iOS، همان چیزی است که به تلفنهای همراه اپل جان بخشیده، سیستمعاملی که استفاده از آن برای اغلب کاربران، بسیار ساده است. پلتفرمی قدرتمند برای توسعهدهندگان اپلیکیشن که به کاربران خود در همه دستگاهها تجربهای مشابه ارائه میکند. احتمالا قابل توجهترین بخش iOS فعلی، شباهت بسیار زیاد آن به نسخه اولیه iOS در سال اول است. با این حال، اپل، انبوهی از امکانات و ویژگیهای جدید را از آن زمان ارائه نموده است. اپل، به دور از خطر یکنواخت شدن ویژگیهای سیستمعاملش در گذر زمان، iOS را بهگونهای توسعه و بهبود داد که همچنان سرزنده و جذاب بوده و ویژگیهای اختصاصی بهتری نسبت به هریک از سیستمعاملهای موجود درخود داشته باشد.
چگونه از سیستمعاملی ساده و بدون پشتیبانی از اپلیکیشنهای Third Party، چندوظیفگی و یا حتی Copy/Paste، در سال ۲۰۰۷، به سیستمعامل امروزی رسیدیم؟ در ادامه با زومیت همراه باشید تا به صورت جامع به این مساله بپردازیم.
سیستم عامل موبایـل اپل، محصــولی از قلب OS Xدر زمان معرفی اولین آیفون، اپل اعلام کرد که iOS، مانند OS X، از هسته یونیکس متولد شده و از ابزارهای مشابهی استفاده میکند. با این وجود کاملا مشهود بود که علیرغم اشتراکهای بسیار زیادی که میان OS X و iOS وجود دارد، iOS برای اینکه بتواند یک سیستمعامل جداگانه محسوب شود، به اندازه کافی با OS X متفاوت بود.
هنگامی که آیفون عرضه شد، iOS را iPhone OS مینامیدند و این نام برای سه سال باقی ماند و پس از معرفی iOS 4 در ژوئن ۲۰۱۰ بود که نام آن به iOS تغییر یافت، با وجود این در ادامه متن و برای راحتی، ما همه نسخههای سیستمعامل اپل را iOS مینامیم.
iOS 1: تولد آیفوناگرچه ممکن است تصور این مطلب کمی سخت باشد، ولی زمان معرفی آیفون اول، سیستمعامل آن از همه رقبا عقبتر بود و در مقایسه با امکانات سایر سیستمعاملها حرف زیادی برای گفتن نداشت.
در سال ۲۰۰۷ ویندوزموبایل، پالم، سیمبین و بلکبری با داشتن مجموعه کاملی از ویژگیهای متنوع، سیستمعاملهای موفق و قدرتمندی محسوب میشدند. در مقابل آنها، iOS محصولی بود که از 3G، چندوظیفگی، اپلیکیشنهای Third Party و حتی از Copy/paste پشتیبانی نمیکرد. iOS اول، از ضمیمه کردن فایلها به ایمیل، از پیامهای چندرسانهای (MMS)، از اپلیکیشنهای دریافت و ارسال ایمیل، از شخصیسازی صفحه اصلی، پشتیبانی نمیکرد. در آن زمان، iOS، فایلهای سیستمی را از دید کاربر مخفی میکرد و امکان ویرایش فایلهای متنی را نداشت. از شمارهگیری صوتی پشتیبانی نمیکرد و برای توسعهدهندگان و هکرها به طور کامل بسته و غیرقابل دسترسی بود.
اپل در آن هنگام، به جای رقابت در زمینه سختافزار، بر روی ایجاد یک تجربه کاربری بینظیر تمرکز نمودبا همه اینها، تمام امکاناتی که در آن زمان در iOS وجود نداشتند، حالا در دسترس و توسط اغلب کاربران شناخته شده هستند. اپل در آن هنگام، به جای رقابت در زمینه سختافزار، بر روی ایجاد یک تجربه کاربری بینظیر تمرکز کرد. برای همین در سال ۲۰۰۷، بر روی سرعت، سازگاری اپلیکیشنها با یکدیگر و ارائه چندین ویژگی بسیار بهتر نسبت به رقبا تمرکز کرد. البته، iOS در آن زمان هم خلاقیتها و نوآوری خیرهکنندهای در خود داشت که در ادامه به سه مورد از آنها، که خلاقیتهایی انقلابی در صنعت موبایل محسوب میشدند اشاره میکنیم.
۱- هسته رابط کاربری iOS:پیش از عرضه iOS، تلفنهای هوشمند، صفحهنمایش لمسی و یا تاچهای مقاومتی به همراه قلمنوری نداشتند.آیفون، ویژگیهای متداول آن زمان را با صفحهنمایشهای خازنی عوض کرد؛ اما مسأله مهمتر این بود که اپل با دقت زیاد، مجموعه سختافزاری جدیدی برای ساخت یک مدل تعاملی جدید ایجاد کرده بود که بسیار سادهتر و قدرتمند از مدلهای پیشین خود محسوب میشد. اپل به غیر ۵ مورد، تمام کلیدهای سختافزاری را حذف کرد مدل تعامل با صفحه لمسی را به مدل پیشفرض برای استفاده کاربر تبدیل کرد. علاوه بر این، اپل با ایجاد تکنیک جدید زوم و اسکرولهای درون صفحهای، تلاش کرد کار با اپلیکیشنها، برای کاربر طبیعیتر و بلادرنگ جلوه کند. سرعت و راحتی کار با iOS، خارقالعاده و چشمگیر بود و این احساس تا سالهای بعد همچنان باقی ماند.
۲- مرورگر موبایل سافاریتمام حرکتهای لمسی معرفی شده در iOS، به سافاری، مرورگر آن نیز وارد شدند. زمانی که استیو جابز درباره این مساله سخن گفت، اکثر افراد گمان میکردند گفتههای وی بیشتر یک بلوف تبلیغاتی محسوب است، در حالیکه به کمک همین ویژگی، برای سالها آیفون در رقابت با رقیبان خود جلو افتاد.
شهرت سافاری، به عدم پشتیبانی آن از فلش باز میگشت و در همین حال سافاری تبدیل به اولین مرورگر موبایلی شده بود که سازگاری و قدرتمندی آن در حد و اندازه مرورگرهای رایانههای رومیزی تعریف میشد. در حالی که سیستمعاملهای موبایلی موجود با مشکلات گوناگونی در هنگام مشاهده وبسایتها مواجه بودند، سافاری موبایل، در حال ارائه تجربهای بینظیر از وبگردی بینقص و کامل بود که در آن کاربر قادر به زوم و اسکرول بسیار راحت بود.
۳- پخش موسیقی صفحهگستردهاپل، اکوسیستم بزرگ آیتونز و آیپاد را به iOS آورد تا از این طریق، سیستمعامل خود را به یک اکوسیستم فوقالعاده و عظیم در زمینه موسیقی، فیلم، کتاب و اپلیکیشن تبدیل کند. برای بسیاری از کاربران، گوش دادن به موسیقی، در زمرهی ۵ کار اصلی تلفنهمراه محسوب نمیشد؛ اما در زمان معرفی اپلیکیشن آیپاد، آیفون به وسیلهای تبدیل شد که به کمک آن هر کاربری قادر بود به راحتی هرچه تمامتر به موسیقی گوش فرا داده و از شنیدن آهنگهای گوناگون هیجانزده شوند.
در کنار تمام ویژگیهای جدید و کاربردی، iOS 1، اپلیکیشنهای دیگری را نیز معرفی کرد که در آن زمان برای پلتفرم جدید اپل بسیار مهم محسوب میشدند در ادامه به تعدادی از آنها خواهیم پرداخت:
گوگل مپنقشهی گوگل، به طرز شگفتآوری در آیفون نسبت به سایر پلتفرمها بهتر عمل میکرد. اپل با کاربردیتر کردن عملیاتهایی نظیر زوم، کار با اپلیکیشنها را بسیار سریع و طبیعیتر کرده بود و همین دقتنظر، تجربه کار با اپلیکیشن نقشه در آیفون را، حتی از کار با این سرویس در رایانههای رومیزی نیز لذتبخشتر کرده بود.
پستصوتی (Voicemail) با رابط کاربری تصویریاین حرکت، ترفندی هوشمندانه از طرف اپل محسوب میشد که به کاربران خود اجازه میداد بدون درگیر شدن با دستورالعملهای صوتی موجود در اپراتورها، بتوانند از این ویژگی در تلفنهمراه خود استفاده کنند. معرفی این ویژگی، نشان از دستاوردی تازه برای اپل بود که نیازمندی او به اپراتورها را بازهم کمتر از گذشته میکرد و نشان میداد که بازیگر اصلی در ایجاد تجربهکاربری فوقالعاده فقط و فقط اپل است و اپراتورها نقش چندانی در آن ندارند.
همگامسازی به کمک آیتونزهمگامسازی به کمک آیتونز، از ویژگیهای بسیار معمولی این روزها محسوب میشود. اما هر کسی که تجربه کار با HotSync پالم یا ActiveSync مایکروسافت را داشته باشد، حقیقتا از این راحتی و سهولت در iTunes Sync بسیار خوشنود و ممنون خواهد بود. این کار، نمونهای از توانایی اپل، در آسانسازی و راحت کردن کار با ویژگیهایی بود که در همان زمان توسط شرکتهای رقیب و با پیچیدگیهای ناراحتکننده و گاه دیوانهکنندهای عرضه میشدند.
صفحهکلید نرمافزاریاحتمالا صفحه کلید iOS 1، اولین صفحهکلید نرمافزاری هوشمندانه و کاربردی محسوب میشد که میتوانستید به کمک انگشتان خود با آن تایپ کنید. درست است که سیستمعاملهایی نظیر پالم و اپلیکیشنهایی مانند FitalyStamp تایپ کردن متون به کمک قلم را ممکن کرده بودند اما نمونهی معرفیشده در اپل در صورت نیاز به شما نمایش داده میشد و درعین حال، در مواقع لزوم، فضای مطالعه بیشتری را به کاربر ارائه میداد.
تعریف و تمجیدها از iOS 1، زیاد بود که البته سزاوار این ستایشها نیز بود. با این همه این سیستمعامل نوظهور کمبودهای زیادی نیز داشت. یکی از بزرگترین آنها عدم پشتیبانی از Third partyها بود. اپل از اینکه کاربران این مشکل را از طریق مرورگر خود رفع کنند، خسته شدهبود، از طرفی اپلیکیشنهای مبتنی بر HTML هم در آن مرحلهای نبودند که بتوانند، پاسخگوی نیازهای کاربرانی در این سطح باشند. بهواسطهی این مسائل و ارائه یک پلتفرم مناسب برای توسعه اپلیکیشنهایی فراتر از مرورگر بود که خیلیها (و شاید خود شما نیز) بر این عقیده بودند که آیفون را نمیتوان یک تلفنهوشمند نامید. سیستمعامل iOS 1، تنها یک عملکرد چندوظیفگی را پشتیبانی میکرد. اجرای اپلیکیشن آیپاد در کنار اپلیکیشنهای دیگر. در واقع با وجود اینکه چندوظیفگی در سایر تلفنهای هوشمند آن زمان، عملکردی فوقالعاده نداشت ولی به هرحال برای اکثر اپلیکیشنها قابل استفاده بود و از اینرو عدم پشتیبانی آیفون از این ویژگی، کاملا مشهود و بارز مینمود.
اپل در iOS 1، کار دیگری نیز انجام داد که در دنیای تلفنهای همراه یک سنتشکنی محسوب میشد و آن مخفی کردن فایلهای سیستمی از دسترس کاربران بودعلاوه بر این iOS 1، کار دیگری نیز انجام داد که در دنیای تلفنهای همراه یک سنتشکنی محسوب میشد و آن مخفی کردن فایلهای سیستمی از دسترس کاربران بود. با اینکه اتخاذ این تصمیم، تا امروز، همچنان محل ایجاد بحثهای مختلف برای دفاع یا انتقاد از عملکرد اپل بوده، اما انجام اینکار، در جهت آسانسازی و کاربرپسندتر کردن دستگاه انجام گرفت. اما در شرایطی هم این نوع نگرش میتواند دیوانهکننده باشند، برای مثال امکان تغییر آهنگهای گوشی، که حتی در ابتداییترین گوشهای هوشمند وجود داشت، به خاطر نگاه خاص اپل، در آیفون وجود نداشت.
در نهایت، اپل در iOS 1، ویژگی Springboard را معرفی کرد؛ به کمک این ویژگی در هرجای سیستمعامل که باشید، با فشردن کلید Home، لیستی از اپلیکیشنهای مرتبط، به کاربر نمایش داده میشود. این ویژگی هنوز هم وجود دارد ولی همانند سابق از ویجتها پشتیبانی نمیکند و تنها قادر به نمایش اپلیکیشنهایی خاص است. در حالیکه ویژگیهای مشابه با امکان شخصیسازی از مدتها قبل در بعضی از سیستمعاملهای رقیب (سیمبین و ویندوزموبایل) وجود داشت.
در مقایسه ویژگیها، ویندوزموبایل تقریبا در تمام قسمتها iOS را شکست میداد. اما هنگامی که صحبت از کاربردپذیری و سهولت استفاده به میان میآمد، هیچ جای بحثی در برتری iOS وجود نداشت. چرا که همانطور که همه کاربران حرفهای میدانند، مساله اصلی در کاربردپذیری، سهولت استفاده در دراز مدت است.
بروزرسانیهای iOS 1سه ماه پس از معرفی آیفون، اپل، اولین بروزرسانی نرمافزاری مهم را برای دستگاههای خود منتشر کرد. iOS 1.1.1 در زمان عرضهی خود، به چند دلیل، مهم و قابل توجه بود. دلیل اول این بود که اپل، با این عرضه، به ایجاد الگوی انتشار iOS جدید همزمان با دستگاههای جدید اقدام کرد که در این مورد، دستگاه جدید آیپاد تاچ بود.
اپل، عملا نشان داد که قصد دارد به طور مداوم و دنبالهدار، بروز رسانی iOS را با معرفی نسخهها و ویژگیهای جدید ادامه دهدنکته دیگر این بود که اپل، عملا نشان داد که قصد دارد به طور مداوم و دنبالهدار، بروز رسانی iOS را با معرفی نسخههای جدید و ویژگیهای جدید ادامه دهد و این بروز رسانیها را تا حد امکان بر روی دستگاههای خود اعمال کند. در سالهای اول که اپل تنها دو دستگاه مبتنی بر iOS داشت، اعلام این مساله که اپل سعی دارد تمام دستگاههای iOS را یکپارچه نگه دارد کار چندان سختی نبود. اما این عملکرد در سالهای بعد و با معرفی گجتهای بیشتر، همچنان ادامه یافت.
در آن برهه از زمان بروز رسانی iOS تنها شامل یک ویژگی تازه بود؛ این بروزرسانی در مورد فروشگاه موزیک آیتونز و پشتیبانی از وایفای بود. این ویژگی به کاربر امکان میداد که بتواند مستقیما از طریق دستگاه، موسیقیهای دلخواه خود را خریداری کند. این ویژگی از اولین نمونه سرویسهای معرفی شده توسط اپل بود که در آن، نگرانیهایی مبنی بر مختل شدن سرویس، توسط فرکانسهای AT&T ایجاد شد. از اینرو در آن زمان، این سرویس تنها از طریق وایفای در دسترس کاربران قرار گرفت.
علاوه بر این نسخه 1.1.1 از خروجی تلویزیون و ویژگی دابلکلیک بر روی کلید Home را نیز پشتیبانی میکرد که ویژگی دوم، آغازگر سلسله تغییراتی بود که اپل قصد داشت در سالهای آتی بر روی عملکرد کلید Home اعمال کند.پس از آن، نسخه 1.1.3 با قابلیت مرتبسازی آیکونهای صفحه اصلی و ایجاد میانبر از وبسایتهای مورد علاقه معرفی شد.
اپل در این نسخه، ویژگی موسوم به Web Clips را نیز معرفی کرد که یادآور این مساله بود که در آن زمان اپلیکیشنهای اختصاصی مبتنی بر SDK ، برای iOS وجود نداشت. من مشخصا آن زمان را به یاد میآورم که آیفون ترکیبی از احساس بیحوصلگی و هیجان را به کاربر منتقل میکرد. بی حوصلگی به این دلیل که کاربر به وضوح قابلیتهای برآورده نشده در iOS را درک کرده و چشم انتظار معرفی آنها بود و هیجان از این نظر که کاربر آموخته بود که اپل به طور مرتب در بروزرسانیهای خود ویژگیهای جدیدی را معرفی میکند.
در آن زمان، با معرفی هر ویژگی، کاربران عبارت «بلاخره به iOS اضافه شد.» را به کار میبردند، چرا که نبود بسیاری از ویژگیهای مذکور، به صورت بدیهی به چشم آمده و احساس میشد؛ خوشبختانه اپل با بروزرسانیهای مرتب خود نشان داده بود که توانایی ارائه آنها را در iOS دارد. از برنامههای اختصاصی نیز، همچنان خبری در ای سیستمعامل نوپا نبود با این حال همه میدانستند به زودی پای آنها به iOS باز خواهد شد.
iOS 2: از راه رسیدن اپلیکیشنهاشاید بتوان معرفی اپاستور (App Store) توسط کوپرتینوییها در جولای ۲۰۰۸ را مهمترین اتفاق سالهای نخست تولد iOS دانست.
مدیریت و ارائه اپلیکیشنهای واسطه (Third Party) تا آن زمان یکی از کاربردیترین عملکردهای اپل محسوب میشد و اپل تلاش کرد تا به این طریق امکان توسعه، جستجو و نصب اپلیکیشنها را در مجموعه iOS پیادهسازی کند.
App Storeفروشگاه اپلیکیشنها، پیش از این در هر دو دستگاه و در درون آیتونز وجود داشت. مکانی که کاربران میتوانستند با مرور اپلیکیشنها، آنها را نصب کنند. اما معرفی اپلیکیشن جداگانه برای این نرمافزار، تغییری بزرگ نسبت به نحوه انتشار اپلیکیشنها در گذشته محسوب میشد. این تغییر در درجه اول باعث شد دسترسی به نرمافزارها از طریق وب و آیتونز، به اپلیکیشن واسطه App Store منتقل شوند. ولی نکته مهم و هوشمندانه این بود که App Store بر روی آیتونز استوار شده بود و به همین دلیل، کاربران برای استفاده و خرید اپلیکیشنها از ورود مجدد اطلاعات کاربری و کارت اعتباری بینیاز میشدند چرا که اطلاعات آنها پیشتر در آیتونز ذخیره شده بود. در نتیجه جستجو و نصب نرمافزارها آسانتر شده و همین حرکت اپل، در آینده باعث افزایش در فروش اپلیکیشنها شد.
SDKهای iOSتوضیح: SDK یا کیت توسعه نرمافزاری، مجموعه توابع و کتابخانههای کامپایل شدهای هستند که تولیدکنندگان نرمافزار، برای آسان کردن برنامهنویسی بر روی پلتفرمهای گوناگون فراهم کرده و در اختیار برنامهنویسان اپلیکیشنها قرار میدهند.
آیفون دستگاهی پرقدرت محسوب میشد و اپل باعرضهی SDK، ابزارهای فوقالعادهای در اختیار توسعهدهندگان iOS قرار داد. پس از آن، عرضه بازیهای سهبعدی برای آیفون متداول شد و در مجموع اپلیکیشنهای iOS، کاربردیتر، شیکتر و پیشرفتهتر از اپلیکیشنهای سایر پلتفرمها شدند. این ترکیب و خصوصیت، iOS را به پلتفرم پیشتاز در تولید اپلیکیشنها تبدیل کرد که شرکتهای رقیب همچنان تلاش میکنند به آن برسند.
نکته مهم و هوشمندانه این بود که App Store بر روی آیتونز استوار شده بود و به همین دلیل، کاربران برای استفاده و خرید اپلیکیشنها از ورود مجدد اطلاعات کاربری و کارت اعتباری بینیاز میشدندبا وجود تمام این موارد، معرفی اپلیکیشنها و اپاستور، آنچنان آرام نبود و با انتقاداتی همراه شد. اپل، دسترسی کامل به هسته iOS را امکانپذیر نکرد و تنها اجازهی نصب اپلیکیشنهایی را فراهم کرد که در اپاستور ثبت شده بودند. از آنجا که تنها راه قانونی و مشروع نصب اپلیکیشنها، از طریق اپاستور بود، اپل سیاست خاصی را برای ورود یا عدم ورود اپلیکیشنها به اپاستور تدارک دید. برخی از قوانین اپل در این سیاست، کاملا سرراست بودند. مثلا عدم ثبت اپلیکیشنهای حاوی موضوعات مستهجن که همچنان نیز برقرار است. اما به عقیده کاربران، بعضی از این قوانین، اپل را در موقعیتی انحصارطلبانه قرار میدادند؛ برای مثال، اپل معمولا اپلیکیشنهایی را که برای پلتفرم دیگر نیز عرضه شده بودند در اپاستور قرار نمیداد. از نمونههای دیگر میتوان به اپلیکیشنهایی اشاره کرد که به کمک آنها میتوانستید با اتصال آیفون به رایانه، به اینترنت دسترسی داشته باشید.
یکی از نتایج شاید پیشبینی نشده معرفی اپاستور، کاهش چشمگیر قیمت اپلیکیشنها بود که کاملا به نفع مصرفکنندگان و توسعهدهندگان اپلیکیشنها تمام شد و در مواردی شگفتی همگان را به همراه داشت. برای مثال پس از مدتی، اپلیکیشنهایی که با قیمت ۴۰ دلار عرضه میشدند، با ورود به اپاستور به قیمتی بین ۵ دلار تا ۹۹ سنت رسیدند. کار به جایی رسید که اپلیکیشنی که ۴ دلار قیمت داشت، یک اپلیکیشن گران محسوب میشد!
به مرور زمان لیست پرفروشترین اپلیکیشنها نیز ایجاد شد که چیزی مثل لیستهای Top Ten در موسیقی بود؛ توسعهدهندگان با ورود به این لیست درآمد سرشاری کسب میکردند اما ورود به آن کار سادهای نبود. بسیاری از نگرانیها و سختیها به مرور زمان از میان رفت و حالا بسیاری از شرکتها و توسعهدهندگان مستقل، از طریق فروش اپلیکیشنهای iOS درآمد کسب میکنند.
پشتیبانی از سرویس Exchange مایکروسافتنسخه دوم iOS، اقدام به معرفی امکاناتی کرد که پیش از این در سایر پلتفرمها وجود داشتند. یکی از مهمترین ویژگیها، پشتیبانی کامل از سرویس Exchange مایکروسافت برای دسترسی به ایمیل، تقویم و لیست مخاطبان کاربران این سرویس بود. علاوه بر این، اپل ویژگی جستجو در لیست مخاطبان را به iOS 2 اضافه کرد تا انتخاب چند مخاطب مختلف امکانپذیر شود؛ تا پیش از این، برای انتخاب یک مخاطب، کاربر مجبور به اسکرول و جستجوی دستی در تمام لیست بود.
سرویس MobileMeاپل در iOS 2، علاوه بر موارد فوق، سرویس ابری خود را نیز معرفی کرد؛ سرویسی که جایگزین Mac شده و همگامسازی یکپارچه ایمیل، تقویم و لیست مخاطبان را برای کاربر فراهم میکرد. شایان ذکر است که MobileMe هیچگاه با استقبال عمومی روبرو نشد. این عدم استقبال هم ناشی از دو دلیل بود؛ حق اشتراک سالانه ۹۹ دلاری آن و نامطئن بودن سرویس در روزهای اول دو دلیل اصلی شکست این سرویس بودند
سیستمعامل iOS 2، در کنار iPhone 3G منتشر شد برای همین طبیعتا آمادگی پشتیبانی از سختافزارها و ویژگیهای جدید این مدل، مانند A-GPS و 3G را داشت.
بروز رسانیهای iOS 2متاسفانه، iOS 2، نسخه باثباتی محسوب نمیشد. بسیاری از کاربران، مشکلاتی مانند شارژدهی کم باتری، مشکلات اجرای اپلیکیشن و قطع شدن تماسها را تجربه کردند. همه این مشکلات هم در فاصله میان دو نسخه 2.0.1 و 2.0.2 رخ داد که انتشار آنها در زمانی زودتر از انتظار انجام شده بود. نسخه2.1 در سپتامبر ۲۰۰۸ و برای رفع مشکلاتی که پیشتر بیان شد انتشار یافت و مجموعه زیادی از باگهای iOS را ترمیم کرد. علاوه بر این همگامسازی دستگاه با آیتونز را سریعتر از گذشته کرد.
در نوامبر همان سال iOS 2.2 منتشر شد. این بروزرسانی، کام کاربران نقشه را شیرینتر کرد؛ با این نسخه، ویژگیهای Street View، مسیریابی برای پیادهروی و نقشه مسیرهای حملونقل عمومی به گوگل مپ اضافه شدند.
iOS 3: نسخهای به کام ویژگیهانسخه سوم iOS همراه با iPhone 3GS، در ژوئن ۲۰۰۹ معرفی شد. این نسخه از iOS همانند آیفون 3GS امکانات برجستهای نسبت به نسل قبل خود نداشت. در مقابل، اپل با لیستی بلندبالا از قابلیتها و اپلیکیشنها، سعی کرده بود کمبودهای موجود در iOS را جبران کند که در ادامه به بعضی از این موارد اشاره میکنیم.
Cut و Copy و Pasteبا انتشار iOS 3، اپل، عملکرد انتخاب متون جدیدی را ارائه کرد که با صفحات لمسی به خوبی سازگار بود. البته این موضوع از جمله مواردی محسوب میشد که در آن عملکرد قلمنوری بهتر از انگشت است. ترکیب خاص اپل در این مورد، شامل ذرهبین معروف بزرگنمایی متون و دستگیرهی لغزشی انتخاب متن بود که علاوه بر اینکه مانند سایر ویژگیهای iOS به خوبی با تاچ سازگار بودند که در رابطه با کاربردپذیری نیز گوی سبقت را از رقیبان خود ربود. همانند سایر ویژگیها و امکانات معرفی شده در iOS 3، این ویژگی نیز مدتها بعد از زمانی که کاربران انتظار آن را داشتند وارد iOS شد؛ اپل در این مدت، تلاش میکرد که رابط کاربری و این ویژگی را به استاندارد بالایی که مدنظر داشت برساند.
ویژگی جستجوی Spotlightکاربران مک، Spotlight را به خوبی میشناسند؛ اسپاتلایت در حقیقت یک جستجوگر قدرتمند بود که کاربر را قادر به کاوش موارد مختلف در گوشیهای اپل میکرد.
یافتن فایل و محتوای مورد نظر در iOS در حال تبدیل شدن به کاری سخت و طاقتفرسا بود. از اینرو وجود یک سیستم جستجوی جامع برای جستجوی گوشه و کنار دستگاه اجتنابناپذیر بود. Spotlight به کاربران iOS اجازه میداد که با کشیدن صفحهاصلی به سمت راست و با کمک تکستباکس ظاهر شده، در لیست مخاطبان، ایمیلها، تقویم، نوتبرداریها و لیست آهنگهای خود به دنبال هر چیزی بگردد. بعدها امکانات دیگری به Spotlight اضافه شدند و تکامل در آن را شاهد بودیم. اما اپل ویژگی وارد کردن متن در صفحه اصلی و جستجوی عبارت در تلفن را «بلاخره به iOS اضافه کرد». امکانی که مدتها به عنوان یکی از ویژگیهای عادی و متداول در بلکبری، پالم، WebOS و ویندوز موبایل شناخته میشد.
راهاندازی سرویس اعلان (Notification) برای اپلیکیشنهای Third Partyبا اینکه وعده راهاندازی این سرویس در iOS 2، به کاربران داده شده بود ولی تا زمان انتشار iOS 3، خبری از آن نبود. اما در همان شرایط نیز، سرویس اعلانهای پلتفرم اپل، همچنان نسبت به رقبا پیشتاز بود. سرویس نوتیفیکشنها، قادر به نمایش لیستی از اعلانهای مرتبط با نرمافزارهای مختلف بود. این ویژگی، سرانجام قربانی محبوبیت خود شد و نمایش پیدرپی پنجرههای اعلان آن کاربران را آزار میداد.
اپل، پشتیبانی از MMS را نیز به iOS 3 اضافه کرد. هرچند که تا میانههای سال ۲۰۰۹، این ویژگی، نسبت به سایر امکانات iOS، اهمیت کمتری میان کاربران داشت. سایر ویژگیهای معرفی شده در iOS 3، به صورت فهرستوار عبارت بودند از:
ضبط ویدئوصفحهکلید سازگار با حالت افقی دستگاهاپلیکیشن ضبط صداحذف فایلها از راه دوربخش صدای بلوتوث و استریوقابلیت اتصال به اینترنت از طریق دستگاههای USBدر حقیقت iOS 3، بیشتر به جبران ضعفهای مهم و بررسی شکایات کاربران از سرویسهای نسخههای قبلی پرداخته بود.ویژگی مهم دیگری که به iOS 3، اضافه شد، شمارهگیری صوتی بود. این ویژگی بیشتر شبیه به یک کنترل صوتی بود چراکه علاوه بر شمارهگیری مخاطبان، میتوانست موسیقی خاصی را اجرا کرده یا آن را شناسایی کند. Voice Control، در هنگام معرفی، از زبانهای زیادی پشتیبانی میکرد، موضوعی که با سیاست کلی iOS، یعنی گسترش هرچه بیشتر، کاملا همخوانی داشت. در مجموع iOS 3، بیشتر به پر کردن خلاء ویژگیها و امکانات توجه کرده بود. علاوه بر موارد فوق، iOS 3، ویژگیهای تازهای داشت که حتی در اولین عرضه، از ویژگیهای مشابه موجود در سایر پلتفرمها پیشی گرفتند. بعضی از این ویژگیهای عبارت بودند از:
لمس صفحهنمایش برای فوکوس در اپلیکیشن دوربینامکان خریداری مستقیم فیلم، سریالهای تلویزیونی و کتاب از آیتونز و از طریق دستگاهویژگی نظارت والدین برای نظارت بر موارد موجود در فروشگاهها ویژگی Find My iPhone، برای ردگیری دستگاههای گم شده یا به سرقت رفتهامکان خرید از طریق اپلیکیشنهای واسطهپشتیبانی کامل از بلوتوث و لوازم جانبی مرتبط با داک برای اتصالهای دوطرفه و P2Pپشتیبانی از اجرای اپلیکیشن آیپاد در نرمافزارهای واسطه (Third Party)اپلیکیشن قطبنما (عرضه در آیفون 3GS)ویژگی تکمیل خودکار فیلدها (Autofill) در سافاریاضافه شدن تعداد زیادی API به SDK برای بهرهمندی از مزیتهای سازگاریهای آیفونپس از این که iOS 1، پلتفرم جدید اپل را در بازار مستقر کرد و iOS 2، پای اپلیکیشنها را به iOS باز کرد، iOS 3، در حقیقت به جبران ضعفهای مهم و بررسی شکایات کاربران از سرویسهای نسخههای قبلی پرداخت. اپل با بروزرسانیهای مداوم خود، نه تنها تلاش کرد که به از نظر امکانات سیستمعامل خود را به رقبا نزدیک کند، بلکه تلاش نمود، سیستمعاملی ارائه کند که نسبت به سایرین پیشتاز نیز باشد. تا این مرحله، اپل به خوبی iOS را به جلو رانده بود و فقط چند نقص مهم مانند عدم پشتیبانی از چندوظیفگی در آن را وجود داشت.
بروز رسانیهای iOS 3چند ماه بعد از عرضهی نسخهی سوم، اپل نسخه 3.1 را منتشر کرد که چند ویژگی دیگر مانند قفلکردن از راه دور، امکان دانلود زنگ، ترکیب هوشمندانه موزیک و Voice Control از طریق بلوتوث را به iOS اضافه کرد. در فوریه ۲۰۱۰ نیز نسخه 3.1.3 منتشر شد که نسخه نهایی سیستمعامل را برای آیفون 2G و آیپاد تاچ عرضه میکرد.
iOS 3.2: آیپد وارد میشودحالا زمان مناسب فرا رسیده بود و iOS بر روی گجتهایی با صفحه بزرگتر نیز اجرا شود. مانند دورههای قبل که اپل کار مشابهی برای سازگاری iOS با دستگاههای اصلی خود انجام میداد، اینبار نیز با انتشار یک بروز رسانی جدید، خود را برای ملاقات با آیپد مهیا کرد. هدف اصلی از انتشار iOS 3.2 در حقیقت همین مساله بود؛ سفارشیسازی iOS برای سازگاری با صفحهنمایش بزرگتر آیپد و مواردی چون صفحهاصلی گستردهتر (Landscape)، پنجرههای اعلان جدید چیزهایی بودند که اپل با انتشار نسخهی جدید به دنبال آن بود.
در ادامه با چند تغییر iOS که با آیپد مرتبط بودند آشنا خواهیم شد:
الگوهای جدید رابطکاربری برای صفحهنمایش بزرگتربرای اینکه iOS بر روی آیپد اجرا شود، اپل به استفاده از رابطکاربری آیفون قناعت نکرد، بلکه تغییرات خاصی را برای صفحهنمایش جدید در نظر گرفت. یکی از مهمترین تغییرات انجام شده، اضافه نمودن یک اسلایدبار در سمت چپ صفحه بود. معمولا هر اپلیکیشنی، دارای لیستی از محتویات است که با کلیک بر روی کلیدی خاصی نمایش داده شود و پس از آن میتوان آن را حذف کرد. اپل کلید موردنظر را در اغلب اپلیکیشنهای آیپد حذف کرد و به جای آن یک لیست در سمت چپ اپلیکیشنها اضافه کرد.
با این کار، کلید بازگشت (Back) نیز در مواردی حذف شد؛ در تصویر بالا این مورد در اپلیکیشن Note مشاهده میشود. علاوه بر این، کاربر قادر بود تا با چرخاندن آیپد، اپلیکیشن را به صورت تمام صفحه مشاهده کند. با این کار، لیست محتویات مخفی شده و کلید نمایش آن ظاهر میشود. اپل، علاوه بر این پنجرههای محاورهای اعلان را به سراسر سیستم عامل اضافه کرد. امکانی که کاربران آیفون پیشتر در صفحات مختلف، در اختیار نداشتند.
طراحی جدید اپلیکیشنهادر کنار تغییرات دیگر iOS، بعضی از اپلیکیشنهای iOS محور، به صورت اختصاصی برای آیپد تغییر پیدا کردند. اپل همچنین ردیفی اختصاصی برای بوکمارکها به سافاری آیپد اضافه کرد. نمایش آبشاری اپلیکیشنها در اپاستور، سازماندهی تصاویر در پشتههایی با قابلیت درج تصاویر دلخواه و مشاهده پیشنمایش آنها در اپلیکیشن Photos، سادهسازی اپلیکیشن موزیک با رابطکاربری مشابه آیتونز و دو ردیفه شدن بخش تنظیمات از دیگر تغییرات اختصاصی اعمال شده بر روی iOS بودند. اساسا با تغییراتی از این دست، اپلیکیشنهایی که پیش از این بر روی صفحهنمایش ۱۰۲۴ در ۷۲۸ پیکسلی آیپد کشیده شده و زشت به نظر میرسیدند به خوبی با آن سازگار شدند.
طراحی واقعگرا (Skeumorphism)توضیح: در اسکیومورفیسم، هدف، استفاده از المانهایی است که محیط کاربری اپلیکیشنها را طبیعی و ملموس نشان دهد. برای مثال به حالت چرممانند اپلیکیشن Note و یا محیط نرمافزار تقویم نگاه کنید. پیشتاز این سبک طراحی اپل است.
طراحیها در iOS 3.2 از نظر زیباییشناسی به گونهای بودند که حالتی نوستالژی به کاربر القا میکردند. هرچند این سبک طراحی موردپسند برخی از افراد نبود ولی در مجموع متفاوت با سبکوسیاق طراحیهای امروزی محسوب میشد. طراحی اپلیکیشن Note به صورت یک دفترچه چرمی و یا طراحی لیستمخاطبان و آدرس به صورت یک دفترچه با ورقهای زیاد از این نمونه محسوب میشدند.
در حالیکه به نظر میرسید، دنیای مدرن امروز به عبارت «زیبایی در سادگی است» رسیده است، مساله اصلی در طراحیهای واقعگرای اپل این بود که گویا رابطکاربری اپلیکیشنهایش ارتباط مستقیم و خوبی با کاربر برقرار نمیکند؛ با این حال، با اینکه لیستمخاطبان iOS ممکن است به صورت یک کتاب جلوه کند اما کاربر قادر به ورق زدن این کتاب نبود. درواقع لیستمخاطبان، کتاب نبود، بلکه به صورت ساده شده یک شبه کتاب بود. این نگاه و سبک طراحی تا حدودی باقیماند و در مواردی به OS X هم منتقل شد. برای بررسی صحت این کلام کافی است به تقویم و لیستمخاطبان در نسخهی شیرکوهی OS X نگاهی بیاندازید!
پس از این مساله، بسیاری از سوی بسیاری مورد سرزنش قرار گرفت زیرا آنها تصور میکردند که آیپد چیزی فراتر از یک آیفون بزرگ نیست. انتقادهای مطرح شده نیز بنا به دلایل مختلف میتوانستند درست یا نادرست باشند.
از نظر فنی، انتقادهای وارد شده به iOS 3.2 درست بودند. درواقع اپل تغییرات معنادار و شاخصی در هسته رابطکاربری iOS 3.2 انجام نداده بود. صفحه اصلی همچنان چینشی از آیکونها به همراه یک داک در پایین صفحه بود (البته در این مورد، صفحه اصلی میتوانست آیکونهای بیشتری را در خود جای دهد). تعامل میان سیستمعامل و اپلیکیشنها همچنان مانند قبل بود. با کلیک بر روی اپلیکیشن، وارد نرمافزار شده و با کلیک بر روی کلید خانه به صفحه اصلی پرش میکردیم. با تمام این توصیفها، باعرضه آیپد، بازار و کاربران نشان دادند که انتقادهای مطرح شده آنچنان مهم نیستند. اپل تاکنون به میلیونها کاربر نحوه به کارگیری آیفون را آموزش داده است و با انجام تغییرات ضروری بر روی iOS برای استفاده در آیپد به جای ایجاد سردرگمی در کاربران iOS، کاربران آیفون را نیز به مشتریان بالقوه آیپد تبدیل کرده است. نسخه 3.2 و دو نسخه زیر مجموعهی آن، منحصرا به آیپد مربوط میشدند و با اضافه نمودن چند تغییر مهم، پلتفرمی یکپارچه را در اختیار کاربران خود قرار دادند.
iOS 4: فرصتی برای چندوظیفگیاین نسخه که در ژوئن ۲۰۱۰ منتشر شد و افزودن ویژگیهایی برای قدرتمندتر شدن کاربر اصلیترین هدف آن بود. چندوظیفگی، فولدرها، اتصال وایفای، کنترل غلطهای املایی، بهبود سرویس جستجوی Spotlight (اضافه شدن جستجوی وب و ویکیپدیا به آن)، اینباکس تجمیعشده و پشتیبانی از حسابهای کاربری چندگانه در Exchange ویژگیهایی بودند که همگی در این نسخه اضافه شدند. هدف از این کار هم کمک به iOS در رقابت با اندروید بود که این روزها در حال قدرتنمایی بود.
در میان همه امکانات معرفی شده، برجستهترین بهبود iOS، چندوظیفگی محسوب میشد. با وجود این iOS 4 (و همچنین iOS 5) از نظر فنی، از چندوظیفگی واقعی پشتیبانی نمیکرد و iOS به تمام اپلیکیشنها اجازه نمیداد که در پسزمینه به سادگی اجرا شوند.
سؤال مهم این بود که آیا پیادهسازی چندوظیفگی به روش منحصربفرد اپل بدون مشکل خاصی در همه موارد عمل مینمود یا خیر؟اپل در مقابل، به توسعهدهندگان، سرویسهای چندوظیفگی مختلفی را ارائه میداد که میتوانستند از آنها در پسزمینه، استفاده کنند. برخی از این سرویسها عبارت بودند از:
اجازه به اپلیکیشنهای محلی (اپلیکیشنهایی که برای کار نیازی به اینترنت ندارند) برای نمایش پنجرههای محاورهای اعلان در زمانهای تعیین شده.تمامکننده وظایف، هنگامی که کاربر از یک اپلیکیشن خارج میشد، به اپلیکیشنها اجازه میداد فرآیند آپلود یا وظایف محدود دیگری را به اتمام برساند. جابهجایی سریع بین اپلیکیشنها، به نرمافزارها فرصت میداد تا حالت جاری خود را به راحتی ذخیره نموده و در هنگام مراجعه مجدد کاربر، آخرین وضعیت خود را راهاندازی کنند. اپلیکیشن موزیک، قادر به اجرای موسیقی در پسزمینه بود. اپلیکیشن ناوبری، در هنگام سوئیچ بین برنامهها نیز قادر به ردیابی موقعیتها بود.اپلیکیشن VoIP هنگام سوئیچ برنامه نیز قادر به حفظ تماس جاری بود.تمامی موارد فوق، به توسعهدهندگان فرصت میداد برای پیشتیبانی از چندوظیفگی، اپلیکیشن خود را راحتتر بروزرسانی کنند.سوال مهم این بود که آیا پیادهسازی چندوظیفگی به روش منحصربفرد اپل بدون مشکل خاصی در همه موارد عمل میکند یا خیر؟
بعدها مشخص شد که این مساله برای اکثر کاربران بدون مشکل است. روش پیادهسازی اپل به این معنا است که آیفون از این پس، کمتر از جانب برنامههایی که حافظه زیادی را به کار میگیرند تحت فشار قرار خواهد گرفت، که به نوبه خود به شارژدهی بیشتر باتری و عملکرد بهتر دستگاه را به همراه خواهد داشت. درواقع تکنیک به کار رفته توسط اپل، یک سیستمعامل تکوظیفه بود که در صورت نیاز، ویژگی چندوظیفگی را به کاربران ارائه میکرد، همین مساله نیز باعث شده سیستمعامل اپل، در موارد مختلفی مانند بروزرسانی اپلیکیشنها در پسزمینه به اندازه کافی قدرتمند نباشد. با این حال، اتفاقی که در iOS 4 رخ داد، برای اکثر کاربران، فراتر از انتظار ظاهر شده است.
تا اینجا، چندوظیفگی، در اپل کلید خورده بود اما قدم بعدی، ایجاد تغییر در رفتار دکمه Home بود. از این پس با دوبار فشردن کلید خانه، آخرین اپلیکیشنهای اجرا شده نمایش داده میشدند. اگرچه استیو جابز به جمله معروف «اگر شما Task Manager را در دستگاه داشته باشید...کاربران آن را نخواهند پذیرفت» اعتقاد داشت، اما بازهم در شرایطی لازم بود که کاربران با نگهداشتن انگشت بر روی اپلیکیشنها، از آنها خارج شوند. علاوه بر این اپل، امکاناتی برای کنترل موسیقی در iOS قرار داد که با کشیدن صفحه به سمت چپ در اختیار کاربر قرار میگرفت.
اپل اولین ارائهکننده سرویسهایی مانند فیستایم نبود.اما تغییرات دیگری نیز در iOS 4، وجود داشت:
فیستایم (Face Time)سیستمعامل iOS 4، برای آیفون ۴ معرفی شده بود. از این رو ویژگی جدید برای استفاده از دوربین جلو دستگاه نیز به آن اضافه شده بود. همانند بسیاری دیگر از امکانات ارائه در iOS، مطمئناً اپل اولین ارائهکننده سرویسهایی مانند فیستایم نبود، ولی مثل همیشه، پیادهسازی اپل، نسبت به رقبا، عملکردی بهتر و رابطکاربری سادهتری ارائه میداد. فیستایم در آن زمان برای برقراری تماس ویدئویی بین دو آیفون (یا مک و یا آیپد) کاربرد داشت، اما اپل وعده داد که این سرویس را به صورت یک استاندارد جهانی ارائه خواهد داد. وعدهای که هنوز عملی نشده است.
فولدرهااپل ویژگی ساخت فولدر در صفحهاصلی را «بلاخره به iOS اضافه کرد». راهکار اپل در این زمینه زیبا و هوشمندانه بود به طوری که کافی بود آیکون اپلیکیشن را بر روی آیکون اپلیکیشن دیگر بکشید تا یک فولدر ساخته شده و دو اپلیکیشن به درون آن کشیده شوند. این روش، یک نوآوری در رابطکاربری محسوب میشد. روشی ساده که اپل با موفقیت انجام داد و اندروید در نسخه ساندویچ بستنی (Ice Cream Sandwich) با مشکلات ناشی از آن دستوپنجه نرم کرد.
متوسط اپلیکیشنهای نصب شده بر روی یک دستگاه آیفون آنقدر زیاد است که جستجو برای یافتن آنها عملا کاری خستهکننده و سخت محسوب میشود؛ در آن مرحله، Spotlight آنطور که باید برای جستجو قدرتمند نبود از این رو معرفی قابلیتی مانند «فولدر»، بسیار کاربردی بود.
صفحهنمایش رتینااپل پشتیبانی از صفحهنمایش رتینا آیفون ۴ و پردازشهای سریعتر را فراموش نکرده بود. مسالهای که به توسعهدهندگان فرصت تولید اپلیکیشنهای بسیار باکیفیت را ارائه میداد. از آنجایی که تعداد پیکسلهای صفحهنمایش جدید آیفون نسبت به نسخه قبلی خود دقیقا دوبرابر شده بود، توسعهدهندگان مجبور نبودند برای بروز رسانی اپلیکیشنهای خود عجله کنند. بهخصوص آن که، اپلیکیشنهایی که با SDK اپل توسعه و تولید شده بودند به صورت رایگان کلیدهای باکیفیتتر و ویجتهای رابطکاربری جدیدی دریافت کرده بودند.
امکاناتی برای افزایش بهرهوریاگرچه با تمام تغییرات اعمال شده در iOS 4، بازهم ممکن بود نظر کاربران حرفهای بلکبری به سمت این سیستمعامل جلب نشود، اما اپل سرویس ایمیل iOS خود را به کمک پشتیبانی از حسابهای کاربری چندگانه Exchange، تجمیع اینباکسها و پنجره ارسال ایمیل تقویت کرد. سرویس کنترل غلطهای املایی در سراسر سیستمعامل ظاهر شده بود و غلطهای املایی به کمک زیرخط قرمز مشخص و کلمات جامانده در جمله به کاربر پیشنهاد داده میشد. اپلیکیشن تقویم، حالا به کاربران اجازه میداد تقویم خاصی را به صورت جداگانه پنهان کنند. لیستمخاطبان توانایی لینک کردن مخاطبان یکسان را داشت و در اپلیکیشن ارسال پیامک قابلیت جستجو نیز تعبیه شده بود.
iOS 4 (بروز رسانی شده): توسعه اکوسیستمفاجعه آنتندهیiOS 4 به اندازهی آیفون ۴ در رسوایی آنتندهی سهیم بود. در این نسخه از iOS (همانند نسخههای قبل)، اپل ادعا کرده بود که دستگاه به درستی اطلاعات میزان سیگنالهای دریافتی را نمایش نمیدهد. پاسخ اپل اینگونه بود:
کاربران اعلام کردهاند هنگامی که آیفون را به صورت خاصی در دست میگیرند، از تعداد نوارهای نمایشدهنده میزان سیگنالهای دریافتی به شدت کاسته میشود. احتمالا این اتفاق اغلب در مکانهایی رخ میدهد که سیگنالهای دریافتی ضعیفتر هستند. اما علت واقعی این است که ما به صورت اشتباه ۴ یا ۵ نوار سیگنال را در آیفون نمایش میدادیم. علت افت نوارهای سیگنال کاربران این است که هیچگاه در ابتدای امر سیگنالهای دریافتی تا این قوی حد نیستند.
نسخه 4.0.1این بروز رسانی برای آیپد نیز منتشر شد. تاریخ انتشار این نسخه جولای ۲۰۱۰ بود و در آن برای رسیدگی به مشکل آنتندهی، نمایش نوارهای سیگنال، عادی شدند.