خشم هم مانند دیگر حالات روحی یک امر طبیعی برای هر انسانی است. مانند خوشحالی ممکن است گاهی هم انسان خشمگین شود و این به دلایل مختلفی بستگی دارد. اما کنترل خشم است که مهم است و باید راه های کنترل خشم را در خودتان تقویت کنید تا دچار خشونت نشوید. قرآن کریم چند راه برای کنترل خشم بیان کرده است که ما برای شما به اختصار توضیح میدهیم.
کنترل خشمیازدهمین پیشوای شیعیان، حضرت امام حسن عسکری(علیه السلام) «در سال ۲۳۲ (ه.ق) چشم به جهان گشود. مدت امامت آن حضرت؛ شش سال و عمر شریفش ۲۸ سال بود. در سال ۲۶۰ (ه.ق)، روز هشتم ربیع الاول خبر شهادت امام حسن عسکری (علیه السلام)» در شهر سامرا زبان به زبان پیچید تا به احترام آن حضرت بازارها تعطیل شود و مردم شهر گریان و شتابان به سوی خانه فرزند پیامبر عشق و رحمت(صل الله علیه و آله و سلم) حرکت و به عزاداری مشغول شوند. از مشهورترین القاب امام حسن عسکری(علیه السلام) نقی، زکی است. کنیه آن حضرت ابومحمد است. در این نوشتار کوتاه برآنیم با توجه به شهادت یازدهمین خورشید عشق و ولایت، با اشاره به یکی از سخنان گهربار آن حضرت درباره خشم، به بررسی آن بپردازیم. امام حسن عسکری(علیه السلام) در سخن گهربار خود بیان می‌کند«خشم کلید هر بدی است.»
روش های قرآنی کنترل خشمرمزگشایی از خشماز خشم، می‌توان به عنوان یک حالت غیرطبیعی یاد کرد. روان‌شناسان، اعتقاد دارند «خشم، یک احساس و هیجان بد و منفی است؛ ولی با وجود بد و منفی بودن به دلیل واقعی بودن مثل تب یا درد گاهی به ما در جهت ایجاد تغییرات لازم و یا درباره‌ی اتفاقی که افتاده یا خواهد افتاد هشدار می‌دهد.»بررسی‌های فردی و اجتماعی نشان می‌دهد که چقدر افراد مختلف به خاطر یک لحظه خشم، خود و دیگران را به مصیبتی بزرگ گرفتار کرده اند که عوارض شوم آن هیچ گاه قابل جبران نبوده است.
امام خمینی(رحمه الله علیه) علت این موضوع را منحرف شدن عقل می‌دانند و می‌فرمایند: «وقتی این حرکت سخت شود، آتش غضب را فروزان کرده و شریان ها و دماغ از یک دود تاریک مضطربی پُر می شود که به واسطۀ آن عقل منحرف شده و از ادراک و رویّه باز خواهد ماند.»به همین خاطر خاندان وحی و نبوت بارها بیان کردند از خشم دوری کنیم. « از خشم بپرهیزید.»
شش روش برای کنترل خشمبهترین راه درمان خشم و عصبانیت، پیشگیری است. یعنی انسان کاری کند و خود را در فضای قرار دهد که با پشتوانه باورهای دینی و رعایت دستورهای اخلاقی به زندگی خود آرامش ببخشد. پیامبر عشق و رحمت، بهترین انسان را کسی می‌داند که دیر خشمگین شود و زود راضی شود: « بدانید که بهترین انسانها کسانی هستند که دیر به خشم آیند و زود راضی شوند.»
برای کنترل و از بین بردن خشم دستور العمل‌های ذکر شده است که در این جا به آن اشاره خواهیم کرد تا طبق فرمایش گهربار امام حسن عسکری(علیه السلام) از کلید بدی‌ها دوری کنیم؛
۱-در هنگام خشمگین شدن وضو بگیرید؛ پیامبر عشق و رحمت(صل الله علیه و آله و سلم) یکی از راههای کنترل خشم، گرفتن وضو می‌داند و می‌فرمایند: « خشم از شیطان و شیطان از آتش آفریده شده است و آتش با آب خاموش می‌شود، پس هرگاه یکی از شما به خشم آمد، وضو بگیرد.»
۲-در هنگام خشمگین شدن غسل کنید؛«وقتی یکی از شما خشمگین شود، غسل نماید.»
طبق حدیث فوق یکی از راههای غلبه بر خشم و فروکش کردن آن، انجام غسل است. به همین خاطر
در صورتی که شرایط انجام غسل برای انسان مهیا باشد، می‌تواند طبق این حدیث عمل کند.
طبق تحقیقاتی که امروزه توسط بعضی از محققین صورت گرفته آب اثرات آرامش بخشی دارد.
۳-ترک صحنه و رفتن به مکانی دیگر؛ یکی از بهترین راه‌ها برای کنترل خشم،
ترک صحنه و رفتن به مکان دیگر است تا انسان به حالت عادی برگردد.
۴-ذکر و یاد خداوند متعال؛ «[رعد/۲۸] آگاه باشید، تنها با یاد خدا دلها آرامش می‌‌یابد.»
طبق این آیه قرآنی انسان با ذکر و یاد خداوند متعال به آرامش می‌رسد، و این آرامش
یکی از مهمترین عناصری است که می تواند خود مانع رفتار خشونت بار باشد. هنگامی که
بنا به هر دلیلی خشمگین می‌شویم بهترین کار عمل به این دستور الهی است،
وقتی دل با یاد خدا دل آرام گیرد، می تواند در لحظه های حساس زندگی بهترین تصمیم را اتخاذ کند.
۵-مصافحه و روبوسی؛ امام عشق و عرفان(رحمه الله علیه) بیان می‌کنند
«هر کس بر خویشاوندان خویش غضب کرد، نزد او رود و خود را به او نزدیک نماید
و به جهت صله رحم با او مصافحه و روبوسی نماید. این کار باعث آرامش روح و روان انسان
خشمگین و همۀ انسانها می‌شود.»
۶-چشم پوشی و نادیده گرفتن اشتباهات دیگران؛ « [شوری/۳۷] و کسانی که از گناهان بزرگ
و زشتکاری‌ها خود را به دور می دارند و چون به خشم درمی آیند درمی گذرند.»
انسان با چشم پوشی و گذشت از خطاهای دیگران می‌تواند از خشمگین شدن جلوگیری کند
و خود به آرامش برسد.
کلام آخر
خشم، یکی از عکس العمل‌های طبیعی انسان است، اما هنگامی که خشم از کنترل شخص
خارج شود و چهره‌ای مخرب به خود گیرد مشکلاتی را در محیط کار، روابط خصوصی و کیفیت
کلی زندگی انسان به وجود می آورد. بهترین روش برای مدیریت و کنترل خشم عمل کردن
به دستورات قرآنی خاندان وحی و نبوت است.
کنترل خشم در اسلامخداوند متعال یکی از مهم ترین ویژگی های انسان های الهی و پارسا پیشه را
کظم غیظ و عفو از مردم می شمارد و می فرماید:
«الکاظمین الغیظ و العافین عن الناس والله یحب المحسنین؛ ]آل عمران.۱۳۴[ مومنان در هنگام عصبانیت خشم خود را فرو می برند و ازخطای مردم در می گذرند وخدا نیکوکاران را دوست دارد.» «کظم» در لغت به معنی بستن سر مشکی است که از آب پر شده باشد و به طور کنایه در مورد کسانی که از خشم و غضب پر می شوند ولی از اعمال آن خودداری می نمایند، به کار می رود.
«غیظ» به معنی شدت غضب وحالت برافروختگی و هیجان فوق العاده روحی است،
که بعد از مشاهده ناملایمات به انسان دست می دهد.
حالت خشم و غضب از خطرناک ترین حالات انسان است و اگر جلوی آن رها شود،
در شکل یک نوع جنون و دیوانگی و ازدست دادن هر نوع کنترل اعصاب خودنمایی می کند
و موجب می شود که بسیاری ازجنایات و تصمیم های خطرناک از انسان صادر شود
که انسان یک عمر باید کفاره و تاوان آن را بپردازد.
غضب یکی از غرایز انسانی است و بهره های فراوانی برای انسان دارد و در دفاع از
هویت و باورها و فرهنگ او نقش مهمی ایفا می کند.
سه گروه متفاوت
در واقع انسان ها را می توان در مورد این حالت نفسانی، به سه گروه تقسیم کرد:
دسته اول: انسان هایی که در هنگام غضب افراط می کنند و از حد و مرز ایمان بیرون می روند. این گونه اشخاص همواره گرفتار اعمال ناپسند خود هستند و بسا که پشیمانی هم سودی به حالشان نخواهد داشت.
دسته دوم: افرادی هستند که اساساً خشمگین نمی شوند و اصلا قوه غضبیه خود را به کار نمی گیرند و در جاهایی که حتی شرع و عقل هم برای آنان خشم را لازم دانسته است، به هیچ وجه حرکتی ندارند. اینان نه تنها عملی ناپسند انجام می دهند، بلکه از افراد عصبانی بدترند و افرادی بی غیرت و بی هویت تلقی می شوند.
دسته سوم: کسانی که براساس کمال وجودی خود هرگاه خشمگین شوند، از مرز اعتدال خارج نمی شوند. اینان با ایمان راسخ و اعتماد به نفسی که دارند، هنگام بروز حالت خشم بر وجودشان تسلط کامل دارند و تمام اعضا و جوارح آنان تحت فرمان عقل و ایمانشان قرار دارد.
افکار نیوز و پارسینه
