اما حالا همین رودخانه‌ها در شهر‌ها و کلان‌شهرها، نمادی از آلودگی‌ها و پیچیدگی‌های شهری هستند.
آلوده شدن آب رودخانه‌ها با انواع آلاینده‌های خطرناک، مشکلات جدی را در رابطه با سلامت انسان و محیط زیست به وجود آورده است.
تأثیر آب‌های آلوده رودخانه‌ها و انتقال سموم و مواد شیمیایی به ماهیان و آبزیان در مناطق کشاورزی، می‌تواند تغذیه مردم را نیز به مخاطره اندازد و عواقب بسیار خطرناکی را به دنبال داشته باشد.
امروز بسیاری از رودخانه‌ها در سراسر ایران در معرض آلودگی شدید قرار دارند که همه آنها از کم توجهی مردم و مسئولان به وجود آمده و تا مرز بحران، پیش رفته است.
یکی ازاین رودخانه‌ها که در وضعیت بحرانی به سر می‌برد و نیاز به کمک دارد گرگان رود در شهرستان آق قلا است.
از علل آلودگی رودخانه‌ها می‌توان به پساب کارخانه‌ها، زباله‌های شهری، فاضلاب‌های شهری و مواد نفتی و روغنی و کود‌های شیمیایی کشاورزی اشاره کرد.
برای بررسی علت آلودگی در رودخانه گرگان رود به سراغ مدیر اجرایی طرح‌های فاضلاب آب و فاضلاب گلستان رفتیم که آقاخانی مدیر اجرایی طرح‌های فاضلاب آب و فاضلاب گلستان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از گرگان؛ گفت: فاضلاب‌های شهری به عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع آلوده‌کننده این رودخانه، بیش از ۸۰ درصد بار آلودگی را تشکیل می‌دهند.
وی افزود: همچنین از دیگر منابع آلودگی، می‌توان به فاضلاب‌های صنعتی، زباله‌های شهری و پساب‌های کشاورزی اشاره کرد.
آقاخانی اضافه کرد: با توجه به رشد و افزایش جمعیت شهرنشین، هر روز بر میزان این آلودگی‌ها افزوده می‌شود.
سعدالدین استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گلستان نیز در این خصوص در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از گرگان؛ گفت: بر اساس تحقیقات صورت گرفته ۴۰ درصد پساب‌ها از مراکز مسکونی مستقیم وارد رودخانه می‌شود که ورود مستقیم پساب روستا زیارت به رودخانه باعث متعفن شدن آب آن شده است.
تاثیرات منفی آلودگی در این رودخانه
رودخانه‌ها دارای ظرفیت مشخصی از خودپالایی هستند و اگر افزایش آلاینده‌ها بیش از حد پذیرش آن باشد، مشکلات زیست‌محیطی در آن پدیدار می‌شود و می‌تواند عواقب غیرقابل جبرانی داشته باشد.
در حال حاضر اکوسیستم طبیعی بسیاری از رودخانه‌های ایران دچار تغییرات شده که علاوه بر خطر نابودی کامل رودخانه‌ها و گونه‌های متنوع آبزیان موجود در آنها، اقتصاد و معیشت مردمانی که امرار معاش آنان به نوعی وابسته به رودخانه‌ها بوده و در حاشیه رودخانه‌ها زندگی می‌کنند نیز به خطر افتاده است.
رها شدن فاضلاب در این رودخانه نیز اثرات بسیار منفی بر موجودات آبزی، طبیعت اطراف و همچنین ایجاد منظره‌ای زشت داشته است.
بسیاری از این مواد ریخته در رودخانه غیرقابل تجزیه بوده و برای موجودات زنده و آبزیان، خطر مرگ آنی را در پی دارد.
سعدالدین استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گلستان گفت: ما تنها به موضوع کمیت آب و فیزیک رودخانه‌ها می‌پردازیم در صورتی که مقوله بزرگ‌تر شرایط سلامت این اکوسیستم است.
وی افزود: اکوسیستم رودخانه شامل جوامع زیستی در رودخانه، گیاهان و جانوران در حاشیه آن و شکل رودخانه از نظر پروفیل طولی و پروفیل عرضی بوده که اگر به همه این‌ها رسیدگی شود و شاخص‌هایی برای تعین میزان سلامت هر کدام از این‌ها وجود داشته باشد یک شاخص کلان به دست می‌آید که به ما می‌گوید رودخانه از نظر سلامت در چه وضعیتی است.
سعدالدین اضافه کرد: متاسفانه در چند سال گذشته تجاوز به حریم کمی و کیفی رودخانه‌ها و استفاده خودخواهانه از منابع آن تاثیر منفی بر تالاب‌ها و دریاچه هایمان گذاشته است.
وی در ادامه گفت: آبراه‌ها و رودخانه‌ها اکوسیستم‌های طبیعی هستند که شریان زیست را انتقال می‌دهند و ارتباط بالا دست و پایین دست حوزه‌های آبخیز را فراهم می‌کنند.
سعدالدین افزود: اگر ما رودخانه‌ها را از دست دهیم در واقع هم جریان کیفیت و کمیت آب و هم انتقال مواد و عناصر غذایی از بالا دست به پایین را نابود کرده که در نتیجه آن اکوسیستم‌های آبزی و حاشیه زی رودخانه، چه گیاهی و جانوری همه متاثر می‌شوند و مجموعه آن باعث اشکال در زیست بشر می‌شود.
وی اضافه کرد: یکی دیگر از جنبه‌های رودخانه‌ها تغذیه آب‌های زیرزمینی بوده که آب رودخانه به لایه‌های زیرین نفوذ می‌کند و در نهایت به سفره‌های آبی ملحق می‌شود.
سعدالدین گفت: با از دست دادن رودخانه، در پایین دست سفره‌های آبی را از دست می‌دهیم و این چرخه منجر به تخریب زندگی انسان‌ها می‌شود.
وی در پایان افزود: با توجه به شرایط زندگی ما در ایران که اقلیمی خشک دارد و عمدتا متکی به آب زیرزمینی هستیم، برداشت بی رویه از آب‌های زیرزمینی باعث افت شدید سفره‌های زیر زمینی و فرونشینی اراضی می‌شود.
یکی از شهروندان این شهرستان نیز در این خصوص گفت: در ۱۰ سال گذشته آب این رودخانه که حالا تبدیل به فاضلاب و مکانی برای انتقال بیماری شده کاملا تمییز بوده است.
وی افزود: ما هر روز شاهد زیاد شدن فاضلاب هستیم که بوی آن به خصوص در تابستان بسیار آزاردهنده است.
اجرا طرح جمع آوری فاضلاب راه نجات این رودخانه
چرا در شهری مثل آق قلا که در حاشیه رودخانه متصل به دریاست هنوز طرح فاضلاب اجرا نشده است؟
وی افزود: در گذشته دفع فاضلاب به صورت حفر چاه بوده و امروز به منظور حفظ منابع طبیعی، ایجاد و گسترش بهداشت در سطح شهر و همچنین حفظ و حراست از هم وطنان، شبکه‌های فاضلاب به عنوان زیرساخت شهری مطرح می‌شود.
آقاخانی اضافه کرد: طرح جمع آوری فاضلاب و تصفیه خانه‌ها در شهرهای گرگان، گنبدکاووس، آزادشهر و بندرگز از طریق منابع عمرانی که در اختیار این شرکت گذاشته می‌شود در حال اجرا است.
وی در ادامه گفت: برای شهرهای آق قلا و علی آباد کتول نیز براساس ماده ۵۶ که استفاده از سرمایه گذار داخلی است اقدامات خوبی انجام شده که در حال برگزاری مناقصات و گرفتن سرمایه گذار برای اجرایی شدن این طرح هستیم.
آقاخانی افزود: در شهر آق قلا سطح آب زیرزمینی به قدری بالاست که آب سطحی و شبکه فاضلاب منازل باهم ادقام شده اند.
و پاسخ سوال ما تنها در دو کلمه نبود اعتبارات خلاصه شد!
وی اضافه کرد: یکی از مزیت‌های اجرا شبکه‌های فاضلاب تفکیک آب سطحی از شبکه فاضلاب منازل بوده که مردم را از آلودگی‌های ناشی از آن نجات می‌دهد.
رود خانه‌ها به عنوان بخشی از ثروت‌های طبیعی و ملی کشورمان از اهمیت خاصی برخوردارند و حفظ و حراست از بقاء رودخانه‌ها و ماهیان آن برای استفاده آیندگان یک وظیفه همگانی است.
بی شک هزینه احیا بسیار بیشتر از هزینه حفظ زیستگاه بوده و دور اندیشانه‌ترین رویکرد، به حداقل رساندن میزان خطراتی است که زیستگاه‌ها را تهدید می‌کنند که این کار با تضمین حفظ و حراست کافی زیستگاهی عملی است.
گزارش از سحر قزاق
انتهای پیام/ن
