن است قطره بینی تجویز نماید . این قطرهها بطور کلی بر دو نوع است: نوع اول آنهائی است که خاصیت ضد عفونی کننده خفیفی دارد و برای کشتن میکروبها است . فایده این نوع قطره نسبة محدود است زیرا میکروبهای زیر سطح مخاط را نمیتواند بکشد . نوع دوم محلولهائی که باعث انقباض نسوج بینی میشود. این نوع قطر ها مجرای بینی را باز میکند و راه تنفس را گشادتر مینماید و خروج ترشحات و چرک را از بینی سهل تر میسازد ولی مهمترین عیب آنها آنست که بعد از آنکه نسوج داخل بینی منقبض شد عکس العملی از خود نشان میدهد و نسوج مجددة منبسط میشود . بالنتیجه ممکن است بینی بیش از پیش مسدود شود و اگر از این محلول مکرر در بینی چکانده شود باعث تحریک و آزار نسوج ظریف آن میگردد. در سه حالت است که چاندن این محلولها در بینی ممکن است مفید باشد:
حالت اول ، وقتی است که بینی طفل شیرخوار آنچنان گرفته و مسدود گشته باشد که طفل شیر خوار را بشدت عصبانی و خشمگین سازد. هروقت شیر میخورد حالت خفگی باو دست دهد همچنین باعث اختلال خواب او گردد. (این وضع را میتوان با مکیدن ترشحات بینی توسط پوآر با سرنگ گوش تسکین داد و مجرا را باز کرد.)
حالت دوم، در مراحل آخر سرماخوردگی شدید یا سینوزیت است که بینی از ترشحات غلیظ زرد رنگی که خود بخود نمی تواند خارج شود بر میگردد.
حالت سوم، وقتی است که طبیب در جریان بک عفونت چرکی گوش میخواهد لوله اوستاش (قسمتی که محفظه گوش را با مجرای بینی مرتبط میسازد) را باز نگاه دارد. : اگر قطره های بینی بقسمتهای داخلی و فوقانی حفره بینی برسد اثرات خیلی بهتری در بر خواهد داشت. برای این منظور، ترشحاتی را که در قسمت جلوی بینی وجود دارد با یک پو آر یا سر نگی گوش بمکید. سپس طفل را طاق باز روی عرض تختخواب طوری بخوابانید که سرش در کنار تختخواب کاملا آویزان گردد . قطره را در بینی بچکانید و در حالیکه قطره بطرف عقب و بالای حفره بینی جریان می یابد طفل را برای مدت نیم دقیقه بهمین حالت نگاه دارید.
قطره بینی باید با تجو بر طبیب مصرف شود و بیشتر از یک مرتبه در هر چهار ساعت نباید چکانده شود. آنرا برای مدتی بیشتر از یکهفته مصرف نکنید مگر اینکه طبیب بشما دستور دهد که آنرا ادامه دهید. یکی از معایب و ناراحتی های انواع مختلف قطره های بینی آنست که بسیاری از اطفال خردسال مخالف آنند. فقط در موارد خاصی است که اثرات نیکوی قطره بینی چنان است که ناراحت کردن طفل بخاطر چکاندن آن ارزش دارد. د – روغن و پمادهای تجارتی وجود دارد که برای مالیدن روی سینه است. منظور از این عمل آنست که با تحریک پوست ناحیه سینه، سرفه تسکین داده شود و یا بوی معطر روغن با پماد که بطرف بالا پراکنده میشود بباز کردن بینی کمک نماید. برای اثبات مفید بودن با حسن اثر این نوع معالجات هیچگونه دلیلی در دست نیست، لیکن اگر فکر میکنید مالیدن این نوع پمادها روی سینه دارای اثرات خوبی است، بنظر من مصرف آنها بی ضرر خواهد بود.
شربت های مسکن سرفه
هیچ نوع شربت سرفه ای نمی تواند سرماخوردگی را با کشتن میکروبهای آن معالجه کند. تنها فایده شربت های سرفه آنست که باعث میشود قصبة الریه و بر نشها کمتر تحریک شود تا بدین ترتیب تکرار سرفه ها تقلیل یابد و اخلاط سینه را نرم و روان سازد. هر شخصی که گرفتار عفونتی در قصبة الریه با لوله های بر نش خود میباشد باید هر چند وقت یکبار سرفه کند تا اخلاط و چرک را خارج سازد . طبیب از آن نظر شربت تجویز میکند که از تکرار سرفه که باعث خستگی شخص میشود با خوابش را مختل میکند و یا گلویش را تحریک مینماید جلوگیری کند. هر طفل یا شخص بزرگی که گرفتار سرفه های مکرر و مزاحم است باید تحت نظر طبیب قرار گیرد تا او شربت مناسبی برای تسکین سرفه تجویز نماید.
