ماهنامه همشهری تندرستی - حسین توکلی: در هر زمانی بحث معاینه چشم کودکان دانش آموز یکی از سوال های مهم والدین است، دکتر مهرداد محمدپور عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، فوق تخصص جراحی چشم، لیزیک و پیوند قرنیه و آب مروارید و لنزهای داخل چشمی و قوز قرنیه، درباره بیماری های چشمی شایع در کودکان و بزرگسالان با ما به گفتگو نشستند. گفتگویی که توصیه می شود والدین با دقت مطالعه کنند و این اندام اساسی و حیاتی برای خواندن و نوشتن را جدی بگیرند.
بیماری های شایع چشمی در کودکی
علل و عیوب بیماری های انکساری مهم ترین بیماری های سنین کودکی هستند که علل بسیار متنوعی دارد و یک بیماری چند فاکتوری یا مولتی فاکتوریال است. یک علت عیوب انکساری علل ژنتیکی و ارثی است که مادر یا پدر ژن را دارند و منتقل می کنند و ممکن است حتی خودشان هم دارای مشکل نباشند اما ژن را از پدربزرگ و مادربزرگ گرفته و به فرزند منتقل می کنند. پس فاکتور ژنتیکی فاکتور اصلی است.فاکتور بعدی علل محیطی است؛ یعنی این که محیط چقدر بر فرد تاثیر داشته است مانند افرادی که قالیبافی می کردند، طی سال ها، دچار نزدیک بینی شدند و یا افرادی که با رایانه در دراز مدت کار می کرده اند، اینها8 دچار نزدیکی بینی بالا هستند.
مالش و حساسیت فصلی قوز قرنیه را تشدید می کند
قوز قرنیه هم بخشی ژنتیکی و بخشی محیطی است و حدود 20 درصد افراد دارای ژن قوز قرنیه ممکن است از لحاظ بالینی بعدا دچار قوز قرنیه شوند و مهم ترین عامل محیطی عامل پیدایش قوز قرنیه مالش چشم ها است که در افرادی که این کار را زیاد انجام داده اند مشاهده می شود. افراد دارای حساسیت فصلی نیز دچار قوز قرنیه می شوند.
از سه سالگی مراقب قوز قرنیه باشید
برای جلوگیری از پیشرفت این بیماری ها باید کودکان را در سه سالگی نخستین تست و چکاب سنجش چشمی را انجام داد. خانواده هایی که در آن افراد دارای سابقه بیماری هایی مثل آب مروارید هستند تست سنجش بینایی را باید زودتر و در سن پایین تر انجام دهند. نوزادان زودرس و نارس نیز باید زودتر تست را انجام دهند و بچه هایی که دارای انحراف چشم هستند نیز باید زودتر تست سنجش بینایی را انجام دهند. اگر هیچ یک از این موارد را خانواده کودک نداشت، همان سن 3 سالگی برای تست بینایی سنجی توصیه می شود.
سنجش بینایی ضروری است
این سنجش بینایی باید انجام شود و در صورتی که کودک آستیگمات دارد یا دوربینی یا نزدیک بینی دارد باید از عینک استفاده کند. در صورتی که کودک تنبلی چشم دارد باید چشم بهتر بسته شود تا چشم ضعیف تر قوی شود و اگر تا 12 سالگی تنبلی چشم برطرف و درمان نشود، معمولا دیگر به درمان جواب نمی دهد و با جراحی و عینک درمان کامل نمی شود زیرا بخشی از آن مغزی است و پس از آن سن، مغز آن قسمت مرتبط با بینایی اش رشد کافی و حامل نکرده و قاعدتا تنبلی درمان نمی شود.
حال اگر کودک عینک می زند و سن تنبلی چشم را رد می کند و سن به 18 سال رسید و دید و شماره چشم در دو سال ثابت ماند می تواند عمل لیزیک یا لازک را انجام دهد. بر اساس ضخامت قرنیه بیمار و شیب قرنیه و ثبات شماره چشم پزشک عمل متناسب را انجام می دهد.
عمل های ضروری در کودکی
کودکانی که دارای قوز قرنیه هستند باید عمل کراسلینگ را هر چه سریع تر انجام دهند تا قرنیه حالت شلی اش را از دست بدهد و درست شود و سرعت پیشرفت بیماری قوز قرنیه گرفته شود. پس با کراسلینگ و اشعه درمانی می توان جلوی رشد قوز قرنیه را گرفت و در موارد خفیفش همزمان می توان عمل لازک را انجام دهند تا حتی عینک شان را هم بردارند اما در موارد شدید قوز قرنیه که قابل عمل جراحی نیستند باید اشعه درمانی کنند و برای شان رینگ گذاشته شود و اگر جواب ندهد نهایتا پیوند قرنیه انجام دهند.
خوشبختانه با پیشرفت های پزشکی و تشخیصی قوز قرنیه در همان کودکی و سنین پایین با یک عکس ساده تشخیص داده می شود و در مراحل ابتدایی تشخیص داده شده و مراحل درمان انجام می شود و می توان دید آن را حفظ کرد ولی اگر بیمار دیر اقدام کند، دیگر حفظ دید کامل امکان ندارد.
رعایت بهداشت چشم کودکان ضروری است
قدم اصلی در بیماری چشم، تشخیص سریع بیماری در همان سنین کودکی است و بهتر است بیشترین مراقبت ها در مورد سلامتی چشم از این سن آغاز شود. تشخیص زودرس بیماری قدم اول است که کودک باید معاینات دورهای منظم داشته باشد و این معاینه ها جدی گرفته شود. استفاده کودک از رایانه و موبایل و نورهای آبی باید بسیار کم باشد و این که کودکانی که مرتب از این وسایل استفاده می کنند، برای این کودکان بسیار مضر است. کودک اگر چشم سالمی هم داشته باشد به مرور دچار خشکی چشم می شود و عوارض بالا رفتن شماره چشم در او پدید خواهد آمد. بنابراین لازم است تمام موارد در مورد سلامت چشم در کودکان جدی گرفته شود.
بیماری های شایع کودکی
بیماری هایی مثل آب مروارید و آب سیاه هم باعث کم بینایی و کاهش دید می شود. معاینات دوره ای از سه سالگی برای همه افراد لازم است و هر سال حداقل یک بار معاینه شوند و شماره چشم تعیین شود و اگر تنبلی دارند مراحل درمان را انجام دهند. در 18 سالگی به شرطی که دو سال شماره چشم شان ثابت مانده باشد، هم می توان عمل لیزیک و لازک یا PRK (پی آر کی) را انجام دهند بر اساس تشخیص پزشک، یا لنزهای داخل چشمی برای شان استفاده شود. اگر قرنیه نازک است و توان عمل لازک را ندارد، همه مراحل درمان چشم ممکن است. تنها شرط آن اقدام از همان کودکی و به موقع است که مراجعه کنند و ته چشمشان دیده شود و در سنین بالاتر فشار چشمشان سنجیده شود.
