VME چیست؟
این روش در بیمارستان و زیر نظر پزشک در هفته ۳۷ بارداری انجام می‌شود. انجام این روش قبل از این زمان توصیه نمی‌شود زیرا جنین خود هنوز فرصت چرخش را دارد. برای انجام VME مادر به کمر می‌خوابد و پا‌ها را از زانو خم می‌کند و برای شل شدن عضلات رحم قرص مصرف می‌کند پزشک با کمک سونو و در حالی که ضربان قلب جنین را بررسی می‌کند دستانش را روی شکم مادر قرار داده و به آرامی روی ناحیه سر جنین فشار می‌آورد تا به سمت پایین بچرخد و پا‌ها به سمت بالا بیاید.
از آنجا که در زایمان نخست رحم تنگ‌تر است این روش برای مادرانی که قرار است فرزند اول‌شان را به دنیا آورند کمی سخت و دردناک است اما به هر حال ارزش انجام دارد چون در این صورت مادر می‌تواند زایمان طبیعی راحتی را پشت سر بگذارد و احتمال نیاز به عمل سزارین کمتر می‌شود. میزان موفقیت روش VME ۵۰ درصد است که البته برای فرزند اول کمی پایین‌تر می‌آید. به هر حال لازم است بعد از چرخش جنین چند روز بعد مجددا وضعیت جنین چک شود. توجه داشته باشید در صورتی که مايع آمنیوتیکی کم باشد یا فرم رحم نامتعارف باشد، انجام VME توصیه نمی‌شود.
تشخیص وضعیت جنین و اهمیت آن
به کمک سونوگرافی دیگر هیچ رمز و رازی در رابطه با چگونگی زندگی جنین در رحم باقی نمانده است. تنها مسئله‌ای که هنوز علت آن کاملا مشخص نیست اینکه چه عواملی سبب می‌شود جنین برای به دنیا آمدن در وضعیت خاصی قرار بگیرد. طی ماه‌ها جنین درون مايع آمنیوتیک آزادانه حرکت می‌کند اما از اواخر ماه هفتم و اوایل ماه هشتم به دلیل آناتومی رحم و لگن، سر جنین چرخیده و سر و ته قرار می‌گیرد. البته در برخی شرایط نیز این اتفاق نمی‌افتد. مثلا نوزادان نارس با سر متولد نمی‌شوند چون جنین فرصت سر و ته شدن را پیدا نکرده است. تشخیص وضعیت جنین اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا نحوه زایمان تا حد زیادی به آن بستگی دارد. در ماه هشتم بارداری با کمک سونوگرافی می‌توان وضعیت جنین را چک کرد و در صورت نچرخیدن جنین تا پیش از زایمان، درمان‌هایی را آغاز کرد.
پزشک زنان یا ماما در معاینه‌هایی که انجام می‌دهد می‌تواند تشخيص دهد که قبل از زایمان جنین در وضعیت درست قرار گرفته یا خیر. به عنوان مثال اگر حجم بالای شرمگاه سفت و گرد باشد، هیچ مشکلی وجود ندارد که سر جنین به سمت پایین است اما اگر فرم درستی نداشته باشد و تقریبا نرم باشد یعنی سر جنین به پایین نچرخیده است. با کمک معاینه واژنی نیز می‌توان از حدس زده شده اطمینان حاصل کرد. در روز زایمان معاینات مدام تکرار می‌شود تا پزشک مطمئن شود وضعیت جنین ثابت است و تغییر نکرده است اما در صورتی که به هر دلیل نسبت به وضعیت جنین شکی وجود داشته باشد انجام سونوگرافی حتی در لحظه‌های آخر بارداری و حین زایمان ضروری است. حتی اگر جنین در وضعیت نامتعارفی قرار بگیرد، باز هم جای نگرانی نیست چون به کمک برخی تکنیک‌ها می‌توان وضعیت را تغییر داد اما در نهایت در صورتی که سر جنین به سمت پایین نچرخد سزارین تنها راه موجود است.نشسته ناکامل یعنی چه؟
در این حالت جنین در حال نشسته است اما پا‌ها جمع و به سمت بالای رحم متمایل است. در صورتی که پزشک این حالت را تشخیص دهد، لازم است قبل از زایمان، لگن مادر مورد بررسی قرار بگیرد تا پزشک مطمئن شود لگن به اندازه کافی فضا دارد تا جنین بتواند از آن عبور کند یا خیر. اندازه خارجی دور باسن نمی‌تواند نشان‌دهنده فضای خوب داخلی باشد به همین دلیل لازم است به کمک سونوگرافی و اسکن فضای داخلی لگن مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که به اندازه کافی لگن فضا نداشت، انجام سزارین اجباری می‌شود.
جنین در حالت نشسته کامل
در این حالت باسن در قسمت پایینی رحم و پا‌ها جمع شده جلوی دهانه رحم قرار می‌گیرد. با تشخیص این وضعیت پزشک سعی می‌کند با روش VME (با کمک ماساژهای خارجی) حالت جنین را تغییر دهد اما اگر وضعیت تغییر نکند سزارین اجباری می‌شود. زایمان در صورتی که جنین نچرخیده باشد، بسیار دشوار است زیرا در این حالت پا‌ها به راحتی خارج می‌شوند اما از آنجا که جنین در بالاتنه خود را جمع کرده روند زایمان بسیار کند می‌شود و این موضوع احتمال خطر و مرگ نوزاد را بالا می‌برد به همین دلیل پزشکان هرگز ریسک نکرده و سزارین را پیشنهاد می‌دهند.
وضعیت دوقلو‌ها در رحم
گاهی اوقات دوقلو‌ها هر دو در یک وضعیت قرار نمی‌گیرند. بعد از تولد اولین نوزاد، جنین دوم از فضای به دست آمده بهره برده و سر و ته می‌شود. البته معمولا سر هر دو جنین پایین است و انجام زایمان طبیعی امکان‌پذیر خواهد بود. اما اگر بعد از تولد نخستین نوزاد سر جنین دوم فورا داخل لگن قرار نگرفت، پزشک با دست سر او را به داخل لگن می‌کشاند در غیر این صورت برای فرزند دوم انجام سزارین ضروری می‌شود. در صورتی که فرزند اول به حالت نشسته و دومی به حالت سر و ته باشد معمولا انجام سزارین ضرورت پیدا می‌کند و امکان ایجاد تغییر در وضعیت وجود ندارد.
وقتی جنین نمیچرخددر ۴ تا ۵ درصد موارد به جای اینکه سر جنین پایین قرار بگیرد، سر بالا و پا‌ها پایین هستند. به این حالت جنین «نشسته» می‌گویند. از جمله مهم‌ترین دلایل عدم چرخش جنین می‌تواند نارس بودن، پایین بودن زیاد جفت، فرم خاص رحم، کمی یا زیادی مايع آمنیوتیک و تنگی بیش از حد لگن باشد که چرخش را برای جنین سخت می‌کند. گاهی نیز عدم چرخش دلیل خاصی ندارد و با اینکه تا پیش از زایمان سر جنین پایین بوده ناگهان حین زایمان تغییر وضعیت داده و به حالت نشسته درمی‌آید.
در چه شرایطی زایمان طبیعی ممکن است؟
برای اینکه پزشک مطمئن شود مادری توانایی زایمان طبیعی را دارد یا خیر نه تنها فضای لگن بلکه جثه جنین سنجیده می‌شود و در صورتی که زمان زیادی از وقت تولد نگذشته باشد مجوز زایمان طبیعی صادر می‌شود. در صورتی که جنین نچرخیده باشد تولد سبب خستگی شدید او می‌شود. لازم است وزن جنین بین ۲۵۰۰ تا ۳۸۰۰ گرم باشد و چانه به سینه چسبیده باشد. برای اینکه زایمان طبیعی راحت صورت بگیرد باید خود مادر همکاری كامل با پزشک داشته باشد. در صورتی که مادر مضطرب باشد یا از زایمان هراس داشته باشد یا خود ترجیح دهد که با عمل سزارین فرزندش متولد شود، کار کمی سخت می‌شود. معمولا اگر هیچ مشکلی وجود نداشته باشد زایمان طبیعی سریع و خوب به اتمام می‌رسد اما اگر حین زایمان طبیعی روند بازشدن دهانه رحم متوقف شود، ضربان قلب جنین کند یا زایمان بسیار طولانی شود، انجام سزارین اورژانسی می‌شود.
