۵۹۲۶۶۹
۲۰۵ بازدید
نویسندگانی که کلمه را بدل کرده باشند به خانه خود و کلمات برایشان به اندازه نفس کشیدن مهم باشد. سونتاگ یکی از این نویسنده هاست؛ یکی از کامل ترین ها؛ آدمی که اصلا شبیه آدم های دور و برش نیست؛ لحظه ای را انگار به تنبلی نگذرانده؛ همیشه در حال خواندن بوده یا در حال فکر کردن.
هفته نامه کرگدن - محسن آزرم: او حتی وقتی افسرده می شده راه چاره را در کتاب خواندن می دیده، نه این که چراغ های خانه را خاموش کند و در تاریکی سقف را ببیند.«وقتی کسی می میرد؛ کتابخانه ای را از دست می دهیم.» این ضرب المثل قدیمی کی کویو، قبیله ای در کنیا، را بی دلیل در پیشانی کتاب گفت و گو با سوزان سونتاگ ننوشته اند. هیچ جمله ای به اندازه این ضرب المثل توضیح درست این کتابی نیست که در دست گرفته و خواندنش را شروع کرده ایم.
نویسندگانی که کلمه را بدل کرده باشند به خانه خود و کلمات برایشان به اندازه نفس کشیدن مهم باشد. سونتاگ یکی از این نویسنده هاست؛ یکی از کامل ترین ها؛ آدمی که اصلا شبیه آدم های دور و برش نیست؛ لحظه ای را انگار به تنبلی نگذرانده؛ همیشه در حال خواندن بوده یا در حال فکر کردن.
همیشه ایده ای داشته برای این که زمان را آن طور که دوست می دارد و فکر می کند مهم است بگذارند؛ نه این که مثل ما ادای خواندن و فکر کردن را درآورد و هر مقاله ای که نوشته نشانی از همین خواندنِ مدام و فکرکردن مدام است و اگر آنچه او نوشته مقاله است، باید همه این چیزهایی را که به عنوان مقاله می نویسیم در نهایت فروتنی پاره کنیم و گوشه ای بنشینیم و بیشتر بخوانیم و بیشتر فکر کنیم.
با این همه نکته اساسی درباره سونتاگ این است که فکر کردن برایش نقطه پایان چیزها نیست؛ نقطه شروع است؛ راهی است برای سر درآوردن از چیزها و گاهی راهی برای کنار آمدن با چیزهایی که در زندگی اش هستند و در وجودش خانه کرده اند؛ مثلا سرطان که ناگهان از راه رسید و زندگی اش را به دو دوره تقسیم کرد و شاید او هم می توانست مثل خیلی از ما به چیزی جز درمان نیندیشد و روزهایش را به استراحت بگذراند، ولی ترجیح داد وقتش را صرف نوشتن کتاب مختصری درباره این بیماری کند و اتفاقا جاناتان کات هم گفت و گو را درست از همین بخش زندگی سونتاگ شروع کرده؛ این که ظاهرا بیماری، سونتاگ را به اندیشیدن درباره این مقوله مهم واداشته است.
خواندن و نوشتن انگار کاری است که ما هم بلدیم، ولی وقتی از زبان سونتاگ می خوانیم که خواندن مهم ترین سرگرمی او است انگار باید در فکر اولیه خودمان تجدیدنظر کنیم، چون برای سونتاگ خواندن مشغولیت است و علاوه بر این تسلی بخش است و به تعبیر خودش خودکشی کوچک او است؛ بهترین راه برای وقتی که نمی شود دنیا را تحمل کرد و می شود سوار سفینه شخصی کوچکی شد که خواننده را می برد به دنیای دیگری که اصلا همین دنیای دور و بر نیست و البته شیوه پیشنهادی سونتاگ بیشتر به درد آدم هایی می خورد که مثل او تندخوانی بلدند و سریع کتاب خواندن قاعدتان کاری نیست که همه از پس آن بربیایند و خیلی ها ترجیح می دهند به جای خواندن، سرگرم تماشای برنامه های تلویزیونی شوند و با فشار یک دکمه از این شبکه به شبکه بروند و پا به دنیاهای تازه ای بگذارند.
تفاوت سونتاگ با خیلی از آدم ها همین جا روشن می شود که او حتی وقتی افسرده می شده راه چاره را در کتاب خواندن می دیده، نه این که چراغ های خانه را خاموش کند و در تاریکی سقف را ببیند و خودش را بابت کارهای کرده و ناکرده سرزنش کند.
گفت و گوی سونتاگ احتمالا به درد هر کسی می خورد که در دوره ای از زندگی اش مهمترین کتاب های تاریخ ادبیات را خوانده و پیش خودش فکر کرده من بهتر از این ها می نویسم و چرا باید این ها را شاهکارهای ادبیات حساب کرد و نوشته های مرا کسی جدی نمی گیرد و توضیح می دهد که گاهی کتاب هایی مثل «غرور و تعصب» و «سرخ و سیاه» را باید در اوایل سی سالگی خواند و مسئله اصلا همین است که بعضی کتاب ها یا فیلم ها یا تابلوهای نقاشی به درد هر دوره ای از زندگی نمی خورند و باید تجربه بیشتری در زندگی داشته باشیم تا از این آثار درست سر دربیاوریم.
این هم هست که آدمی مثل سونتاگ وقتی پای عشق در میان باشد می گوید نوشتن از عشق شجاعت می خواهد و مشکل این است که وقتی کسی از عشق می نویسد همه فکر می کنند دارد درباره خودش می نویسد و هیچ کس دلش نمی خواهد دیگران همه چیز را درباره اش بدانند و نوشتن انگار همین عشقی است که سونتاگ می گوید و هر کلمه ای آدم را لو می دهد؛ حتی وقتی خیال می کند کسی چیزی نمی داند.
