امروزه، جهانگردی علاوه بر جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی به عنوان یکی از فعالیت‌های سودآور اقتصادی مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته تا حدی که اقتصاد برخی از جوامع از جمله اسپانیا و کانادا بر این صنعت استوار است.
صنعت گردشگری پس از صنایع نفت و خودروسازی به سومین صنعت درآمدزای جهان تبدیل شده است. از نظر اقتصادی سبب ایجاد اشتغال، کاهش بیکاری و افزایش درآمد می‌شود. میزان سرمایه‌گذاری برای ایجاد یک فرصت شغلی در صنعت گردشگری بسیار پایین‌تر از دیگر صنایع است. به عبارت دیگر اشتغال‌زایی در این صنعت به سرمایه‌گذاری کمتری نیاز دارد و تردیدی نیست که همه کشورها در رقابتی تنگاتنگ در پی بهره‌گیری از مزایای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و به‌ویژه دریافت سهم بیشتری از درآمد جهانی حاصل از گردشگری و همچنین بالابردن سطح اشتغال در کشور متبوع خود هستند.
طبق آمار سازمان جهانی گردشگری از هر 12 تا 15 شاغل در دنیا یک شغل به گردشگری اختصاص داشته و هر 5 تا 10 گردشگر یک فرصت شغلی ایجاد می‌کند. در حال حاضر حدود 260 میلیون نفر در جهان در صنعت گردشگری و صنایع مرتبط، به کار اشتغال دارند و درآمدهای حاصل از این صنعت در مجموع حدود 9 درصد تولید ناخالص داخلی کشورهای جهان را به خود اختصاص داده است. اما سوال اینجاست که چرا ما با داشتن رتبه‌های ممتاز در عرصه گردشگری نتوانسته‌ایم از این نعمت سهم‌گیری مناسب داشته باشیم؟
صنعت گردشگری صنعتی چندوجهی است که می‌تواند اثر مثبتی بر سایر بخش‌های کشور مانند کسب درآمد ارزی، افزایش درآمد ملی جامعه میزبان، افزایش درآمد دولت، افزایش سرمایه‌گذاری، افزایش اشتغال نیروی کار، توسعه تولید، فروش و گردش اقتصادی صنایع دستی داشته باشد و مهم‌تر از همه تغییر دید و نگرشی است که می‌تواند بر گردشگران در مورد آن کشور به وجود آورد. به همین دلیل توجه به این صنعت از اهمیت بالایی برخوردار است و کشورها برای افزایش سهم خود برنامه‌ریزی‌های مفصلی را انجام داده‌اند.
برای مثال می‌توان به کشور ترکیه اشاره کرد که در فاصله سال‌های 2013-2005، از نظر جذب گردشگران خارجی عملکرد قابل توجهی را به نمایش گذاشت. ترکیه در سال 2005 میلادی برای نخستین بار توانست وارد فهرست 10 کشور برتر به لحاظ جذب گردشگران خارجی شود و رتبه نهم را به خود اختصاص دهد. در حال حاضر ترکیه سالانه حدود 25 میلیارددلار از محل صنعت گردشگری درآمد دارد و دولت این کشور همچنین قصد دارد این رقم را به 50 میلیارددلار در سال 2023 برساند که با توجه به ناامنی‌ها و عملیات‌های تروریستی چند وقت اخیر این کشور کمی دور از ذهن است.
همچنین می‌توان به شیخ‌نشین دبی اشاره کرد که با جذب بیش از 10میلیون گردشگر تنها در سال 2013 رکورد تازه‌ای را در گردشگری خود و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس ثبت کرده است. این در حالی است که شیخ‌نشین حاشیه خلیج‌فارس از نظر جاذبه‌های گردشگری به هیچ‌وجه قابل مقایسه با ایران نبوده و ترکیه نیز در رده‌بندی تعداد اماکن تاریخی 17 پله پایین‌تر از ایران قرار دارد.
متاسفانه در کشور ما صنعت توریسم آن چنان که باید و شایسته آن است گسترس و توسعه نیافته است. با وجود اینکه در تمامی برنامه‌های توسعه سالیانه اخیر، به رهایی از اقتصاد تک محصولی متکی بر صادرات نفت تأکید شده، اما در مقام عمل موفقیتی در این زمینه بدست نیافته است.
با توجه به اینکه ایران از نظر جاذبه‌های غنی فرهنگی و طبیعی و آثار باستانی جزو کشورهای اول جهان محسوب می‌شود، اما آمارهای مربوطه به این میزان از درآمد و ورود جهانگردان به ایران نشان می‌دهد ما از این پتانسیل بالا استفاده نکردیم و سهم قابل توجهی در مقایسه با جهان و منطقه جنوب آسیا نداریم و در عین حال دارای ترازی منفی هستیم.
در دنیای امروز که حرکت جهان به صورتی شتاب‌آلود به سوی قرن فناوری و گذر از دوران سنتی به مدرنیته است شیوه‌های سنتی توسعه اقتصادی و اتکا به درآمدهای محدود ناشی از سرمایه‌های فسیلی را مطرود می‌کند و ضرورت ایجاد حرکت‌های نوین و دستیابی به مکانیزم‌های کارآمد در بهره‌گیری افزون‌تر از شرایط طبیعی را به ویژه در کشورهایی که از فرهنگ غنی، تاریخ کهن و آثار باستانی بسیاری برخوردارند را ایجاب می‌کند که ایران هنوز نتوانسته از این سرمایه عظیم استفاده بهینه کند.
چرا صنعت توریسم اهمیت دارد
اولاً موجب آشنایی مردم را با دیگر فرهنگ‌ها، نژادها، اقوام، سرزمین ها و گویش ها و غیره فراهم می‌کند. ثانیاً از نظر اقتصادی یکی از منابع درآمد و ارز محسوب می‌شود که امروزه جنبه اقتصادی این صنعت بیشتر مورد توجه است. علاوه بر آن برای کشورمان حائز اهمیت ویژه‌ای نیز محسوب می‌شود و آن خط بطلان کشیدن بر تصویرسازی‌های واهی گذشته غرب و رسانه‌های تحت سلطه آن از ایران است که با فعال کردن این بخش ضمن برخورداری از عواید آن باعث جذب سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف در کشورمان باشیم.
چرا صنعت توریسم در کشور توسعه نیافته است
1. تبلیغات بسیار سوء در مورد دولت جمهوری اسلامی ایران که در سطح جوامع بین‌المللی در گروه کشورهای تروریستی قرار گرفته باعث شد که افراد خارجی این احساس را داشته باشند که با سفر به ایران امنیت جانی و مالی آنها تأمین نمی‌شود و این خود باعث شده که ایران از جمع کشورهای مورد علاقه جهانگردان خارج شود.
2. وجود قوانین خاص در کشور از جمله استفاده از حجاب برای جهانگردان زن غیر مسلمان که خود انگیزه را در جهانگردان پایین می‌آورد.
3. عدم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی فعال در صنعت هتل‌سازی و آژانس‌های مسافرتی
4. نداشتن امکانات مناسب، نبود هتل‌های مناسب، عدم وجود راه‌های دسترسی مناسب به محل‌های باستانی، امکانات تفریحی برای جهانگردان وجود ندارد.
5. عدم وجود ساختار مناسب شهرها بدین معنی که شهرهای ما به چشم توریست‌پذیر نگاه نشده و هنگام سفر به آنها هیچ تابلو یا نشانه‌ای در خصوص راهنمایی به اماکن دیدنی یک شهر یافت نمی‌کند یا در صورت وجود همه آنها به زبان فارسی می‌باشد.
6. کهنه و قدیمی بودن صنعت حمل و نقل نبودن ناوگان مسافربری و منطبق با تکنولوژی روز به عدم رشد این صنعت عنوان کرد.
7. عدم تبلیغ و اطلاع‌رسانی در اینترنت یکی از ابزارهای جذب توریست برای زمان‌ها و فصل‌های مختلف نیز استفاده از توریست است. به این وسیله می‌توان در تمامی فصول توریست را به دیدار از ایران دعوت کرد باید تبلیغ را متناسب با تنوع خاص که در کشور وجود دارد با توجه به اکوسیستم ایران می‌توان هم توریست علاقه‌مند به گنجینه‌های فرهنگی و توریستی را جذب کرد و هم علاقه‌مندان به طبیعت.
8. عدم جذابیت موزه‌های کشور به طوری که وقتی به یک موزه مراجعه می‌کنیم می‌توان به نقاط ضعف آن پی برد. نرخ گران ورودی که باعث شده است مردم کمتر از موزه‌های کشور بازدید کنند. موقعیت مکانی نامناسب موزه‌ها نیز مزید بر علت شده است.
9. بکارگیری افراد ناکارآمد و غیر متخصص در صنعت جهانگردی
10. عدم اعطای تسهیلات وسیع اقتصادی در زمینه‌های مالیاتی، بانگی و گمرکی به صنعت توریست
11. فقدان وسایل ارتباطی صحیح و کافی
12. نازل بودن سطح فرهنگ عمومی در برخورد با جهانگردان (از نظر آشنایی عامه مردم با زبانهای بین‌المللی)
در حالی که بسیاری از کشورهای جهان و بویژه منطقه غرب آسیا صنعتی جدید به نام صنعت تروریسم را را‌ه‌اندازی کرده‌اند و هزینه‌های هنگفتی در این میان جابجا می‌شود؛ کشور ما می‌تواند با تقویت صنعت توریسم خود فرهنگ غنی ایرانی-اسلامی خود را به همگان نشان دهد و به راحتی پروژه ایران‌هراسی کشورهایی چون آمریکا، اسرائیل، عربستان سعودی و قطر را خنثی کند.
گزارش از حمیدرضا قربانی
انتهای پیام/
