داستان برند: اپل؛ از گاراژ کوچک یک خانه تا ایجاد یک امپراطوری بزرگ در دنیا

اپل که در ابتدا با نام Apple Computer شناخته می‌شد، یک شرکت چندملیتی است که در زمینه‌های مختلفی از جمله تولید لوازم الکترونیکی، رایانه‌های شخصی، تولید سرور و نرم‌افزارهای رایانه‌ای فعالیت دارد. علاوه بر این شرکت یادشده یکی از بزرگ‌ترین توزیع‌کنندگان محتوای چندرسانه‌ای است. اپل در سراسر دنیا نمایندگی‌هایی برای فروش محصولات خود تأسیس کرده که به این نمایندگی‌ها اپ‌استور می‌گویند. محصولات اصلی این شرکت گوشی هوشمند آیفون، تبلت‌ آیپد، پخش‌کننده‌ی چندرسانه‌ای قابل حمل و رایانه‌های سری مکینتاش است. 

استیو جابز و استیو وزنیاک در تاریخ یکم آوریل سال ۱۹۷۶ (۱۲ فروردین ۱۳۵۵) شرکتی به نام اپل تأسیس کردند. ثبت این شرکت نیز در روز سوم ژانویه ۱۹۷۷ (۱۳ دی ۱۳۵۵) در کوپرتینو کالیفرنیا انجام شد.

به مدت سه دهه، عمده‌ی فعالیت این شرکت تولید رایانه‌های شخصی بود. در این بین، محصولاتی از جمله رایانه‌ی اپل ۲، مکینتاش و پاور مک تولید شد. در آن زمان فروش این دستگاه‌ها چندان مطلوب نبود و تا دهه‌ی ۹۰ میلادی، سهم بازار اپل در فروش رایانه‌های شخصی بسیار کم بود. با وجود اینکه استیوجابز یکی از مؤسسان اپل بود، اما در فاصله‌ی بین سال‌های ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۶ از این شرکت اخراج شد. وی در مدتی که در اپل مشغول نبود، شرکت دیگری به نام نکست (NeXT) را بنا نهاد که این شرکت نهایتا توسط اپل خریداری شد. پس از این اتفاق، جابز بار دیگر به‌عنوان مدیرعامل اپل انتخاب شد.

با معرفی پخش‌کننده‌ی چندرسانه‌ای اپل موسوم به آی‌پاد در سال ۲۰۰۱ و نیز ایجاد فروشگاه آیتیونز موزیک در سال ۲۰۰۳، اپل خود را به‌عنوان یکی از شرکت‌های برتر تولید‌کننده‌ی لوازم الکترونیکی و نیز یکی از فروشنده‌های برتر محتوای مالتی‌مدیا به جهان شناساند. همین عوامل باعث شد تا نام کامپیوتر از انتهای نام این شرکت برداشته شود و در سال ۲۰۰۷ نام شرکت به اپل تغییر یابد. 

اگر در حال خواندن این مطلب هستید، به‌احتمال زیاد باید شما را جزء عاشقان یا دست‌کم علاقه‌مندان به دنیای فناوری دانست. با این شرایط حتما می‌دانید که داستان بیشتر برندهای محبوب و بزرگ کنونی حوزه‌ی تکنولوژی، از یک مکان افسانه‌ای به نام گاراژ خانه شروع شده است. مورد دیگری که در شروع داستان این نوع شرکت‌ها وجود دارد، شرایط نه‌چندان مناسب و نیروی کار دو یا سه نفره است. اما در نهایت این آغازها به سرانجامی بی‌نظیر ختم می‌شود.

رونالد وین سهم ۱۰ درصدی خود از شرکت تازه تأسیس اپل را به قیمت ۵۰۰ دلار فروخت؛ سهمی که در حال حاضر ۷۲ میلیارد دلار ارزش دارد.

همان‌طور که در بخش مقدمه اشاره‌ی کوتاهی داشتیم، استیو جابز و استیو وزنیاک به‌عنوان مؤسسان اصلی شرکت اپل شناخته می‌شوند؛ اما نباید در این بین، یکی از دوستان دو استیو داستان به نام رونالد وین را فراموش کنیم. اگر وین نبود، شاید امروز شاهد محصولاتی مثل آیفون، آیپد یا آی‌مک نبودیم. جابز دوست خود وین را متقاعد کرد که با دریافت ۱۰ درصد از سهام شرکت تازه تأسیس، به عنوان زیردست وی و استیو وزنیاک مشغول به کار شود. اما ۱۲ روز پس از این اتفاق، وین سهام خود به ارزش فقط ۵۰۰ دلار را فروخت. این سهام در حال حاضر ۷۲ میلیارد دلار ارزش دارد.

استیو‌های داستان، یکدیگر را در یکی از کلاب‌های کامپیوتری ملاقات کردند. در این کلاب‌، علاقه‌مندان به رایانه‌ها در گاراژی که در منلوپارک کالیفرنیا بود، گرد هم می‌آمدند. این دو یک هدف مشترک داشتند: ساده کردن رایانه‌ها برای همه.

(استیو جابز در سمت راست و استیو وزنیاک در سمت چپ)

در آن زمان وزنیاک اولین رایانه‌ی خود را ساخته بود. این رایانه یک کیبورد شبیه به دستگاه تایپ داشت و می‌شد آن را به تلویزیون متصل کرد. بعدها این کامپیوتر با نام اپل ۱ تولید شد و در واقع باید آن را نمونه‌ای اولیه از تمام رایانه‌های مدرن دانست. اما هدف اصلی وزنیاک این نبود که دنیا را تغییر دهد، بلکه بیشتر علاقه داشت خود را به‌عنوان فردی به دیگران نشان دهد که قادر است با کمترین منابع، بهترین محصول ممکن را تولید کند.

(رونالد وین)

پیش از تأسیس اپل، وزنیاک تمایل چندانی به نمایش دادن رایانه ساخت خود به دیگران نداشت. او خجالت می‌کشید و اینگونه گمان می‌کرد که اطلاعات کمی در مورد سیستم‌های کامپیوتری دارد و به همین دلیل تصمیم گرفته بود به‌طور کامل از معرفی دستگاهش در کلاب یادشده خودداری کند.

اگر جابز با وزنیاک ملاقات نمی‌کرد، شاید کامپیوتر ساخته‌شده توسط وزنیاک هیچ‌گاه دیده نمی‌شد.

اما به لطف استیو جابز که پتانسیل خیلی خوبی در رایانه‌ی وزنیاک دیده بود، وزنیاک از تصمیم خود صرف‌نظر کرد. اگر جابز با وزنیاک ملاقات نمی‌کرد، شاید کامپیوتر ساخته‌شده توسط وزنیاک هیچ‌گاه دیده نمی‌شد. حتی به‌منظور کمک مالی برای تولید بیشتر این کامپیوتر، استیو جابز مینی‌بوس فولکس واگن خود را هم فروخت. وزنیاک نیز در آن زمان ماشین‌حساب اچ‌پی خود را به فروش رساند و سرانجام این دو به همراهی رونالد وین، در یکم آوریل سال ۱۹۷۶ (۱۲ فروردین ۱۳۵۵) شرکت اپل کامپیوتر را تأسیس کردند، شرکتی که اکنون ۴۲ سال عمر دارد.

بر اساس مصاحبه‌ای که در دسامبر ۱۹۸۴ در مجله‌ی بایتز از وزنیاک منتشر شده، وی ایده‌ی انتخاب نام اپل را به استیو جابز نسبت داده است. وزنیاک در این مصاحبه اینگونه گفت: «جابز گهگاه باغبانی می‌کرد و محصولات ارگانیک خود را پرورش می‌داد. من فکر می‌کنم اسم اپل به دلیل همین موضوع به ذهن او خطور کرد یا شاید این بازخورد طبیعت بود. شاید این کلمه ناگهان در یک‌لحظه به او الهام شده باشد. در هر صورت، پس از نام اپل هر دو تلاش کردیم نام‌های دیگری را جایگزین کنیم؛ ولی هیچ‌کدام در نهایت موفق نشدیم نامی بهتر از اپل بیابیم.»

وزنیاک تمام کامپیوترها را با دست می‌ساخت و این در حالی بود که قیمت تعیین‌شده برای هر رایانه‌ی اپل‌ ۱ کمی بیشتر از هزینه‌ی خرید قطعات آن بود. اگر آن‌ها موفق به فروش ۵۰ عدد اپل ۱ می‌شدند، فقط هزینه‌های سرمایه‌گذاری شده‌شان بازگشت داده می‌شد. اما استیو جابز آرزوهای بلندپروازانه‌تری داشت.

قیمت اپل ۱، معادل ۶۶۶.۶۶ دلار تعیین شده بود. اپل تازه تأسیس موفق شد با فروشگاه بایت واقع در مانتین‌ویو برای تولید ۵۰ عدد اپل ۱ با قیمت هر واحد ۵۰۰ دلار قرارداد ببندد. اپل در آن زمان قادر به تولید تعداد بیشتری از اپل ۱ نبود. شرکت آتاری که استیو جابز سابقه‌ی فعالیت در آن را داشت، برای فروش هر قطعه به او، مبلغ مورد نظر را نقدا درخواست می‌کرد و بانک نیز جابز را برای دریافت وام رد صلاحیت کرده بود. اگرچه در آن مقطع زمانی، استیو جابز پیشنهادی ۵ هزار دلاری از جانب پدر یکی از دوستانش دریافت کرده بود؛ اما این مبلغ هم برای تأمین منابع مورد نیاز ساخت تعداد بیشتری از رایانه‌ی اپل ۱ کافی نبود.

(یک نمونه‌ی اصل از کامپیوتر اپل ۱)

پس از آماده‌سازی سفارش فروشگاه بایت، مشکلاتی بین شرکت نوپای اپل کامپیوتر و مدیر این فروشگاه به وجود آمد که در نهایت باعث شد استیو جابز ریسک دیگری برای موفقیت به جان بخرد. در آن شرایط وی تعهد داد که رایانه‌های ساخته‌شده را کامل‌تر کند و به‌موقع به فروشگاه مورد بحث تحویل دهد. در واقع فروشگاه بایت با دیدن نمونه‌ی اولیه اپل ۱ امید چندانی به فروش آن نداشت و به همین دلیل در گفتگوهای بین مدیر بایت‌شاپ و استیو جابز، قرار بر این شد که این محصول به یک رایانه‌ی کامل تبدیل شود. در همان زمان بود که رونالد وین به‌طور کامل از شرکتی که تازه با دوستان خود تأسیس کرده بود، ناامید شد و در نهایت این شرکت را ترک کرد.

جابز پس از بگومگوهای خود با فروشگاه بایت و پس از تعهدات جدیدی که به گردن گرفته بود، به‌سختی در کنار وزنیاک و چند تن از دوستان و نیز خانواده‌ی خود کار کرد تا بتواند به‌موقع سفارش تغییریافته‌ی آن فروشگاه را تأمین کند. استیو جوان و پرانگیزه کارش را به‌خوبی انجام داد و به عهد خود عمل کرد. هنگامی که محصول تغییریافته‌ی اپل کامپیوتر برای بار دوم به بایت‌شاپ تحویل داده شد، ترل که مدیریت فروشگاه یادشده را بر عهده داشت، از آنچه مشاهده کرد بسیار  شگفت‌زده شد.

محصولی که جابز و وزنیاک آماده کرده بودند، فقط یک برد کامپیوتری بود که بدون پیش‌نیازهایش، هیچ کاری از آن برنمی‌آمد. ترل حتی نمی‌توانست این برد‌ها را تست کند و بدین منظور باید دو تبدیل‌کننده خریداری می‌کرد. از آنجا که این محصول کیبورد یا نمایشگر نداشت، امکان انتقال اطلاعات به آن بدون لوازم مورد نیاز وجود نداشت. حتی اگر یک صفحه‌کلید به این برد اضافه می‌شد، حتی با تلاش فراوان یک برنامه‌نویس، امکان برنامه‌ریزی آن فراهم نبود؛ چراکه جابز و وزنیاک، زبان برنامه‌نویسی را روی نوار کاست یا چیپ حافظه‌ی ROM ارائه نکرده بودند. مشکل دیگری که این محصول داشت، این بود که هیچ جعبه‌ای برای آن در نظر گرفته نشده بود.

ترل در ابتدا به این برد هم امیدی نداشت؛ اما جابز نهایتا وی را متقاعد کرد تا به قرارداد عمل کند و مبلغ مورد نظر را به شرکت جوان اپل بپردازد. در نهایت در فاصله‌ی بین سال‌های ۱۹۷۶ تا سپتامبر ۱۹۷۷، ۲۰۰ عدد رایانه‌ی اپل ۱ تولید شد.

اگرچه اپل ۱ در حال حاضر شاید هیچ کاربردی نداشته باشد، اما به دلیل نقش مهم این محصول در صنعت رایانه‌های شخصی،  بسیاری از کلکسیونرها آرزوی داشتن آن را دارند. به‌عنوان مثال می‌توان به کلکسیونری به نام Bonhams اشاره کرد که در اکتبر سال ۲۰۱۴ یک عدد اپل ۱ سالم را به قیمت ۹۰۵ هزار دلار خریداری کرد. اگر شما هم به داشتن این محصول علاقه دارید ولی جیب شما بسیار کم‌عمق‌تر از آن است که چنین مبلغی برای خرید صرف کنید، می‌توانید نگاهی به کامپیوتر Replica 1 Plus داشته باشید. این دستگاه از نظر سخت‌افزاری شبیه به اپل ۱ ساخته شده و قیمت آن ۱۹۹ دلار است.

با در نظر گرفتن اینکه هر ۲۰۰ کامپیوتر اپل ۱ ساخته‌شده به فروش رفت، می‌توان این محصول را یک دستگاه موفق دانست. این رایانه باعث شد تا شرکت نوپای اپل رشد بسیار چشمگیری را تجربه کند.

(تصویری از کامپیوتر اپل ۲)

در آوریل سال ۱۹۷۷، کامپیوتر اپل ۲ (Apple II) در نمایشگاه رایانه‌‌ی West Coast معرفی شد. این محصول در آن زمان رقابتی شانه‌ به شانه‌ با بزرگانی چون Commodore PET داشت. این دستگاه همانند نسل پیشین خود یک ماشین پیشگام بود که از گرافیک رنگی بهره می‌برد و حافظه‌ی آن از نوع نواری بود که البته بعدا به فلاپی ۵.۲ اینچی ارتقاء یافت. اپل ۲ می‌توانست تصاویر را در نمایشگری از نوع NTSC و با رزولوشن واقعی ۲۸۰ در ۱۹۲ پیکسل به نمایش درآورد که این مشخصه در آن زمان بسیار شگفت‌انگیز بود و این وضوح، رزولوشن بالایی محسوب می‌شد. 

معرفی اپل ۲، نقطه‌ی آغاز صنعت رایانه‌های شخصی بوده است

کامپیوتر اپل ۲ یک اختراع واقعی بود. نویسنده‌ی زندگی‌نامه‌ی استیو جابز، والتر آیزاکسون در این مورد گفته است که معرفی اپل ۲، نقطه‌ی آغاز صنعت رایانه‌های شخصی بود. مشکل اما، قیمت ۱۳۰۰ دلاری تعیین‌شده برای این رایانه بود که با توجه به مشخصات فنی‌اش، چندان منطقی به نظر نمی‌رسید. مسلما پرداخت چنین هزینه‌ای برای کاربران مستلزم یک دلیل خوب بود. اما اپل ۲ دارای ویژگی بسیار خوبی بود که افراد با توجه به همین قابلیت دلیل خوبی برای خریدن این محصول داشتند. 

یکی از دانشجویان مدرسه‌ی کسب‌وکار هاروارد به نام دن بریکلین یک تصویر ذهنی بسیار خوب ارائه کرده بود. وی تصور نمایشگری را داشت که در آن، اعداد به‌صورت بصری قابل مشاهده باشند و بتوان با استفاده از ماوس و کیبورد با این اعداد تعامل کرد و عملیات مختلفی چون جمع و تفریق را روی آن‌ها انجام داد. البته آنچه در دهه‌ی ۷۰ میلادی به ذهن بریکلین خطور کرده بود، امروزه به شکل نرم‌افزارهای صفحه‌گسترده مانند اکسل در دسترس ما قرار گرفته است. وی کار سختی برای تبدیل کردن یک کاردستی به یک پروژه‌ی دیجیتالی در پیش داشت؛ ولی با قرض گرفتن رایانه‌ی اپل ۲ ناشر خود، توانست روشی نرم‌افزاری همانند آنچه در ذهن داشت، برای انجام کارهای مورد نظرش ایجاد کند. بسیاری از اصول اولیه‌ی به کار گرفته‌شده توسط بریکلین، امروزه همچنان به همان شکل عمل می‌کنند.

بریکلین برای انجام آنچه در سر داشت با محدودیت‌هایی مواجه بود. باید گفت در واقع به دلیل محدودیت‌هایی که اپل ۲ داشت، نتیجه‌ی کار بریکلین با تصورات وی فاصله داشت. از جمله مشکلات اپل ۲ می‌توان به نداشتن نمایشگر سرخود و ماوس اشاره کرد. در آن زمان البته ماوس اختراع شده بود؛ اما به‌صورت پیش‌فرض با خرید اپل ۲ ارائه نمی‌شد. به نظر Bricklin، نمایشگر رایانه باید از نوع معمولی می‌بود و ماوس هم به همراه محصول اپل عرضه می‌شد. از نظر او، داشتن ماوس می‌توانست باعث موفقیت رایانه‌های اپل در بازار شود.

VisiCalc در سال ۱۹۷۹ معرفی شد. این نرم‌افزار به‌عنوان یک صفحه‌ی جادویی که قادر به انجام محاسبات مجدد است، تبلیغ می‌شد. بدیهی است که انتشار نرم‌افزار یادشده یکی از مهم‌ترین عواملی بود که به فروش موفق رایانه‌ی اپل ۲ کمک کرد و باعث شد این شرکت پایه‌های محکمی در صنعت رایانه‌های شخصی برای خود ایجاد کند.

پیش از معرفی رسمی VisiCalc، تحلیل‌گری به نام بنجامین‌ ام روزن، پس از بررسی مختصر این نرم‌افزار نظر خود را این‌گونه بیان کرد: «VisiCalc بسیار قدرتمند و کامل و کارکرد آن آسان و مناسب است و همین مشخصه‌ها باعث می‌شود احتمالا این نرم‌افزار به یکی از پرفروش‌ترین نرم‌افزارهای تاریخ مبدل شود. علاوه بر این وجود چنین نرم‌افزاری به فروش بیشتر کامپیوترها کمک می‌کند.»

البته افراد دیگری هم در آن زمان بودند که خرید اپل ۲ را صرفا به دلیل داشتن نرم‌افزار یادشده، منطقی نمی‌دانستند. از جمله این افراد می‌توان به تیم بری اشاره کرد که از نظر وی بهتر بود VisiCalc امکان اجرا شدن در رایانه‌های CP/M را هم داشت تا بتوان از قابلیت‌های آن در سایر سیستم‌ها بهره برد.

نرم‌افزاری که قیمت آن کمی بیشتر از ۱۰۰ دلار تعیین شده بود، در نهایت باعث شد ارزش خرید سخت‌افزار اجراکننده‌ی آن بیشتر شود. اگرچه این موضوع یک تئوری نانوشته است؛ اما در هر صورت هیچ‌کس نمی‌تواند تأثیر بالای VisiCalc را در فروش اپل ۲ انکار کند.

در فوریه‌ی ۱۹۸۴ در مجله‌ی پی‌سی مگ در مورد اپل ۲ مقاله‌ای نوشته شد. در این مقاله به سایز کوچک و مناسب این محصول نسبت به رایانه‌های آن زمان اشاره شده بود. این ویژگی یکی از بهترین مشخصه‌های اپل ۲ بود و می‌شد آن به‌راحتی در هر مکانی قرار داد.

افزون بر این، اپل ۲ اولین نوع گرافیک‌های رنگی کاربردی را ارائه داد. این محصول همچنین مجهز به اسلات‌هایی بود که دیگر شرکت‌های تولیدکننده‌ی سخت‌افزار از طریق این درگاه‌ها می‌توانستند لوازم دیگری را تولید کنند و قابلیت‌های اپل ۲ را افزایش دهند.