ایران،یکی از بزرگترین کشورهای تولید کننده نفت و گاز در جهان محسوب می شود قابل بررسی است. بهترین و شفاف ترین مکانیزم های قیمت گذاری محصولات، عرضه آنها در بورس است، از این رو عرضه نفت خام در بازار بورس می تواند در بهبود قیمت گذاری نفت ایران موثر باشد.
به گزارش شما نیوز؛ ایده راه اندازی بورس نفت نخستین بار در اواخر دهه 1370 و در چارچوب سیاست های برنامه سوم توسعه کشور مطرح شد. هیات وزیران در سال 1386 ایجاد بورس نفت را به وزارت اقتصاد تکلیف کرد . با وجود همه چالش ها، در بیست و دوم تیرماه 1390 نفت خام با حضور معاون اول رییس جمهوری روی تابلو معاملات بورس کالا رفت اما در همان آغاز با شکست روبرو شد.
از هفدهم فروردین 1393 نیز شرکت ملی نفت ایران با عرضه 2 هزار و 920 بشکه نفت خام در بورس انرژی به قیمت هر واحد سه میلیون و 60 هزار ریال، این طرح را دوباره آغاز کرد.
این عرضه برای مدتی با فراز و نشیب و با حجم کم ادامه یافت تا اینکه به علت کاهش استقبال خریداران، به بن بست خورد و متوقف شد.
در حال حاضر حامل‌های انرژی مختلف از جمله برق، میعانات گازی، فرآورده‌های اصلی نفتی شامل نفت سفید، سوخت هوایی، نفت‌گاز، نفت کوره و گاز مایع، فرآورده‌های ویژه پالایشگاهی از جمله آیزوفید، آیزوریسایکل، انواع حلال‌ها، اکسترکت، رافینت، بوتان، هگزان و SCO و در زمینه فرآورده‌های ویژه پتروشیمی نیز کالاهایی از قبیل پنتان، پنتان پلاس، نیتروژن مایع و ریفورمیت و در زمینه سایر حامل‌های انرژی کالاهایی از قبیل زغال‌سنگ، بنزول و قطران در بورس انرژی مورد معامله می شوند، اما در این بورس جای خالی عرضه نفت خام احساس می شود.
راه اندازی بورس نفت گام بزرگی است که تاثیر آن در بخش های مختلف صنعتی، گمرکی، بازرگانی و حمل و نقل کشور جاری خواهد شد. نخستین بورس نفتی جهان در سال ۱۸۷۱ میلادی درآمریکا و در شهر تی تاس ویل تاسیس شد. هم اکنون سه بورس لندن (IPE)، نیویورک(NYMEX) و سنگاپور(SGX) از مهمترین بورس های بین المللی انرژی در جهان به شمار می روند. فروش نخستین محموله نفت خام در بورس بین المللی نفت خام لندن که یکی از شناخته شده ترین بورس های سرمایه گذاری در دنیاست در سال ۱۹۸۸ میلادی انجام شد که هم اکنون در این بازار روزانه میلیارد ها دلار قرارداد معامله می شود. در بازار مبادلات نیویورک از نوامبر ۱۹۷۸ با انجام معاملات سوخت دیزل معاملات انرژی آغاز و به تدریج فروش نفت خام و سایر فرآورده‌های نفتی نیز انجام شد.
بر اساس این گزارش، بورس بین‌المللی نفت سنگاپور اول دسامبر سال ۱۹۹۹ میلادی تشکیل شد و بدین ترتیب نخستین بورس آسیا- اقیانوسیه SGX، در ۲۳ نوامبر سال ۲۰۰۰ آغاز به کار کرد. هم اکنون در بورس سنگاپور معاملات مختلفی انجام می‌شود که از آن جمله می‌توان به مشتقات مالی و معاملات تامینی اشاره کرد.
با توجه به اینکه در سال 93 تجربه عرضه نفت خام در بورس انرژی را داشته ایم و با شکست مواجه شده بودیم مسئولان در سازمان بورس اوراق بهادار ومدیران زیربط به دنبال بسترهای مناسب جهت راه انداری مجدد عرضه نفت خام در بورس انرژی شدند.
بورس نفت خام بازاری برای کاهش ریسک معاملات نفتی، کاهش بی ثباتی و شفافیت در این کالا می شود علی حسینی مدیر عامل بورس انرژی از عرضه این محصول تا پایان سال جاری خبر داد. ولی با توجه به اینکه کمتر از دو ماه تا پایان سال باقی مانده ولی هنوز خبری از عرضه نفت خام در بورس انرژی نیست شاید یکی از دلایل اصلی آن آماده نبودن بسترهای لازم جهت عرضه این محصول باشد و شاید دلیل مهمتر اینکه دلالان نفتی نمی خواهند نفت خام به دلیل شفافیت قیمتی در بورس عرضه شود.
