فضای مجازی ابزاری برای فراگیری فرهنگ و یادگیری
فضای مجازی ابزاری است که می‌تواند بخش کثیری از فرهنگ و یادگیری را ارائه دهد و پرورشگاهی برای رشد و گسترش ذهن کودکان و نوجوانان باشد. این فضا منبع دانش و محل تکامل ایده‌های تازه است و مانند منبعی وافر از سرگرمی‌های شگفت‌انگیز در یک جهان مجازی است، جهانی که شخص می‌تواند با سهولتی جادویی تقریباً هر چیزی را به راحتی به دست آورد.
با وجود همه اینها، فضای مجازی، چالش‌های جدی بسیاری را نیز خصوصاً برای کودکان و نوجوانان ایجاد کرده است. همانطور که کودکان در جهان گسترده آنلاین مشارکت می‌کنند چیزهایی را که به این جهان ارسال شده مشاهده می‌کنند، وارد اتاق‌های گپ و گفت اینترنتی می‌شوند و یا به عضویت شبکه‌های اجتماعی در می‌آیند در معرض عناصر اجتماعی که در جهان واقعی از آنها اجتناب می‌شود نیز قرار می‌گیرند.
فضای مجازی یک فضای پالایش شده و استاندارد برای کودکان نیست و استفاده غیر‌اصولی از این فضا می‌تواند کودکان را در معرض آسیب‌های جبران‌ناپذیر مختلف روحی و روانی قرار دهد. بهترین موارد استفاده از اینترنت برای کودکان زمانی است که یکی از والدین، آنها را همراهی کند ویا اینکه موارد حفاظتی قبل از استفاده کودک از اینترنت لحاظ شده باشد.
استفاده بیش از حد از رایانه سبب افسردگی، تنبلی و کند ذهنی در کودکان می‌شود
البته فضای مجازی می‌تواند سطح دانش کودکان را افزایش دهد ولی در همان حال می‌تواند شخصیت کودکان را نیز دچار انحراف کند. در این میان خانواده‌ها باید سعی کنند که کودکان ساعات طولانی خود را پای رایانه سپری نکنند چرا که استفاده بیش از حد از رایانه سبب افسردگی، تنبلی و کند ذهنی در کودکان می‌شود.
بازی‌های آنلاین، شبکه‌های اجتماعی، سایت‌های مشکوک همه و همه خطراتی هستند که کودکان و نوجوانان هنگام استفاده از اینترنت با آن روبرو هستند. حقیقت امر آن است که با پیشرفت روزافزون تکنولوژی‌های آنلاین، استفاده کودکان از اینترنت اجتناب‌ناپذیر است. شاید نتوانیم آنها را صد در صد از خطرات احتمالی حفظ کنیم، اما می‌توان تا حد مطلوبی این شرایط را کنترل نمود و آنها را از وب سایت‌های نامناسب و افراد غریبه دور نگه داشت.
استفاده نادرست از اینترنت آسیب‌های جدی را به همراه دارد
استفاده کودکان از سیستم‌های مجازی، نگرانی‌هایی را برای والدین به همراه دارد به خصوص زمانیکه صحبت از اینترنت می‌شود این نگرانی‌ها چند برابر می‌شود. استفاده نادرست فرزندان از برنامه‌ها و اینترنت آسیب‌های جدی را برای آنها به همراه دارد . در همین راستا والدین برای حفاظت و کنترل فرزندان خود می‌توانند از نرم افزارهای مختلف حفاظتی استفاده کنند.
جهت حفاظت کودکان در دنیای اینترنت از نوشته‌ها، سایت‌ها و موارد غیر اخلاقی می‌توان از نرم‌افزارهایی برای محدود کردن فعالیت آنها استفاده کرد. این نرم‌افزارها در بیشتر مواقع از طریق کامپیوتر سرویس دهنده، اعمال می‌شود ولی گاهی اوقات علت سانسور، نرم‌افزارهایی هستند که بر روی کامپیوتر سرویس گیرنده نصب می‌شوند. به این نرم‌افزارها اصطلاحاً سانسورافزار می‌گویند.
حفاظت کودکان در برابر دنیای پر از هجمه فضای مجازی باید با واکسیناسیون آنها در مقابله با انواع عواقب ناشی از خطرات این فضا همراه باشد تا زمینه‌های حرکت آنها را به سمت یک زندگی اسلامی و پاک فراهم کند. مطمئنا تأثیر آن در آینده به خوبی نشان و نمایش داده خواهد شد.
شاید اصطلاح واکسیناسیون مجازی برای این نرم‌افزارها به‌جا باشد؛ چرا که استفاده از آنها باعث جلوگیری از ورود کودک به فضاهای غیراخلاقی و نادرست می‌شود و به نوعی کنترل کننده و نقش پیشگیری را در استفاده کودکان از فضای مجازی جهت درگیری با انواع فضا‌ها دارد.
ویرایش رهنمود خانواده‌ها و فرهنگ‌سازی با نرم‌افزار «فیلترینگ خانگی»
حال قصد داریم چند مورد از این نرم‌افزارها را برای شما معرفی کنیم. اولین نرم‌افزاری که می‌توان نام‌برد نرم افزاری است که به وسیله آن والدین قادر به کنترل فرزندان خود در هنگام کار با کامپیوتر هستند. با این نرم‌افزار می‌توان دسترسی کودکان را بر اساس سن آنها تعریف کرد و گزارش فعالیت آنها را در محیط اینترنت مشاهده کرد، که نام آن «فیلترینگ خانگی» است.
امکان دانلود رایگان «نظارت والدین بر مصرف اینترنت»
نرم‌افزار پرکاربرد فیلترینگ خانگی که با نام «نظارت والدین بر مصرف اینترنت» با امکان دانلود رایگان در وبگاه دبیرخانه شورای‌عالی اطلاع‌رسانی به نشانی www.scict.ir ارائه شده با هدف ویرایش رهنمود خانواده‌ها و فرهنگ‌سازی استفاده از فضای اینترنت عنوان شده است.
واسط کاربری کامل نرم‌افزار و نصب آن بدون نیاز به اعمال تغییرات در سیستم عامل و سازگاری با ویروس‌یاب‌ها از جمله قابلیت‌های این نرم‌افزار است که می‌توان به محافظت از غیر فعال کردن، از نصب درآوردن و تغییر تنظیمات نرم‌افزار به صورت غیرمجاز توسط کودکان نیز به عنوان دیگر قابلیت‌های آن اشاره کرد.
اجزای این برنامه از دید والدین، تعریف فرزندان، امکان انتخاب محدوده سنی برای فرزندان، کنترل تصاویر با استفاده از روش‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، امکان تعیین زمان استفاده، امکان تغییر پیام‌ها توسط والدین، ارائه گزارشات، امکان اعمال تنظیمات دلخواه و تغییر رمز عبور اصلی است.
البته نرم‌افزارهای دیگری هم در این زمینه وجود دارند. در هر صورت باید گفت اینترنت مکانی گسترده برای کودکان است تا بیاموزند و سرگرم شوند اما این مکان می‌تواند برای آنها خطرناک باشد. جهت اعمال نظارت بر کار آنها والدین می‌توانند از نرم‌افزارهای دیگری نیز استفاده و دامنه کاری آنها را محدود کنند که از جمله آنها می‌توان به SafeFamilies Software ، K9 Web Protection Software و Salfeld Child Control اشاره کرد.
حفاظت از کودکان در محیط اینترنت نیازمند تلاش همگانی است
در آخر باید گفت حفاظت از کودکان در محیط اینترنت نیازمند تلاش هماهنگ والدین، تولیدکنندگان، ارائه دهندگان خدمات و قانونگذاران است. اما برای عهده‌دار شدن موضوع امنیت، در حد امکان باید تصویر دقیقی از آنچه که کودکان بطور آنلاین در اینترنت انجام می‌دهند و چگونگی نگاه ایشان به اینترنت را بدست آورد.
