مجله سیب سبز: جس آن اسكات، 61 ساله كه بود متوجه شد وزنش در حال بالا رفتن است. طي 2 سال او 8 كيلوگرم چاق شد و در تمام اين مدت حس كمبود انرژي و بي‌حال بودن را داشت. درنهايت به پزشك مراجعه كرد و نتايج آزمايش خون او نشان داد كه به هايپوتيروئيديسم (كم‌كاري غده تيروئيد) مبتلاست. غده تيروئيد، غده كوچكي است در ناحيه گردن كه مسئول اصلي تنظيم متابوليسم بدن است. اين غده 2 هورمون اصلي ترشح مي‌كند؛ هورمون 4T (تيروكسين) و هورمون 3T (تري یدوتيرونين)، اين هورمون‌ها متابوليسم بدن را افزایش می‌دهند و به انرژي تبديل مي‌كنند. براي همين است كه اگر غده تيروئيد دچار مشكل شود، اتفاقات زيادي در بدن مي‌افتد.
وزن اضافه، انرژي كمتر
جس كه حالا 26 ساله است، مي‌گويد: «آن‌موقع هميشه خسته بودم، هيچ انرژي و انگيزه‌اي براي كار و فعاليت نداشتم.» پس از تشخيص مشكل، پزشك او برايش داروي تيروئيد تجويز كرد كه تركيب آن شبيه تركيبات هورمونهاي تيروئيد بود. حدود يك سال طول كشيد تا سطح هورمونهاي جس به سطح معمول و مناسب برسد. البته او هنوز هم دارو مصرف مي‌كند و هر 6ماه يك‌بار آزمايش خون مي‌دهد تا بداند سطح هورمونهاي تيروئيد و نيز هورمون تنظيم‌كننده ترشح هيپوفيز (TSH) او در چه حدي است، اين به نظر مشكل می‌آید اما خود جس از وضعيتش راضي است؛ «وزني كه اضافه كرده بودم كم‌كم از بين رفت و به وزن طبيعي خودم برگشتم، انرژي من بيشتر شد و سرحال‌تر شدم، توانستم از آن هميشه خسته و بي‌حال بودن دور شوم و يك زندگي معمولي داشته باشم.»
بيمار نيستند اما دارو مي‌خورند
خيلي از دختران و زنان بدون اينكه مشكل غده تيروئيد داشته باشند، همان داروهايي كه جس مي‌خورد را مي‌خورند. در واقع ميزان ترشح هورمونهاي غده تيروئيد آنها در حد طبيعي است اما آنها باز هم داروهايي مي‌خورند كه مشابه هورمونهاي تيروئيد عمل مي‌كند، نه براي اينكه ميزان انرژي خود را افزايش دهند و بر خستگي مزمن غلبه كنند، بلكه براي اينكه وزن خود را كاهش دهند. حالا بسياري از ستاره‌ها و چهره‌هاي معروف هنري به‌خصوص در سينماي تجاري، براي آنكه سريع وزن كم كرده و سايزشان را كمتر و كمتر كنند از اين داروها مصرف مي‌كنند؛ البته داروهاي تيروئيد تنها داروهايي نيستند كه براي كاهش وزن سريع توسط افراد، بدون تجويز پزشكان مصرف مي‌شوند. داروي كلن (كلن بوترول) كه يك داروي آسم است هم در اين مورد. به كار مي‌رود اما فكر مي‌كنيد آيا همه مي‌دانند كه چنين كاري بسيار خطرناك است؟
خطراتي كه در كمين است
در افرادي كه دچار مشكل كم‌كاري تيروئيد هستند، تجويز داروهاي جايگزين، يعني داروهايي كه در بدن تبديل به هورمونهاي تيروئيد مي‌شوند، درواقع جايگزين كمبودهاي بدن است اما در افرادي كه بدن آنها ميزان طبيعي هورمون تيروئيد ترشح مي‌كند، ورود داروهاي جايگزين و هورمون بيشتر قطعا عوارضي دارد و مشكلاتي را ايجاد مي‌كند؛ در عين حال هر دارويي عوارض جانبي دارد و داروهاي تيروئيدي هم از اين قاعده كلي مستثنا نيستند.
اين داروها بي‌عارضه هستند؟
دكتر جوئل ديو، فوق تخصص غدد در اين مورد مي‌گويد: «شايد فكر كنيد افرادي كه براي لاغر شدن سراغ داروهايي مثل داروهاي تيروئيدي مي‌روند كم هستند اما واقعيت عكس اين است، حالا بسياري از افراد به صورت شخصي و بدون تجويز پزشك از اين داروها استفاده مي‌كنند.»
حالا بسياري از زنان ورزشكار و كساني كه به صورت حرفه‌اي ورزش بدنسازي مي‌كنند و همچنين ورزشكاران ايروبيك هم از داروهاي تيروئيد استفاده مي‌كنند زيرا اين تصور به وجود آمده است كه اين داروها به عضله‌سازي كمك مي‌كنند.
شايد اين سؤال پيش بيايد كه چرا اين افراد سراغ داروهاي تيروئيدي مي‌روند. جودي لاتو، 32 ساله كه بيش از يك سال است داروهاي تيروئيدي براي لاغري مصرف مي‌كند مي‌گويد: «همه ما مي‌دانيم كه داروهاي لاغري كه امروزه در بازار هستند عوارض زيادي دارند و به‌خصوص به كبد آسيب مي‌رسانند اما داروهاي تيروئيدي عوارض زيادي ندارند زيرا خيلي از افراد از آنها استفاده مي‌كنند.»
درواقع اين گروه از افراد معتقدند داروهاي تيروئيدي هورمونهاي بدن‌شان را تنظيم مي‌كند و وزن اضافي آنها را هم كاهش مي‌دهد و براي همين روش بي‌خطري براي لاغري محسوب مي‌شود، اما آيا اين واقعيت دارد؟
چرا نباید قرص تیروئید را سر خود مصرف کرد؟
قلب و استخوان‌ها در معرض خطر
دكتر جوئل ديو كه بيشتر از 10سال سابقه تحقيق و پژوهش در خصوص مصرف داروهاي تيروئيدي و هورمونهاي تيروئيدي، چه در افراد دچار كم‌كاري تيروئيد و چه در افراد عادي را دارد، مي‌گويد: «مهم‌ترين نكته كه تمام انسان‌ها بايد بدانند اين است كه هيچ‌گونه داروي معجزه‌آساي لاغري وجود ندارد، يعني هيچ دارويي وجود ندارد كه بدون عارضه افراد را لاغر كند. در اين ميان استفاده از داروهاي تيروئيدي براي لاغر كردن يك ريسك بسيار بزرگ است.» دكتر ديو در مورد استفاده از هورمونهاي تيروئيدي براي لاغري هشدار مي‌دهد و مي‌گويد: «اولين خطر اين قرص‌ها اين است كه اين افراد خود را در معرض خطر «مشكلات استخواني» قرار مي‌دهند و احتمال پوكي استخوان در آنها به شدت بالا مي‌رود، دومين خطري كه براي اين افراد وجود دارد، احتمال بروز آريتمي قلبي است، يعني اين داروها مي‌توانند باعث بروز نامنظمي در ضربان قلب شوند كه اين احتمال بروز مشكلات قلبي - عروقي و سكته قلبي و مغزي را افزايش مي‌دهد. هردوي اين خطرات كاملا جدي هستند و مي‌توانند زندگي فرد را به خطر بيندازند.
عوارضي كه به محض مصرف آشكار مي‌شوند
اما خطرات قرص‌هاي تيروئيدي در اين دو عارضه خلاصه نمي‌شود؛ دكتر ديو مي‌گويد: «جدا از اين مشكلات كه آرام‌آرام و تدريجي ايجاد مي‌شود، برخي مشكلات هم وجود دارد كه معمولا بلافاصله پس از شروع مصرف اينگونه داروها رخ مي‌دهد. اين داروها مي‌توانند باعث بي‌قراري، لرزش دست، خلق‌و خوي متغير با بالا و پايين فراوان، تعريق زياد، برهم خوردن نظم دوره‌هاي ماهانه و اسهال شوند.» اما اين تمام مسئله نيست، حتي در مورد تاثير كاهش وزن داروهاي مشابه هورمونهاي تيروئيدي هم ترديد وجود دارد. دكتر ماكسيميليان ماتريسن، فوق تخصص فارماكولوژي در دانشگاه آسپل كه روي تاثيرات فيزيولوژيك داروهاي تيروئيدي تحقيق كرده، مي‌گويد: «در بعضي مطالعات، افرادي كه اين گونه داروها را مصرف مي‌كردند به جاي كاهش وزن، اضافه وزن پيدا كردند و حتي در برخي موارد اين افزايش وزن‌ها بسيار شديد بوده است.»
اول لاغر مي‌شويد، اما بعد...
يك مشكل اساسي ديگر مصرف داروهايي كه هورمون تيروئيدي در بدن ايجاد مي‌كنند از كار افتادن غده تيروئيد است. دكتر گلدينگ مي‌گويد: «مصرف طولاني‌مدت هورمونهاي تيروئيدي مي‌تواند يك مشكل جدي را ايجاد كند و آن هم اين است كه غده تيروئيد ديگر ترشح هورمون نداشته باشد. اين امر مي‌تواند بدن را با مشكل بزرگي روبه‌رو كند، جدا از اينكه با قطع مصرف داروها، بدن بدون هورمون تيروئيد مي‌ماند و اين موضوع، مشكلاتي را ايجاد مي‌كند. تازه جالب است كه با اين وضع، ممكن است در آغاز وزن كم كنيد اما در نهايت بدنتان وزن اضافه مي‌كند نه اينكه لاغر شود.
