آیت الله دستغیب در کتاب گناهان کبیره به حد و حدود انجام صله رحم می پردازد.آیت الله دستغیب در صفحه ۱۶۸ جلد اول کتاب گناهان کبیره به حد و حدود انجام صله رحم برای انسان ها می پردازد که متن آن به شرح زیر است.
انجام صله رحمقدر مسلم از وجوب صله، مقدارى است که در ترک آن قطع رحم عرفا صدق نماید، پس هر عملى که صلۀ رحم بر آن صادق باشد بطورى که اگر بجا نیاورد مى گویند قطع رحم کرده آن عمل شرعا واجب است، مثلا هرگاه شخص ثروتمندى رحم فقیرى داشته باشد که محتاج مخارج ضروریه مانند نفقه روزانه یا معالجه مرض یا اداى دین شده و از رحم ثروتمند و متمکن خود مطالبۀ وجهى براى رفع ضرورت کند، اگر از او مضایقه کرد قطع رحم نموده، پس دادن این مال به مقدارى که رفع حاجتش گردد صلۀ رحم و شرعا هم شکى در واجب بودنش نیست.
حد و حدود انجام صله رحمهمچنین هر نوع حاجت ضرورى که داشته و به رحم خود عرضه بدارد او هم از عهده برمى آید
و طورى است که اگر اعتنائى نکند در عرف قاطع رحم شمرده مى شود، این قسم کار، صلۀ واجب است.
مگر اینکه انجام حاجتش موجب عسر و حرج باشد یا اینکه حاجتش غیر مشروع باشد یا اینکه در راه انجام حاجتش در معصیت واقع مى شود که در این مورد هم واجب نخواهد بود، مثل اینکه رحم شخص از سفر آمده و اگر از او دیدن نکند در عرف قطع رحم است لیکن اگر صله کند و به خانه اش رود گرفتار معصیت مى گردد، شکى نیست که این قسم صله واجب نیست.
در هر موردى که شک دارد آیا این مقدار از صله واجب است یا نه به عرف رجوع نماید اگر ترک آن
را قطع رحم دانستند واجب خواهد بود و گاه مى شود که ترک سلام یا ترک احسان کمى،
یا برنیاوردن حاجت مختصرى یا ترک دیدارى در عرف قطع رحم شمرده مى شود.
توجه به صله رحم از جمله دستورات دینی است که پیشوایان دینی ما نسبت به آن توجه بسیاری داشته‌اند و شاید بتوان گفت در جامعه امروز ما به دنبال بهانه‌های مختلف می‌گردیم تا از انجام آن سرباز بزنیم و در این میان رفتارهایی چون چشم و هم‌چشمی، رعایت نکردن حال یکدیگر، سنت‌های غلطی مانند اسراف و … و نیز تعارف‌های افراطی و تفریطی مزید بر علت هستند.
در ادامه مطالبی از آیات و روایات در موضوع اهمیت صله رحم و مباحث مرتبط به آن می‌آید:
خدای سبحان می‌فرماید:
“و یاد کن هنگامی را که از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خدا را نپرستید
و به پدر و مادر و خویشاوندان و … نیکی کنید(سوره بقره آیه ۸۳).”
پیامبر اکرم(ص) فرمود: آیا شما را به برترین انسان‌های دنیا و آخرت از نظر اخلاق راهنمایی نکنم؟
گفتند: آری.
فرمود: کسی است که با قطع‌کننده پیوند با وی، بپیوندد.
اهمیت صله رحم
الزام انجام صله رحمصله رحم نزد خدای سبحان چنان مهم است که آن را از جهت پاداش، سریع‌ترین عبادت قرار داده
و افزون بر پاداش اخروی، پاداش دنیوی و زودهنگام برای آن مقرر داشته است؛ به گونه‌ای که
خاندان گناهکار هم با رعایت صله رحم میان خود، دارایی‌شان فزونی می‌یابد و با نیکی به یکدیگر
بر عمرشان افزوده می‌شود.
در روایتی دیگر درباره اهمیت آن از امام رضا(ع) نقل شده که خدا سه چیز را قرین سه چیز ساخت:
به نماز و زکات فرمان داد، پس هرکس زکات نپردازد نمازش پذیرفته نیست و به شکر خدا و والدین امر کرد،
پس هرکس شکر والدین را به جا نیاورد شکر خدا نکرده است و به تقوای الهی و صله رحم فرمان داد،
پس هر کس صله رحم نکند تقوای الهی را رعایت نکرده است.
رسول خدا(ص) فرمود:
“همه امتم را از حاضر و غایب و به آنان که تا روز قیامت در صلب مردان و رحم زنان هستند سفارش می‌کنم
به صله رحم، اگرچه یک سال راه (میان آنان فاصله) باشد و این از دین اسلام است.”
پیامبر اکرم (ص) فرمود:
“هر کس برای من یک عمل را ضمانت کند من برایش چهار چیز را ضمانت می‌کنم: هر کس صله رحم کند
خدا او را دوست بدارد و روزی وی را گسترش دهد و عمرش را فزونی بخشد و او را به بهشتی درآورد
که وعده داده است.”
مصادیق و شیوه‌های صله رحم
صله رحم تنها به رفتن به خانه بستگان نیست، بلکه مصادیق فراوانی دارد و مصداق کاملش
این است که پیش از دیگران نیاز آنان را برطرف و آنان را خوشحال سازد، پس صله رحم و پیوند با
هر خویشاوندی متناسب با شان اوست، چنان‌که گاه تنها به سلام کردن به او یا پاسخ نیکو دادن
به سلام اوست، زیرا وی به کمک مالی نیازی ندارد.
برخی شیوه‌ها و مصادیق صله رحم عبارت‌اند از ترک آزار خویشاوندان، سلام و تکریم،
اطعام گرچه به جرعه آبی باشد، عیادت از بیمار، شرکت در مراسم عزا، زیارت و دیدار،
هدیه دادن و تامین نیازهای آنان پیش از دیگران.
افکار نیوز و ایسنا
