تقریبا همه انسان ها نوعی تیک عصبی یا حرکت ناشی از بی قراری (فیجت) دارند که در طول روز دست به دامن آن شده و به رفع تشویش های خود می پردازند. از بازی با موها گرفته تا جویدن ناخن ها، چرخاندن مداد، بازی با خودکار یا بازی با گوشه لباس همگی مصداق بارز فیجِت به شمار می روند.
کسانی که دچار اضطراب هستند، در طول روز به کرات این حرکات را انجام می دهند و این مساله در میان جمعیت زیادی از جهان عمومیت دارد. شاید به همین خاطر باشد که اسباب بازی هایی موسوم به «فیجت اسپینر» اختراع و عرضه شده؛ اسباب بازی های ساده ای که موجب تسکین استرس و تلقین آرامش به فرد می شوند.
دلیل انتخاب نام فیجت اسپینر برای این است که به واسطه چرخاندن می توان کاری که به لحاظ اجتماعی از آن منع شده اید را به راحتی انجام دهید: یعنی وول خوردن.
طراحی فیجت اسپینر، شبیه پنکه سقفی یا اپیلاتورهای سه سر است اما کارایی آن واقعا بی نظیر بوده و می تواند تا حد زیادی سراسیمگی های ناشی از مشغله های فکری را تسکین بخشد.
در ویدئوی زیر می توانید بخشی از کارکرد این اسپینر را مشاهده کنید.
شاید جالب باشد بدانید که برخی از محققان اعلام کرده اند که این وسیله به ظاهر ساده، در جهت کاهش استرس، اختلال استرسی پس از ضایعه روانی و اختلال کم‌توجّهی – بیش‌فعالی می تواند موثر واقع شود.
گفته می شود که حرکات ناشی از بی قراری مزیت های پنهانی هم دارد. از جمله می توان به این نکته اشاره کرد که وول خوردن (فیجت) باعث تصرف و سرگرم شدن بخشی از مغز می شود که در حالت عادی ممکن است به واسطه مشغله های فکری، دچار حواس پرتی و عدم تمرکز شود.
برای درک بهتر این مساله، تصور کنید که مغز شما یک خانواده است که همه اعضای آن باید با همکاری هم یک تصمیم مهم اتحاذ کنند. اگر کودک خردسال حواسش با اسباب بازی هایش پرت نشود، ممکن است مراقبت از او به توجه زیادی نیاز داشته باشد که این امر روی تصمیم گیری مشترک تاثیر زیادی خواهد داشت.
محققانی موسوم به «رونالد روتز» و «سارا دی رایت» در مورد نقش موثر وول خوردن برای رفع حواس پرتی های ناشی از خستگی توضیحاتی مطرح کرده اند. آن ها بیان داشته اند که این حرکات از فکر کردن به افکار ناسالم و غیرضروری مانند مواردی همچون اینکه دیگران در مورد من چگونه فکر می کنند؟ معنای زندگی، چرا بقیه از من موفق تر هستند؟ و … پیشگیری کرده و در نتیجه، موجب کاهش استرس می شود.
دیدگاه دیگری که در مورد نقش فیجت در سلامت روحی وجود دارد این است که حرکات بدن بخشی از روند فکر کردن و تشریح کارها در زندگی به شمار می رود.
سومین دیدگاهی که در مورد حرکات ناشی از استرس مطرح است، این که چنین حرکاتی نوعی آئین محسوب می شود؛ آئینی که به افزایش آرامش و تمرکز فرد می انجامد.
همچنین گفته می شود حرکات پیاپی و تکراری می تواند به پدید آمدن رابطه عاطفی بین فرد و شی منتهی گردد. منظور از رابطه احساسی این است که فرد می تواند مثلا با بازی با یک توپ کوچک، یا چرخاندن خودکار یا بازی با فیجت اسپینر ناراحتی های فکری خود را از بین برده و حواسش را از مشغله های منفی پرت کند.
در آخر اینکه پناه بردن به فعالیت های فیزیکی در انسان نوعی مبارزه ناخودآگاه با پیشرفت زندگیِ پشت میز نشینی به شمار می رود که انسان های کنونی به آن محکوم شده اند و این مساله دقیقا در تضاد با طبیعت پر تحرک انسان است.
محققان آمریکایی در این رابطه بیان داشته اند که وول خوردن و انجام حرکات تند و پشت سر هم می تواند تا حد زیادی از احتمال خطر مرگ در اثر بی تحرکی بکاهد.
با این تفاسیر این پرسش مطرح می شود که آیا فیجت اسپینرها وسایل مناسبی برای رفع استرس و القای آرامش به فرد هستند؟ باید گفت که برای این سوال، پاسخ قطعی و جوابی که صد در صد مبتنی بر یافته های علمی و تحقیقاتی باشد وجود ندارد. اما پر واضح است که استفاده این گجت های ساده می تواند تا اندازه زیادی موجب حواس پرتی و افزایش تمرکز فرد بشوند.
حتی جا دارد اشاره کنیم که مهارت در چرخاندن و بازی با این نوع اسپینرها باعث تحسین و جلب توجه دیگران می شود؛ یعنی حرکتی که اگر بدون این اسباب بازی انجام دهید شما را فردی عصبی نشان می دهد، با استفاده از آن دقیقا برعکس شده و دیگران به این فکر می کنند که چه خوب این بازی را انجام می دهید.
