آیا کسب رتبه نخست ارزان ترین کشور جهان برای #گردشگری #ایران مثبت است؟
مجمع جهانی اقتصاد در تازه ترین گزارش خود، رتبه نخست ارزان ترین کشور جهان به لحاظ هزینه برای گردشگری را به ایران اختصاص داد تا این سؤال پیش بیاید که آیا کسب رتبه نخست ارزان ترین کشور جهان برای گردشگری ایران مثبت است؟
پاسخ کارشناسان به آن منفی است. اما گزارش مجمع جهانی اقتصاد یک نکته مثبت داشت که کمتر مورد توجه رسانه ها و افکار عمومی قرار گرفت. براساس این گزارش ایران در شاخص رقابت پذیری صنعت گردشگری و مسافرت در سال 2017 چهار پله صعود کرد. آن طور که «اردشیر اروجی» کارشناس آمار و برنامه ریزی میراث فرهنگی و گردشگری می گوید، باید با افزایش ناوگان هوایی و تأمین زیرساخت ها هزینه را برای گردشگران خارجی بالا برد تا نفع آن به کشور برسد. او واقعی نبودن نرخ ارز را هم یکی دیگر از علل ارزان بودن ایران برای گردشگران دانست.
رتبه نود و سه
براساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، ایران در شاخص «رقابت پذیری صنعت گردشگری و مسافرت» سال 2017 میلادی از میان 136 کشور در رتبه نود و سوم قرار گرفت که جایگاه فعلی ایران در مقایسه با رتبه بندی پیشین از 4 پله صعود برخوردار است.
این در حالی است که به استناد گزارش مجمع جهانی اقتصاد، جمهوری اسلامی ایران به لحاظ رقابت پذیری قیمت در صنعت گردشگری و مسافرت در جایگاه نخست جهان قرار گرفته و بعد از آن مصر و مالزی هستند؛ ضمن اینکه این شاخص مقدار هزینه برای سفر به یک کشور یا سرمایه گذاری در آنجا را نشان می دهد.
به عبارت دیگر ایران به عنوان ارزان ترین کشور جهان برای گردشگری محسوب می شود و مجموع امتیاز تعلق گرفته به ایران با احتساب تمامی شاخص ها از 7، رقم 3.4 است که به نسبت گزارش قبلی از رشد یک دهم درصدی برخوردار است.
بر پایه این گزارش، میزان امنیت در ایران به طرز قابل توجهی ارتقاء پیدا کرده است؛ اما در مقوله منابع فرهنگی و سفر تجاری، ایران در رتبه سی و هشتم جهان، در مقوله زیرساخت حمل و نقل هوایی در جایگاه هشتاد و نهم جهان و در مقوله زیرساخت خدمات توریست، در مکان یکصد و شانزدهم جهان جای گرفته است. تلاش دولت روحانی برای نوسازی ناوگان هوایی به گفته کارشناسان در سال های آتی این جایگاه را هم تغییر خواهد داد.
همچنین در رتبه بندی جهانی، 10 کشور برتر جهان به لحاظ مقصد گردشگردی به ترتیب شامل اسپانیا، فرانسه، آلمان، ژاپن، بریتانیا، آمریکا، استرالیا، ایتالیا، کانادا، سوئیس هستند که میزان جذب توریست به این کشورها تأثیر بسزایی روی رشد تولید ناخالص داخلی آنها گذاشته است.
تفاوت نرخ ارز
«علی رحیم پور» عضو هیأت پژوهشکده میراث فرهنگی تفاوت نرخ ارز را یکی از دلایل ارزان بودن کشور برای گردشگران می داند و می گوید: «کشور ما به لحاظ سوخت هم نسبت به سایر کشورها ارزان تر است.» او حمل و نقل هوایی، دریایی، زمینی و ریلی ایران را هم جزو ارزانترها در جهان می داند و می گوید: «همچنین خرید محصولات در داخل کشور هم برای گردشگر خارجی ارزان در می آید.»
رحیم پور عدم دریافت هزینه ای از گردشگران در زمان ورود به کشور را یکی دیگر از دلایل کسب این رتبه می داند ومی گوید: «مثلا شما وقتی به بالی و یا سنگاپور می روید در بدو ورود یک هزینه ای پرداخت می کنید.»
او آب آشامیدنی فراوان که در دسترس همه گردشگران است را یکی دیگر از علل ارزانی ایران می داند و می گوید: «در کشورهای دنیا آب آشامیدنی به راحتی در دسترس توریست قرار نمی گیرد و حتماً باید گردشگر برای مصرف آن پول پرداخت کند.» رحیم پور می گوید: «در کشور ما وقتی گردشگر خارجی با ماشین خودش به ایران می آید سفر برای او ارزانتر هم درمی آید.»
آیا هتل های ایران ارزان است؟
مجمع جهانی اقتصاد نخستین بار نیست که ایران را به عنوان ارزان ترین کشور جهان برای گردشگر معرفی می کند اما یک بحث محلی در ایران هماره قیمت هتل ها را جدا از خدمات دیگر برای گردشگر خارجی گران می داند. حتی رئیس هواپیمایی ترکیه هم گفته بود که هتل های ایران برای گردشگران اروپایی که آنها به ایران ترانزیت می کنند گران است. حال سؤال اینجاست که این تناقض از کجا می آید؟ رحیم پور می گوید: «عمده درآمد هتلداران ما از اتاق است اما در هتل های کشورهای اطراف مثل ترکیه، امارات و جمهوری آذربایجان امکانات جانبی تفریحی، سرگرمی و غیره وجود دارد که وقتی با آن مقایسه می کنند هتل ها گران به نظر می رسد. در صورتی که گران نیست.»
به گفته او الان متوسط قیمت یک اتاق در هتل های ایران 600 هزارتومان است که 170 تا 180 دلار می شود در صورتی که در دنیا کمتر از 250 دلار نمی شود. او شناور بودن قیمت هتل ها در کشورهای دیگر را هم یکی دیگر علل گران بودن هتل های ایران می داند و می گوید: «در اروپا در فصلی که مسافر کم است تخفیف های ویژه می دهند تا هتل ها، آژانس ها و راهنمای تور در این فصول بازار را از دست ندهند. اما در ایران این همکاری بین بخش های مختلف کمرنگ است.» او اعتقاد دارد که برای ایجاد فضای رقابتی باید مثل کشورهای اطراف نرخ ها را شناور و آزاد شود. او می گوید: «الان هتلدار با توجه به نرخ دولتی ونظارت دولت نمی تواند با نرخ ها بازی کند، بنابراین در فصل پرمسافر و کم مسافر اتاق را به یک قیمت می فروشد.»
«احمد روستا» استاد دانشگاه شهید بهشتی ارزان بودن را یکی از دلایل حضور گردشگران در ایران می داند و می گوید: «قیمت پایین در کنار جاذبه ها و نوع برخورد، شیوه پذیرایی نقش بالایی در جذب گردشگر دارد. او البته می گوید: «گردشگر که به ایران می آید خیلی نباید منتظر یک هتل 5 ستاره باشد که در اروپا می بیند.» به گفته روستا قیمت ارتباط نزدیکی با کیفیت خدمات دارد.
«ارزان بودن» مثبت نیست
«اردشیر اروجی» کارشناس آمار و برنامه ریزی میراث فرهنگی و گردشگری کسب رتبه نخست ارزان ترین کشور جهان برای گردشگران را نقطه مثبتی نمی داند ومی گوید: «کشورهای دنیا به دنبال گرفتن هزینه بالا از گردشگران هستند چون ورود گردشگر، فرسایش دارد و تولید زباله می کند. به محیط زیست و آثار تاریخی صدمه وارد می کند. در مقابل آسیب درآمد خوبی هم به کشور می رساند.» به اعتقاد او باید در حساب کتاب ها به هزینه و فایده حضور گردشگر توجه شود و به نقطه ای رسید که فایده حضور گردشگر بیشتر از هزینه باشد.
اروجی غیر واقعی بودن نرخ ارز را یکی از دلایل دیگر کسب این رتبه توسط ایران می داند ومی گوید: «اگر نرخ ارز واقعی شود قیمت برای گردشگر هم بالا می رود.»
اروجی اقامت کوتاه مدت گردشگران در ایران را یکی دیگر از علل می داند ومی گوید: «آنها در نهایت سه تا چهار روز در ایران می مانند و باز می گردند.» او اقامت کوتاه مدت گردشگران را به دلیل نوع خدمات و عدم تنوع آنها می داند و می گوید: «گردشگران در کشورهای دیگر خدمات متنوع دارند و خوب هزینه می کنند.» او کیفیت نسبتاً پایین خدمات کشوری را هم یکی دیگر از علت های ارزان بودن کشور برای توریست ها می داند. به گفته اروجی گردشگران خارجی در ایران از هتل هایی استفاده می کنند که کیفیت پایینی دارند: «خیلی از گردشگران اروپایی هم از اقامتگاه های بومگردی استفاده می کنند که هزینه بسیار پایینی برای آنها دارد اما در کشورهای دیگر گردشگر از هتل های بسیار شیک استفاده می کند قیمت بالایی هم پرداخت می کند.»
اروجی بحث را به گردشگران زیارتی می کشاند و می گوید: «گردشگران زیارتی که به کشور ما می آیند بیشتر گردشگران کم هزینه هستند.» او به خرید سوغاتی ایرانیان در عربستان اشاره می کند و می گوید: «وقتی ایرانی ها به عربستان می روند هزینه بالایی را برای خرید سوغاتی که بیشتر هم «چینی» است می دهند اما گردشگران ورودی ما خرید تجاری ندارند در نهایت صنایع دستی و سوغات فرهنگی را می خرند.»
رتبه 116
اروجی توجه همه را به رتبه دیگر ایران در گزارش مجمع جهانی اقتصاد جلب می کند و می گوید: «در زیرساخت ایران رتبه 116 از 136 کشور را دارد.» او همین رتبه را یکی از دلایل ارزان بودن کشور می داند و می گوید: «رتبه ایران در حمل و نقل هم 89 است.» او می گوید: «وقتی کیفیت هواپیماهای ما خوب نیست قیمت ها پایین می آید.» او اعتقاد دارد که وضعیت گردشگری در دولت روحانی بهتر شده اما تا وضعیت خوب فاصله دارد.
« دنیای سفر » این نوشته را از « روزنامه ایران » آورده است. واکاوی، پی گیری، نگارش و آفرینش، شایسته سپاسگزاری است.