سیب بخور بچه ات خوشگل می شه، کندر بخور بچه ات باهوش می شه و ده ها توصیه دیگر که اگر دوران بارداری را تجربه کرده باشید و یا در بین اطرافیانتان خانم های بارداری را دیده باشید، حتماً این جملات را بارها و بارها شنیده اید، اما آیا تا به حال فکر کرده اید که این توصیه ها می تواند مبنای پزشکی و یا حتی دینی هم داشته باشد؟
می توان به جرأت گفت که بارداری و فرزندآوری، یکی از شیرین ترین تجربه های زندگی هر زنی است. این دوران آنقدر حائز اهمیت است که حتی در آموزه های دینی ما برای شروع و ورود به این دوران عمل به دستوراتی توصیه شده است که توجه به تغذیه پیش از بارداری و در دوران حاملگی، یکی از همین توصیه هاست.
همچنین طبق تحقیقات انجام شده، یکی از عواملی که از طریق مادر بر جنین اثر می‌گذارد، نوع تغذیه مادر در زمان بارداری است. کودکانی که مادران آن‌ها تغذیه مطلوبی دارند، از ضریب هوشی بالاتر و تربیت‌پذیری بهتری برخوردار هستند؛ بنابراین مصرف و عدم مصرف برخی مواد غذایی برای این دوران سفارش شده است.
در هر صورت در کنار توصیه های پزشکی، در دین اسلام هم توجه به غذا از لحاظ مادی و البته معنوی مورد تأکید است. به همین دلیل، بسیار سفارش شده که والدین از غذای حرام و حتی غذای مشکوک در زمانی که تصمیم به فرزندآوری دارند، پرهیز کنند. این مسئله آن قدر مهم است که در زندگی رسول اکرم (ص) دیده می شود که برای انعقاد نطفه حضرت زهرا (س)، به امر خداوند مدتی از حضرت خدیجه (س)فاصله گرفتند و پس از چهل روز عبادت و روزه داری ، با غذایی که از بهشت آورده شد، افطار کردند آن وقت نطفه حضرت زهرا (س) منعقد شد. شاید با تأسی از همین سنت حسنه باشد که عده ای از بزرگان سفارش می کنند که والدین پیش از بچه دار شدن روزه بگیرند و یا خوراکی خاصی را تناول کنند. به طور مثال: توصیه خوردن گلابی توسط پدر، که سبب زیبایی فرزند می شود.
اسلام و تغذیه دوران بارداری
دکتر حسن اکبری محقق و مدرس طب اسلامی-ایرانی در این خصوص بیان داشت: اسلام برای تمام دوران های انسان، حتّی قبل از انعقاد نطفه، دستورات مهمی دارد که اگر به درستی رعایت شوند ضامن سلامت روح و جسم وی خواهد بود. یکی از دوران های خیلی مهم دوران جنینی است که انسان نیاز به خوراک معنوی و مادی دارد.
ماه اول و دوم
وی ادامه داد: در واقع در دین ما به نحوی برای تمام 9 ماه دوران بارداری، تناول نوع خاصی از خوراکی ها آمده است. توصیه شده در ماه اول صبح ها کمی سیب شیرین میل شود، روزهای جمعه قبل از صبحانه انار، و هر روز بر دو عدد خرما سوره ی قدر خوانده و آن را ناشتا بخورید. برای ماه دوم نیز، توصیه شده است که هر هفته گوشت گوسفند با کمی شیر گاو طبیعی و سیب شیرین خورده و یا هر روز بر دو عدد عناب، سوره ی توحید قرائت شود و ناشتا میل گردد.
ماه سوم و چهارم
اکبری اضافه کرد: برای ماه سوم توصیه شده، صبح ها یک قاشق مربا خوری عسل و هر روز بر یک عدد سیب آیه الکرسی قرائت شده و ناشتا بخورید و همچنین، روزانه یک عدد کندر میل کنید. در ماه چهارم، سیب شیرین، عسل و انار هر روز میل کنید و بر دو عدد انجیر سوره والتین خوانده و ناشتا بخورید.
ماه پنجم و ششم
محقق و مدرس طب اسلامی – ایرانی در خصوص تغذیه ماه پنجم و ششم نیز، گفت: در ماه پنجم، هر روز صبح مقداری خرما میل نموده و برای ماه ششم پس از صبحانه، انجیر و زیتون بخورید و از خوردن دنبه در این ماه پرهیز کرده و هر روز یک عدد انار پس از خواندن سوره فتح ناشتا میل نمایید.
ماه هفتم، هشتم و نهم
وی ضمن اشاره به اینکه این موارد خلاصه ای از توصیه هاست و مادران باردار می توانند به کتاب هایی که در این زمینه چاپ شده مراجعه کنند تا اطلاعات دقیق تری کسب کنند، افزود: برای ماه هفتم صبح ها سوره انعام را بر بادام خوانده و میل نمایید، البته تا 40 روز ادامه دهید بهتر است. اگر فصل تابستان باشد، خربزه بعد از هر غذا میل شود و قبل و بعد آن آب ننوشید و هر روز بر یک عدد میوه، سوره یس بخوانید و ناشتا میل کنید. برای ماه هشتم هم آمده است که ماست شیرین، عسل و هر جمعه نیز، انار شیرین میل شود.
وی ادامه داد: در خصوص ماه آخر، یعنی ماه نهم سفارش شده که بهترین غذا کباب گوشت گوسفند است و ادویه میل نشود. خرما خورده شود و یا هر روز بر مقداری شیر و خرما، سوره دهر بخوانید و آن را ناشتا میل کنید. به امید اینکه فرزندی سالم از نظر جسمی و روحی به دنیا بیاورید.
اکبری در پایان گفت: البته توصیه های دیگری هم در دین ما نسبت به تغذیه در این دوران شده است، مثلا آمده است: به زنان باردار گلابی بدهید که فرزند را نیکو و زیبا می کند و یا اینکه خوردن گلابی مایه قوت قلب، پاکی معده، دلیری و زیبایی بچه می شود. یا اینکه خوردن کندر توسط زن باردار، سبب زیادی عقل بچه، پاکدلی، دانا و شجاع شدن پسر و خوش خو و نیکو شدن دختر می شود.
تغذیه دوران بارداری و توصیه های پزشکی
دکتر اشرف السادات جمال متخصص طب مادر و جنین نیز، در خصوص تغذیه دوران بارداری اظهار داشت: باید توجه داشت که خوب خوردن به معنای زیاد خوردن نیست، تقریباً همه زنان در دوران بارداری به مقادیر بیش تری پروتئین، بعضی از انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند: اسید فولیک، آهن و کالری برای دریافت انرژی نیاز دارند.
وی ادامه داد: همان طور که گفتم معنای بهتر خوردن همیشه بیشترخوردن نیست، شاید تعجب کنید؛ اما یک زن باردار فقط روزانه به 300 کالری بیش تر از قبل نیاز دارد، یعنی روزانه در کل 2500 کالری.
در مجموع باید از شیر پاستوریزه نشده، پنیرهائی مثل فتا، گوشت های کم پخته شده یا خام پرهیز کنید. توصیه این است که مصرف ماهی تن و انواع کنسرو ماهی را به 340 گرم (معادل دو وعده) در هفته محدود کنید. همچنین از خوردن نوشیدنی‌های کافئین دار تا حد امکان بپرهیزید. ممکن است که تحمل این روش های تغذیه‌ای درماه های اول برای افراد خیلی ناخوشایند و سخت باشد، اما توجه داشته باشید که بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که دریافت بیش از 4 فنجان قهوه در روز، می‌تواند باعث سقط، وزن کم نوزاد و حتی مرده زائی شود. کافئین در چای، شکلات و نوشیدنی های غیر الکلی و کاکائو هم وجود دارد. بهترین روش این است که از نوشیدنی های سالم تر مثل: شیر کم چرب، آب میوه های خالص و یا یک لیوان آب با چند قطره لیمو استفاده شود.
هر چهار ساعت یک بار، یک غذای کم حجم میل کنید
جمال اضافه کرد: حتی اگر شما سیر باشید، ممکن است فرزند‌تان گرسنه باشد، بنابراین سعی کنید که هر 4 ساعت یک بار چیزی میل کنید. اگر ویار، حالت تهوع، سوزش سر دل و یا سوء هاضمه دارید، خواهید دید که دریافت 5 یا 6 وعده غذا با حجم کم، بسیار قابل تحمل‌تر است تا خوردن سه وعده غذای پر حجم. هیچ کدام از وعده‌های غذائی خود را حذف نکنید، ممکن است گرسنه نباشید، اما فرزند شما مرتباً به مواد غذائی نیاز دارد.
این متخصص زنان و زایمان تصریح کرد: ترجیحاً از سه ماه قبل از بارداری تا پایان بارداری، روزانه یک عدد قرص اسید فولیک مصرف کنید. مصرف اسید فولیک قبل ازبارداری، از تولد نوزاد مبتلا به نقص مادرزادی لوله عصبی NTDs پیشگیری می کند. در صورت ُتشخیص کم خونی، علاوه بر مصرف روزانه قرص آهن (سولفات فروز) مطابق با توصیه پزشکتان، منابع غذایی غنی از آهن را باید در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانید. همچنین در صورت ابتلاء به دیابت و چاقی نمایه توده بدنی 30 و بیش تر، لازم است کاهش وزن تا رسیدن به محدوده BMI طبیعی صورت گیرد. به علاوه، کنترل مرتب قند خون، مصرف غذاهای کم چرب و غنی از کربوهیدرات های مرکب و فیبر و همچنین، پرداختن منظم به حرکات ورزشی توصیه می شود.
وی در پایان ادامه داد: در واقع اجرای یک برنامه غذایی متعادل و متنوع، با استفاده از گروه های مختلف غذایی، می تواند تمام نیازهای تغذیه ای مادر و جنین را تامین کند. استفاده از نمک ید دار به میزان لازم در دوران بارداری، احتمال سقط را خود به خود کاهش می دهد و در هوش، شنوایی و بینایی نوزاد، تاثیرگذار خواهد بود. همچنین استفاده از ویتامین D برای جذب کلسیم از روده ها ضروری است که در دوران بارداری با مصرف مکمل های حاوی این ویتامین یا در معرض نورخورشید قرار گرفتن، تامین می شود. بهتر است هر روز و اگر هر روز امکان نداشته باشد، چند بار در هفته، هر بار ۱۰ تا ۳۰ دقیقه، در زمانی که اشعه آفتاب مستقیم نباشد، پوست در معرض نور خورشید قرار بگیرد.
