پارزایتها چند سالی است که یکی از عمده نگرانی مردم را تشکیل میدهند و هر از گاهی سخنان ضد و نقیضی در این رابطه از سوی مسئولان گفته میشود که تأثیر آن بر سلامتی و محیط زیست عمده این سخنان را تشکیل میدهند.
وزارت بهداشت و گفتههای ضد و نقیض
دیماه سال 95 رضا ملکزاده، معاون تحقیقات و فنآوری وزارت بهداشت برای نخستین بار به عنوان یکی از مسئولان رده بالای نظام سلامت کشور امواج پارازیت را خطرناک دانست و عنوان کرد: چون در ابتدا اطلاعات کاملی نداشتیم که پارازیتها سرطان زا هستند یا خیر، اظهارنظر نمیکردیم اما مطالعات اولیه اخیر نشانگر آن است که این امواج و پارازیتها عوارض دارند و در ابتلا به سرطان مؤثرند. علاوه بر اینکه امواج و پارازیتها ممکن است موجب سرطان شوند، می تواند عوارض دیگری هم برای سلامتی داشته باشد.
این سخنان بلافاصله واکنش سید حسن قاضیزاده هاشمی، وزیر بهداشت را در پی داشت تا سخنان معاون خود را زیر سؤال ببرد، وی اظهار کرد: تاکنون مدرکی در این باره ارائه نشده و بدون مدرک نمیتوان درباره رابطه پارازیت و سرطان کلی گویی کرد. من این خبر را دیدم و برای دکتر سیاری، معاون(وقت) بهداشت وزارتخانه و دکتر ملک زاده، معاون تحقیقات و فناوری این مطلب را نوشتم که سه سال است از شما درخواست داریم اگر مدرکی مبنی بر اینکه پارازیتها مضر است، دارید ارائه دهید. مقام معظم رهبری، هیات دولت و مجلس به این موضوع حساس هستند، ما از این آقایان خواستهایم که اگر مدرکی در این زمینه دارند، ارائه دهند؛ چرا که مطمئنم که اثرگذار خواهد بود و اگر ندارند، کلی گویی نکنند. باید با مدرک صحبت کنیم.
وی گفت: سال اولی که شروع به کار کردیم از این آقایان و البته گروه های دیگری خواستیم که پارازیت ها و امواج را در نقاط مختلف کشور و به خصوص در تهران بررسی کنند. در این خصوص دستگاه هایی مانند سازمان انرژی اتمی و وزارت ارتباطات نیز به طور مستقیم مسئول هستند. آنچه به ما گزارش کردند با صحبتهایی که امروز مطرح میکنند، مغایرت دارد، چنانچه به ما مدرک علمی ارایه دهند که این امواج برای سلامت انسان مضر است، حتما اقدام می کنیم.
وزیر بهداشت گفت: در این زمینه مقام معظم رهبری نیز به رئیس جمهور فرمودند و روی آن حساس هستند. اما آنچه علمی و محکمه پسند باشد، تاکنون ارائه نشده است.به دوستان دستور دادم اگر چیزی دارند ارائه بدهند که ما هم اعلام کنیم، حداقل میگوییم آنچه حق مردم بوده و وظیفه ما از نظر حرفهای و اخلاقی بوده را انجام دادهایم. حتما اگر گزارش جدیدی درباره رابطه پارازیتها و امواج با سرطان باشد را اعلام میکنیم و چیزی برای مخفی نگه داشتن وجود ندارد.
واکنش سازمان مقررات رادیویی؛ پرتوها استاندارد است
هم زمان با این اظهارنظرها سازمان تنظیم مقررات ارتباطات کشور نیز واکنش نشان داد و اعلام کرد: دفتر امور حفاظت در برابر اشعه سازمان انرژی اتمی ایران، موردی مبنی بر غیراستاندارد بودن پرتوهای آنتن موبایل (BTS) گزارش نکرده است. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به منظور رفع نگرانی مردم نسبت به امواج ناشی از دکل های مخابراتی و آنتن ها و کمک به گسترش شبکههای اپراتورها، طی برگزاری جلسات کمیته حفاظت در برابر اشعه اعلام کرد: بر مبنای اندازه گیریهای انجام شده در دفتر امور حفاظت در برابر اشعه سازمان انرژی اتمی ایران، موردی مبنی بر غیر استاندارد بودن پرتوهای آنتن های BTS گزارش نشده است.
این سازمان همچنین با بررسی تحقیقات و مطالعات انجام شده در کشورهای توسعه یافته نسبت به استفاده از نتایج این تحقیقات با هدف کاهش نگرانیهای جامعه اقدام کرده است.
اصرار بر آسیبزایی
اردیبهشتماه سال گذشته بار دیگر رضا ملکزاده، معاون وزیر بهداشت این بار در حاشیه سی و سومین کنگره بین المللی رادیولوژی ایران با آسیبزا بودن امواج پارازیتها برای سلامت مردم زنگ خطر را در مورد این امواج الکترومغناطیسی به صدا در آورد. وی اظهار کرد: نوع ضعیف امواج الکترومغناطیس از تلفنهای همراه و پس از آن از ماهوارهها ساطع می شوند؛ امواج ارسال شده از سوی ماهوارهها چون از فضا میآید چندان قوی نیست اما پارازیتها چون از زمین پخش میشوند میتوانند عوارض جانبی زیادی برای سلامت افراد ایجاد کند.
وی افزود: در هیچ کشوری تا کنون در زمینه تاثیر این امواج مطالعهای صورت نگرفته، زیرا کشورهای دیگر کمتر از پارازیت استفاده میکنند اما با توجه به مطالعاتی که تاکنون بر روی حیوانات صورت گرفته مضر بودن این امواج به اثبات رسیده است. پارازیتها علاوه بر آسیبهای جدی به سلامت افراد می وانند حتی منجر به تولد نوزادان ناقص و حتی سقط جنین شوند. مطالعاتی در این زمینه در دست انجام است اما نتایج آن حدود 10 سال دیگر مشخص میشود و همچنین برای اینکه روند این مطالعات به درستی صورت گیرد در مرحله اول باید بخشهایی که پارازیت تولید میکنند با ما همکاری داشته باشند. وزارت بهداشت مضر بودن این امواج را اعلام کرده و خواهان قطع آن شده است. همچنین کمیتهای در سطح ملی برای توقف این امواج از سوی این وزارتخانه راهاندازی شده است.
البته نگرانی در مورد پارازیتها از زمان مطرح شدن آنها همواره از سوی برخی مسئولان ایرانی به عنوان یک نگرانی جدی مطرح شده است؛ پیش از مسئولان وزارت بهداشت معصومه ابتکار معاون فعلی رئیس جمهور در زمانی که رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران بود در مردادماه 91 گفت: آن چه در حال حاضر برای سلامتی شهروندان تهرانی نگران کننده است ارسال پارازیتهایی است که منشا آنها نیز مشخص نیست، نگرانی که در حال حاضر وجود دارد ارسال امواج بدون ضابطه است و مشخص نیست مسئولیت این امواج با چه کسی است تا بتوان بابت آن از کسی سوال پرسید و یا بر آن نظارت کرد نه بخش دولتی حاضر به پذیرش این مسئولیت است و نه مدیریت شهری میتواند به آن ورود پیدا کند متخصصان مخابراتی نیز با وجود تاکید بر استاندار بودن دستگاههای مخابراتی از ارسال پارازیتهای بی منشا ابراز نگرانی میکنند.
ابتکار با هشدار نسبت به تاثیری که این امواج بر سلامت شهروندان دارند گفت: به عنوان اعضای شورای شهر تهران هیچ اطلاعاتی در رابطه با موضوع پارازیتها و فرستندههای آن نداریم. اما آنچه که میدانیم این است که این امواج بر سلامتی انسان و سلولهای بدن تاثیر میگذارند و من به عنوان یک متخصص ایمونولوژی و محقق میگویم که سر منشاء بسیاری از عوارض و بیماریهای بدن میتواند این امواج باشد، امروزه وقتی شاهد افزایش بیماریهای مختلف با منشا ناشناخته هستیم، به طور قطع و یقین میتوانیم بگوئیم تشعشع میتواند موجب اختلال در سیتم ایمنی بدن شود و این موضوع قطعی است.
وی در اردیبهشت ماه سال گذشته در زمانی که رئیس سازمان محیط زیست بود نیز عنوان کرد: دولت یازدهم اولین دولتی است که به موضوع پارازیتها ورود جدی داشته است. در این دولت یک کمیته فرابخشی به منظور بررسی این موضوع با مسئولیت وزارت ارتباطات تشکیل شد.
به گفته ابتکار مراکزی که از آنها در زمینه پارازیت و ساطع کردن امواج خارج از استاندارد شکایت شده بود در این کمیته مورد بررسی قرار گرفت و پایش میدانی آنها در چند نوبت انجام شد. در این کمیته ضوابط و استانداردها اصلاح شده است و چند جلسه با حضور وزرا تشکیل شد. این کمیته به این نتیجه رسید که پارازیتها میتوانند امری نگران کننده باشند.
بر اساس گزارش ایکنا موضوع پارازیتها از آن زمان تاکنون هر از گاهی وارد سطوح اول خبری شده و پس از مدتی اظهار نظر در مورد آنها کم میشود و عملا دیگر جایگاهی در میان اخبار و یا گفتههای مسئولان ندارند، اگر هم سخنی از سوی مسئولی در آن مورد آن گفته میشود ناشی از پیگیری و مطالبه خبرنگاران به عنوان دیدبانهای جامعه است.
اما همانطور که در سطور آغازین این گزارش عنوان شد؛ وزیر ارتباطات در شیراز با اعلام نصب 18 دستگاه نمایشگر در این شهر بار دیگر پارازیتها را به عنوان یکی از اصلیترین دغدغههای شهروندان در برخی از شهرهای کشور اعلام کرد و گفت: از یک ماه گذشته 18 سایت برای اندازه گیری امواج رادیویی شهر شیراز نصب شده است که نتیجه این پایشها نشان میدهد که حدود این تشعشع ها در مرکز استان فارس از استاندارد گرمایی بالاتر نیست و در حد عادی و طبیعی است.
وی ادامه داد: در ماههای گذشته موضوع پارازیت به مطالبه جدی بخشی از شهروندان شیراز تبدیل شده بود که به این دلیل از یک ماه گذشته 18سایت اندازه گیری فرکانس های رادیویی برخط به صورت خاص در شیراز راه اندازی شد.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به اینکه این سایتها به صورت لحظهای اثر تشعشعهای تجمعی فرکانسهای رادیویی را اندازهگیری میکنند، اظهار کرد: معیاری که به لحاظ فنی در استانداردهای علمی مضر بودن آن بر بدن انسان را ثابت کرده بحث اثرات گرمایی تشعشعات فرکانسی نظیر موبایل، وای فای، تلویزیون، ماهواره و... به صورت تجمیعی است که در فضا وجود دارد.
ورود رهبری به موضوع تشعشعات رادیویی
آذر جهرمی روز گذشته نیز در گفتوگویی که با یکی از رسانهها داشت از ورود رهبری به موضوع پارازیتها خبر داد و گفت: چندی پیش جمعی از پزشکان در این باره مکاتبهای با مقام معظم رهبری داشتند. ایشان نیز این مطلب را با جدیت به شورای عالی امنیت ملی ارجاع دادند و در این باره کارگروههایی متشکل از دستگاههای مختلف در شورای عالی امنیت ملی تشکیل شد. وظیفه وزارت ارتباطات در این کارگروهها اندازهگیری امواج است. بر این اساس سازمان تنظیم مقررات با استفاده از تجهیزات مخصوص، پنج شهر هدف مشخص و تجهیزات را در این شهرها را نصب کرد. یکی از این شهرها تهران و شهر دیگری، شیراز است. نزدیک به یک ماه از نصب و راهاندازی این تجهیزات در شیراز گذشته است. همچنین در تهران نیز این تجهیزات نصب شده و اندازهگیری امواج در حال انجام است.
وی افزود: یکی از جدیترین دغدغههای مردم آن است که آمار دستگاههای دولتی درست نیست. واقعیت آن است که ما اندازهگیری فنی خود را انجام میدهیم. مقیاس مناسب یا نامناسب بودن سطوح فرکانسی سلیقهای یا بر پایه اظهارنظر اشخاص نیست بلکه استانداردهایی در این زمینه وجود دارند و ما با توجه به آن استانداردها باید قضاوت کنیم. البته ما آمادگی داریم برای اینکه خدشهای به میزان اندازهگیریها و نحوه انتشار آن وارد نشود، این مهم را با نظارت اعضای شورای شهر شهرهایی که قرار است این تجهیزات در آنجا نصب شود انجام دهیم زیرا این اعضا منتخب مردم هستند و میتوانند قضاوت کنند که آیا این آمار درست است یا خیر. برخی نکاتی را درباره اثرات جهشی یا اثراتی غیر از اثرات گرمایی حوزه فرکانسی بر سلامت مردم مطرح میکنند، در این باره باید بگویم در استانداردهای بینالمللی این موضوع ثابت نشده است. هرازگاهی مقالاتی در این زمینه نوشته میشود اما به اثبات جهانی نرسیده است. راهحل این موضوع توجه سختگیرانه به استانداردهای موجود است. ما در این حوزه سختگیریهای خاص خود را داریم. اندازهگیریها نشان میدهد میزان تشعشعات ایران از میزان استاندارد جهانی در حدود یکسوم ماکزیمم شرایط است. البته میتوان این شرایط را سختگیرانهتر کرد. خوشبختانه امروز شاخصهای بینالمللی در کشور ما رعایت میشود.
حمایت وزارت بهداشت از اقدام وزیر ارتباطات/ آسیب زایی در مورد اثرات گرمایی ثابت شده نه جهش ژنتیکی و سرطان
از سوی دیگر با اظهار نظر وزیر ارتباطات در مورد این پارازیتها وزارت بهداشت نیز موضع خود را اعلام کرد، ایرج حریرچی سخنگوی وزارت بهداشت در این رابطه عنوان کرد: وزارت بهداشت از ابتدای دولت یازدهم درخواست جدی داشت که در مورد تشعشعات الکترومغناطیس از جمله امواج آنتنهای تلویزیونی، موبایل، ماهواره، بی سیم، مایکروویو و وای فای که بر ابعاد شخصی، شغلی و محیطی مردم تاثیر دارد، بررسیهای علمی انجام شود، تشعشعات بالقوه میتوانند آسیب زا باشند و تا کنون، آسیبهای موارد محدودی از این تشعشعات، ثابت شده که بیشتر مربوط به اثرات گرمایی است، اما در مورد جهش ژنتیکی یا ایجاد سرطان توسط آنها، هنوز مستنداتی وجود ندارد.
سخنگوی وزارت بهداشت ادامه داد: خوشحالیم که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد که امواج الکترومغناطیس در فضای شهری سنجش و اعلام میشود، اما در اکثر مناطق ایران که این امواج بررسی شده، مشخص شده است که میزان امواج، پایینتر از استانداردهای جهانی است. با این وجود مردم در این زمینه همچنان نگران هستند، اگر در برخی مناطق، میزان امواج زیاد است، باید اعلام و اقدام لازم قانونی در این زمینه انجام شود.
وزارت بهداشت استانداردها را میسنجد/ منشأ پارازایتها هر جا باشد قابل تشخیص است
علی گورانی، مدیر برنامه بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت در گفتوگو با ایکنا با بیان اینکه پارازیتها در دسته رادیوفرکانسها جای میگیرند، گفت: کلیه انرژی ساطع شده از این فرکانسها در هر محیطی نباید از استانداردهای آن بیشتر باشد، استاندارد ما استاندارد ICNRRP که استانداردی سختگیرانه بوده و در بیش از 90 کشور جهان مورد استفاده قرار میگیرد، تا به امروز نیز هیچ موردی در ایران مشاهده نشده که انرژی این رادیوفرکانسها از مقادیر استاندارد بالاتر باشد در نتیجه از نظر فنی و علمی استاندارد رعایت میشود و زمانی که این استاندارد رعایت شود میتوان گفت جای نگرانی برای سلامت مردم ندارد.
وی افزود: این انرژیها در فضا و محیط ما فرستاده میشوند، هرکسی میتواند این انرژیها را ارسال کند در نهایت باید ما انرژی دریافتی را اندازه بگیریم که از حد استاندراد بالاتر نباشد، منشأ این انرژیها از سوی هرکسی یا هر ارگانی باشد قابل تشخیص است. شک نکنید اگر ما به این نتیجه برسیم از حدود استاندارد فراتر رفته حتما وزارت بهداشت به عنوان وکیل مردم در امر سلامت کلیه ابزارهای قانونی را به کار خواهد گرفت، اگر موردی باشد وزارت بهداشت کوتاهی نخواهد کرد.
مجلس هنوز پاسخ مکتوبی در رابطه با پژوهش اثر پارازیتها ندارد
کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز از چندی قبل قرار بود اثر این پارازیتها را بسنجد، در این رابطه محمد حسین قربانی، نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با ایکنا، عنوان کرد: با اقداماتی که ما برای تحقیقات در این حوزه داشتهایم هنوز پاسخ مکتوبی دریافت نکردهایم، اما خوشحالیم که وزیر ارتباطات اعلام کرده است که در چند نقطه دستگاههایی برای نمایش میزان تشعشعات را نصب کرده است و این اقدام بسیار خوبی است.
وی افزود: مجلس شورای اسلامی برای وضع یا تصویب قوانین موجود برای جلوگیری از انتشار هرگونه پارازیت که بر سلامت مردم مؤثر باشد، آمادگی دارد و اگر نیاز به منابع هم وجود دارد ما آن را تصویب کنیم. این موضوع در حال حاضر به عنوان یکی از دغدغهها مردم مطرح است که میتواند آسیبهای روحی و روانی را در پی داشته باشد و برای اینکه از هرگونه احساس نا امنی در جامعه به وجود آید بتوانیم پیشگیری کنیم.
با این توصیف باید دید موضوع به چه سرانجامی رسیده و تأثیر واقعی آن بر سلامت مردم چه زمانی اعلام میشود، اما با این اقدام وزارت ارتباطات تا حدود زیادی میتوان امیدوار بود که هوای مه آلود حول این موضوع آرام آرام کنار رفته و واقعیت خود را عیان کند.
گزارش از یاسر مختاری
انتهای پیام