حبس نفس یکی از ترسناک ترین رفتارهایی است که پدر یا مادر با آن رو به رو می شوند. شاید این شوخی تهدید آمیز بزرگسالان را شنیده باشید که (( اگر بس نکنی ، نفسم را حبس می کنم تا کبود شم و غش کنم.))
البته من شخصا در طول سی سال طبابت و تخصص کار با کودکان هرگز ندیده یا نشنیده ام کودکی به عمد نفسش را حبس کرده باشد ولی شکی نیست که کودکان بسیاری در زمان عصبانیت ، نفس خود را تا حد بیهوش شدن حبس می کنند.
در حقیقت خودم در زمان کودکی این حالت را داشته ام و فرزند دختری دارم که او نیز در دوران نوپایی گاهگاهی این کار را انجام می داده است.
در هر صورت این یک اتفاق طبیعی و ویژگی فیزیولوژیک کودک ، در واکنش به ترس یا عصبانیت است. کودکان معمولا برای این کار اولین دم عمیق خود را برای برآوردن فریادی حاکی از ترس یا عصبانیت ( در اغلب موارد ترس) انجام می دهند.
در این حالت ، دستگاه کنترل سیستم تنفس در موقعیت ((دم )) گیر می کند و با کاهش میزان اکسیژن موجود در خون ، رنگ کودک به کبودی می گراید و در صورت طولانی شدن این حالت بر اثر نیاز مغز به اکسیژن ، هوشیاری کودک از دست می رود.
در بعضی موارد چنین کودکانی برای چند لحظه لرزش پیدا می کنند ؛ گویی دچار یک حمله ی صرعی کوتاه شده اند. همان طور که می دانید این نمایشنامه منظره ی زیبایی نیست. خوشبختانه این حالت بیش از یک دقیقه طول نمی کشد و با از دست دادن هوشیاری ( بیهوش شدن ) مشکل حل می شود.
زیرا دستگاه تنفس خود به خود به کار می افتد ( نوع دیگری از حبس نفس – که البته کمتر رایج است – وجود دارد که در آن ضربان قلب کودک به شدت کاهش می یابد و به جای کبود شدن کودک رنگ پریده می گردد.)
با وجود ترسناک بودن ظاهری این نمایشنامه و خطرناک به نظر رسیدن (( کبود اکسیژن)) دوره های حبس نفس ، حتی در صورت تکرار ، موجب صدمات مغزی نمی گردند. به محض شروع حبس نفس ، دیگر برای متوقف کردن آن کاری نمی توانید بکنید.
برای پایان این وضعیت ناچار باید چند ثانیه انتظار و زجر کشید. فوت کردن در صورت کودک و یا پاشیدن آب روی او ، تاثیری در بهبود سریع تر او نخواهد داشت.
تصور می کنم اولین باری که فرزندتان حمله ی حبس نفس داشته است ، با هول و وحشت به پزشک خانوادگی خود زنگ زده اید. البته این واکنش طبیعی و منطقی است. در چنین حالتی پزشک سوالاتی میپرسد ولی برای اطمینان دادن و دلگرمی بخشیدن به شما نیازی به معاینه ی کودک ندارد.
اگر فرزندتان عادت به حبس کردن نفس دارد شاید ((نه )) گفتن به او مشکل تر شود ؛ زیرا می دانید گاهگاهی تهدید شما به مجازات و یا حتی قول و تهدید به تنبیه ، ممکن است شروع کننده و باعث اولین نفس عمیق و بیش از حد طولانی شود که آن هم یک سناریوی ناخوشایند در پی دارد.
حتی با وجود مشکل بودن این قضیه اجازه ندهید دوره های حبس نفس کودک شما را از ایجاد محدودیت ها و اعمال مجازات های مناسب منصرف کند. به خاطر داشته باشید که دوره های حبس نفس موجب صدمه مغزی نمی شود و به محض شروع گریه ، حبس نفس پایان می یابد و احتمال حمله ی مجدد حبس نفس در این دوره از قشقرق کودک بسیار اندک است.
به محض جان گرفتن کودک و در آغوش فشردن آرامش بخش و کوتاه مدت او زمان به وقفه فرستادن وی و یا عملی کردن هر نوع تهدید و مجازات دیگری است که برای او در نظر گرفته اید.
بعد از چند بار تکرار این دوره ها ، شما در پیش بینی زمان احتمالی وقوع آنها مهارت پیدا خواهید کرد و این امر ممکن است تحمل این حالت را برایتان آسانتر سازد ؛ اگرچه والدین هرگز از تماشای کبود شدن فرزندشان احساس خوبی نخواهند داشت.
هشدارهای به موقع که به دقت اعلام شده باشد میتواند از دوره های حبس نفس بکاهد؛ زیرا به احتمال زیاد وقتی اتفاق غافلگیر کننده ای برای کودک روی می دهد ، مطرح میشوند.
یادتان باشد که هشدارهای متعدد ، بدون تهدید و یا مجازات اعتبار شما را کاهش می دهد.
