علت خستگی های تمام نشدنی مان چیست؟

آیا شماهم از آن دسته افرادی هستید که در طول شبانه روز دائما خسته اید ؟ آیا باوجود اینکه فعالیت کمتری دارید ولی احساس خستگی بیشتری میکنید؟آیا این خستگی تنها خستگی جسمی است؟به راستی ریشه ی این خستگی چیست؟آیا میتواند یکی از نشانه های افسردگی باشد؟

علت های خستگی دائمی

خستگی نشانه افسردگی است

دکتر مجید صفاری نیا، رئیس انجمن روان شناسی اجتماعی کشور درباره پدیده خستگی در جامعه ایران می گوید:«خستگی نشانه افسردگی است و وقتی از کسی سؤال می کنیم که حالت چطور است و می گوید خسته ام، درواقع غیر مستقیم می گوید غمگین و افسرده ام. در حال حاضر شرایط سلامت اجتماعی جامعه به نحوی است که مردم غمگین اند. جامعه به خاطر پایین بودن استانداردهای سلامت اجتماعی، بیکاری، جمعیت بالای زیر خط فقر، درک از فساد اداری، بی عدالتی در سیستم های حقوقی و قضایی و نظام بروکراسی و کاغذبازی، دچار خستگی مزمن شده و این خستگی می تواند کم کم به ناامیدی تبدیل شود. باید به این نکته اشاره کنم در کنار مشکلاتی که گفته شد، در تهران عوامل مضاعفی همچون ترافیک، آلودگی هوا، حجم بالای کار به دلیل بالا بودن هزینه های زندگی نیز بر خستگی و احساس ناامیدی پایتخت نشینان می افزاید.»

سیاست های غلط شهری به گفته کارشناسان، شهروندان را بیش از پیش منزوی و خانه نشین کرده. اتوبان ها و پیاده روها و میادین بیش از آنکه در خدمت شهروندان باشد و لختی از خستگی آنها بکاهد یا به انس و الفت اجتماعی و خانوادگی عمق ببخشد، پیوسته به انزوا و دوری و حس بیزاری از شهر دامن زده است. دیرزمانی نیست که چراغ خانه ها تا پاسی از شب روشن بود و شهر بوی زندگی می داد. حالا مردم از ترس گرفتاری ترافیک و جای پارک، کمتر به شب نشینی می روند و قید دید و بازدیدهای فامیلی را زده اند.

دکتر صفاری نیا با اشاره به پایین بودن شاخص رفاه اجتماعی در شهرهای بزرگی همچون تهران می گوید:«ما دچار ازدحام جمعیتی شدیدی در تهران و کلانشهرهای بزرگ شده ایم. در همین تهران، بعضی از مناطق تراکم بافت و جمعیتی خیلی بالایی دارد؛ یعنی بیش از حد استاندارد. از سویی فضای طراحی شهری به گونه ای نیست که جوابگوی ۹ میلیون آدم باشد. تهران باغ و تفرجگاهی ندارد که از نظر بصری آرامش دهنده باشد و جای آنچه بوده را ساختمان های بلندمرتبه با نماها و معماری های مختلف و اغلب بی قواره گرفته و آپارتمان نشینی هم به شکل مضاعفی بر این خستگی افزوده است.

علت خستگی های دائمی

۳۵ -۳۰ سال پیش به ازای هر یک شهروند ۲۵ متر مربع فضای شهری داشتیم و حالا این فضا در اختیار ۳ نفر است. تراکم بافت و جمعیتی، خود می تواند باعث رخوت و کسلی و ناامیدی و خستگی شود. اما در بحث فضای شهری، طراحی ساختار شهری و المان های همبستگی و دلبستگی به محیط زیست، تنوع ساختمان ها و نماهای شهری هم برای مردم خوشایند نیست و نسبت به آن احساس وابستگی نمی کنند. یعنی وقتی کسی با المان های شهری ارتباط نمی گیرد دچار نوعی روزمرگی و خستگی می شود.

راهی برای برطرف کردن خستگی:

باید بگویم هیچ برنامه ای برای برطرف کردن خستگی و ناامیدی و شاد کردن مردم وجود ندارد و اگر هم باشد، بسیار ضعیف است. باید این نکته را هم اضافه کنم که طبیعت انسان مکانیزمی نسبتاً ناشاد است و بروز عوامل محیطی و فرهنگی و اقتصادی بلافاصله باعث حس خلق تنگی، بی حوصلگی و خستگی می شود.»

جیمیز موریه در کتاب «حاجی بابای اصفهانی» می نویسد در میدان نقش جهان اصفهان آدم های قلیان به دستی را می بینید که مثل تابلوهای نقاشی بی حرکتند و ساعت ها تکان نمی خورند. او از زبان حاجی بابا در مقایسه ایرانیان و فرنگیان می نویسد آنها تنگ می پوشند و ما گشاد می پوشیم، آنها متحرکند، ما ساکن. زین العابدین مراغه ای نیز در «سیاحتنامه ابراهیم بیک» از مردانی حرف می زند که ساعت ها کنار خزینه حمام دراز می کشند تا حنایی که به ریش گذاشته اند رنگ گیرد. ابراهیم بیک وقتی از آنها می پرسد چرا ساعت ها دراز می کشند و حنا به ریش خود می بندند، همه یک پاسخ بی معنی دارند:«خوب است نرم می شود!»

سیاحتنامه ابراهیم بیک اندکی پیش از کشف نفت در ایران نوشته شده، دقیق تر را بخواهید ۲ سال پیش از انقلاب مشروطه، یعنی سال ۱۲۸۳ شمسی. این یادآوری برای آن است که برخی از کارشناسان اعتقاد دارند صنعت نفت و ورود پول نفت مفهوم کار و تلاش را در ایران مخدوش کرده. آیا واقعاً چنین است. در این صورت چگونه می توان تصاویری از سکون و بی حرکتی را در متون پیش از صنعت نفت توجیه کرد؟ آیا ما با نوعی ضد و نقیض تاریخی رو به رو هستیم؛ یعنی معجونی از تلاش و تنبلی؟ آیا اساساً چنین نگاه تاریخی و تحلیل موضوع از منظری دورتر کمکی به حل مسأله خواهد کرد؟

علت خستگی های دائمی

دکتر محمد باقر تاج الدین، استاد جامعه شناسی خستگی جامعه ایرانی را از چند منظر مورد بررسی قرار می دهد:«از منظر تاریخی و فرهنگی باید گفت، جامعه ایرانی جامعه شادی نیست و ریشه آن در این است که جامعه ما جامعه کوتاه مدت است یعنی برنامه ریزی و تفکر و تأمل مان برای طولانی مدت نیست. ما به جای شادی و امید به آینده، بیشتر نگرانیم که فردا چه خواهد شد یا با توجه به وضعیت اقتصادی مدام نگران هستیم اگر فلان جنس را نخریم حتماً ماه آینده گران می شود یا اگر نتوانیم تا سال دیگر خانه ای برای خودمان دست و پا کنیم دیگر نمی توانیم خانه دار شویم. این نگرانی در جامعه ایرانی یک نگرانی تاریخی است.

این احساس نگرانی و دغدغه و فشارهای روحی و روانی هم پس از مدتی به جسم منتقل می شود و بیمارهای عصبی بروز پیدا می کند. در ادامه افراد خسته و خسته تر می شوند و این احساس در روابط اجتماعی وارد می شود و ساختار اجتماعی هم مبتلا به آن می شود.

ناپایداری باعث نوعی فرسایش همبستگی اجتماعی شده و در اثر این شرایط افراد به هم بی اعتماد شده اند و در نتیجه حس مشارکت، همبستگی و همکاری به معنای واقعی کمتر فرصت تحقق یافته. گویی شهروندان به شکلی از انزواجویی و از خودبیگانگی دچار شده اند. بالطبع افراد از سوی همکاران و دوستان و خانواده و سیستم های دولتی و نهادهای دیگر هم مورد حمایت قرار نمی گیرند و این وضعیت بدتر می شود و ناامیدی و بی اعتمادی و فرسایش همبستگی در جامعه غالب می شود و این موج در جامعه منتشر می شود.

اما در بحث فردی هم باید بگویم که برخی از افراد در طول زندگی خود، دست به تلاش ها و تقلاهایی برای موفقیت زده اند ولی پاسخ مناسبی از سوی خانواده ، اجتماع یا دستگاه و سازمانی که برای آن انجام وظیفه می کنند، نگرفته اند و دریافت نکردن پاسخ مثبت باعث دلزدگی و یأس در بین آنها شده است. در نتیجه با توجه به ظرفیت های مختلف افراد آنها کم کم خسته می شوند و به انزوا می روند و بی انگیزگی و خستگی در آنها تقویت و حتی نهادینه می شود.

انباشت خستگی هم در جامعه کم کم به یک ساختار خسته کننده تبدیل می شود و ممکن است این ساختار آدم های دیگر را خسته کند. شاید در برهه ای خستگی از سوی افراد به جامعه منتقل می شد ولی باید گفت هم اکنون خستگی از سوی ساختارهای اجتماعی و سایر نهادها به مردم تزریق می شود.»

علت خستگی های دائمی

همان گونه که بدون توجه به تعارض های سنت و مدرنیته در ایران، تقریباً تحلیل بسیاری از مفاهیم اجتماعی و فرهنگی غیرممکن است، در این زمینه نیز می توان به ورود تکنولوژی های جدید و از آن مهمتر ورود شبکه های اجتماعی اشاره کرد که خواسته یا ناخواسته ساعت های زیادی از زمان افراد را به خود اختصاص داده و ارتباطات رو در رو و شفاهی را تقلیل می دهد. یعنی آنچه قرار بوده به پروسه کار اجتماعی کمک کند، از یک سو خود به محلی برای تخلیه انرژی با بازخورد مثبت حداقلی تبدیل شده و از سوی دیگر با حذف ارتباط رو در رو، هیجان و نشاط رابطه اجتماعی را گرفته و به انزواطلبی کمک کرده است. از این زاویه شاید بتوان گفت سطح رفاه اجتماعی رشد کرده و به همان اندازه سطح رضایتمندی پایین آمده است که این تقریباً متعلق به همه جوامع است. به عبارت دیگر نوعی تضاد بین آرامش و آسایش. به عبارت دیگر سطح آسایش و امکانات و برخورداری بالا رفته و بالعکس سطح آرامش و رضایتمندی پایین آمده است.

دکتر تاج الدین در این باره می گوید:«برای بررسی خستگی جامعه باید مدرنیته را هم به عنوان یک پدیده روز جهانی در نظر بگیریم. متأسفانه بخشی از این مشکل به همین موضوع برمی گردد. در واقع مدرنیته باید رفاه و شادی و آسایش و آرامش و رضایت را به ارمغان می آورد ولی گذشته از روی مثبت آن باید گفت مدرنیته رضایت و آرامش درونی افراد جامعه را تأمین نکرده است. یعنی بیشتر افراد از وضعیتی که دارند احساس رضایت نمی کنند. شاید خانه و ماشین و شغل خوبی داشته باشند ولی هنوز احساس رضایت و آرامشی وجود ندارد. باید بگویم که این مشکل حتی در کشورهای غربی هم هست ولی چیزی که جامعه ما را بیشتر درگیر کرده سرگردانی مردم بین سنت و مدرنیته است به گونه ای که آنها تکلیف خودشان را نمی توانند در میانه این کشمکش مشخص کنند.

می توانیم مشکلات را از سوی سیاستگذاران و نخبگان و روشنفکران تا حدودی برطرف کنیم. باید مشکلات روحی و روانی مردم را که برخی از آنها ریشه در مسائل اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی دارد، حل کرد. نخبگان می توانند راهکار بدهند و با امید دادن به مردم از دغدغه های آنان بکاهند. البته این امیدها نباید شعارگونه باشد چون بازخورد منفی دارد و باعث بی اعتمادی افراد جامعه می شود.

بالا رفتن کیفیت زندگی، برطرف شدن مشکلات اقتصادی، فراهم آوردن شرایط ازدواج و… می تواند مردم را به شادی بازگرداند وگرنه باید منتظر بیمار شدن ساختار اجتماعی باشیم.»

خستگی را نه تنها در چهره ها حتی می توان در زبان و رفتار مردم نیز دید. آدم هایی که به گفته خودشان حتی زمانی که از خواب برمی خیزند نیز احساس خستگی می کنند. روز را با خستگی آغاز می کنیم و در یک چرخه خسته کننده، خود به عاملی برای بازتولید خستگی تبدیل می شویم.

اختلال پارانویید یا شک و بدبینی و درمان پارانویاها

درمان ارزان و سریع افسردگی!

ایا میخواهید بدانید نشانه ها و درمان افسردگی دوران بلوغ چیست؟

علل و روش و راه درمان عصبانیت و بی حوصلگی