شاید تا به حال فیلم‌های تخیلی در مورد سرزمین لی‌لی‌پوت‌ها دیده باشید، اما آیا تا به حال در مورد سرزمین لی‌لی‌پوت‌های ایرانی چیزی شنیده‌اید؟
مقالات مرتبط:روستاهای ایران با وجود مراتع، معماری خاص، کوچه‌باغ‌های زیبا، فرهنگ، مراسم کهن و هنرهای تزیینی فضای خاصی را می‌سازد که از هر جهت منحصر به فرد و هر کدام به تنهایی پدیده‌ای سحرآمیز است که نظر هر ببینده را به خود جلب میکند. در مناطق روستایی زندگی با طبیعت درآمیخته و هر جنبه‌ای از زندگی به نوعی یادآور طبیعت و بهره‌گیری از آن است.
فضای کالبدی و فرهنگی روستاهای ایران نه تنها بستر شکوفایی بخش مهمی از میراث فرهنگی و تاریخی ایران است، بلکه نشانگر سازگاری انسان با طبیعت است که در هر گوشه ایران پراکنده است. دیدار و تماشای روستاهای ایران هر بیننده‌ای را حیرت‌زده میکند. روستاهایی با ویژگی‌های خاص که با شرایط خاص منطقه خود سازگاری غریبی دارند. از جمله این روستاها باید به روستاهای دامنه‌ای اشاره کرد که آدمی هیچگاه از تماشای چشم‌اندازهای بدیع خانه‌های پله‌ای، دره‌های خوش‌منظره و کوه‌های بلند آن خسته نمی‌شود. یکی از این روستاها که شاید به نوعی بتوان آن را جزء عجایب ایران قلمداد کرد، ماخونیک است.
روستای ماخونیک یکی از هفت روستای شگفت‌انگیز جهان است و به لحاظ شهرت آن به شهر «لی‌لی‌پوت‌ها»، جذابیت‌های حیرت‌انگیزی دارد. این روستا به دلیل قد کوتاه مردمان آن در بین گردشگران به سرزمین لی‌لی‌پوت‌های ایرانی شهرت یافته و این امر تنها یکی از دلایل اشتهار آن است. اهالی آن کوتاه‌قد بوده و به زحمت قدشان از ۱۴۰ سانتی‌متر تجاوز میکند. البته این موضوع مربوط به گذشته است و اکنون در این روستا تقریبا قدها متعادل شده است اما نه کاملا.
ماخونیک روستایی است که در دهستان دُرُح بخش مرکزی شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی واقع شده است. ماخونیک در میان مردم روستا به معنی «چشمه ما» و نیز «سرمای زیاد» است.
روستای ماخونیک با قرار گرفتن در دامنه کوه، چشم‌اندازه زیبایی را به وجود آورده است. از جاذبه‌های معماری ماخونیک فقدان کوچه‌های صاف و هموار است. تمام کوچه‌ها شیب دارند. این روستا به دلیل معماری ساده و سنتی و موقعیت بکر آن موردتوجه گردشگران و پژوهشگران است. آب‌وهوای این روستا در پاییز بسیار ملایم و دلپذیر است، اما زمستان سرد و تابستان گرم و خشکی دارد. روستای کوچک ماخونیک علاوه بر آب و هوای دلپذیر پاییزی و منظره چشم‌نواز کوهستانی، قدمتی سیصد ساله دارد و در کنار جاذبه‌های طبیعی، ردپای تاریخ را نیز می‌توان در این روستا دید. از جاذبه‌های تاریخی این روستا می‌توان به سنگ‌نگاره‌های ماخونیک، برج و خانه‌های قدیمی آن اشاره کرد.
بر سنگ‌نگاره‌های نزدیک قنات ماخونیک نقش‌های چوپانی و بسیار قدیمی نقش بسته که علاوه بر نوع معیشت و زندگی مردم منطقه، گواهی بر قدمت سکونت در اینجاست.
یکی از عمده نشانه‌های خاص روستای ماخونیک مسکن است و بافت مسکونی روستا در دامنه تپه و خانه‌ها فشرده به هم و در گودی زمین ساخته شده‌اند. کف خانه حدود یک متر از سطح زمین پایین‌تر است و درب کوتاه چوبی دارد که برای داخل شدن به درون خانه باید دولا شده و به زحمت وارد شد. اغلب یکی دو پله درگاهی را به کف خانه متصل میکنند. به علت آنکه هوای این ناحيه سرد است، مردم خانه‌ها را كوچك و كم‌ارتفاع می‌ساختند تا گرم شدن خانه راحت‌تر صورت گیرد. هر خانه دارای فضاهایی همچون کندیک (Kandik) مخزن نگهداری گندم و جو، کرشک (Koresk) اجاق گلی برای طبخ غذا، طاق و طاقچه است (محمدحسین پاپلی یزدی، ماخونیك؛ عدالت اجتماعی فراموش شده، هنر زیستن در شرایط بسیار سخت). مصالح به کار رفته در مسکن روستا نه مانند خانه‌های شهری یا اکثر روستاها از آهن و آجرهای پیش‌ساخته، بلکه اغلب شامل سنگ، چوب و هیزم است و این بر جذابیت روستا افزوده است.
مردم ماخونیک تا ۵۰ سال پیش، چای نمی‌نوشیدند، شکار نمی‌کردند و اصلا گوشت هم نمی‌خوردند و هنوز سیگار نمی‌کشند. مردم ماخونیک این قبیل کارها را گناه می‌دانستند.
طبیعت، تاریخ و در نهایت فرهنگ منحصر به فرد این روستا دست به دست هم داده‌اند و محیط بکر و زیبایی را نه تنها برای مردم بومی که برای گردشگران نیز فراهم آورده است و هر ساله گردشگران فراوانی را به خود جذب میکند. تأثیرات اندک مردم این روستا از فرهنگ شهری و پایبندی به اصول و سنت‌های خود مسئله‌ای است که نه تنها گردشگران را به وجد می‌آورد بلکه پای پژوهشگران را نیز به این روستای تاریخی باز کرده است.
