اکرم کشایی شاعر کودک و نوجوان در گفتگو با خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ پیرامون نکات و مولفه های ضروری در حوزه ادبیات کودک گفت: از آن جایی که این ادبیات باید بتواند با مخاطبش ارتباط بگیرد، به نظر می رسد این ویژگی های مخاطب است که ویژگی ها و مولفه های ادبیات کودک را مشخص می کند. آنچه در ادبیات کودک به دنبالش می گردیم، همان چیزی است که باید درکودکان به دنبالش باشیم.
وی افزود: کودکان مستقیما با طبیعت ارتباط دارند و هنوز آموخته های بزرگسالی، راه را بر خلاقیت آن ها نبسته است. همین بی آگاهی و بی خبری از دانش بزرگسالی، شرایط بکر و مساعدی را برایشان به وجود می آورد تا تجاربی شبیه به تجاربِ شهودی داشته باشند. آن ها خودشان طبیعت را کشف و شهود می کنند، بدون دخالت فکر و اندیشه های از پیش آموخته شده.
این شاعر ادامه داد: در حوزه خاصِ شعر کودک چنین به نظر می‌رسد که شاعر کودک باید در لحظه سرودن شعر تلاش کند آنچه که آموخته است و به عنوان دانش، سرِ راه تخیلش قرار گرفته را کنار بزند تا به تخیل نابِ کودکی نزدیک شود و بتواند همانند کودک بیندیشد. البته سختیِ کار دقیقا در همین جاست؛ یعنی فراموش کردنِ آنچه که آموخته ایم و ما را از این تخیل دور کرده است؛ "تو خود حجاب خودی حافظ از میان برخیز."
کشایی ابراز داشت: مخاطبِ ما پیام هایی را از طبیعت دریافت می کند که متاسفانه ما کم کم آن ها را فراموش کرده ایم. محمود کیانوش در کتاب شعر کودک در ایران می گوید: «ابهام سرچشمه تخیل است و تخیل، سرچشمه شعر.» به نظر می رسد برگشتن به ابهامِ کودکی؛ ما را به شعر کودک نزدیک تر می کند. از طرفی قیصر امین پور نیز در کتاب "شعر و کودکی" با اشاره به شباهت های تفکر کودکانه و تخیل هنرمندانه، این دو را از یک جنس می داند.
وی در ادامه افزود: از این نظریه این نکته را می توان دریافت که کودکان، هنرمندان بالقوه ای هستند. بی تردید از طریق تلاش برای بازگشت به تفکر خاصِ کودکانه، ذهن شاعر هم به فضای ذهنی کودکان نزدیک می شود. لذا این نگرش که در شعر کودک شاعر باید صرفا به دنبال آموختن آنچه می داند به کودکان باشد راه به جایی نمی برد، بلکه دستیابی به شعر ناب کودکانه، در مسیرِ رهایی از بندِ تفکر بزرگسالانه امکان پذیر می شود، هر چند این رهایی برای لحظاتی و در لحظه سرودنِ شعر برای آن ها باشد.
کارشناس انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در بخش دیگر گفتگو درخصوص هدف و انگیزه خود از نگارش کتاب "کلید کلید، دسته کلید" اظهار داشت: من در این کتاب شعر سعی کرده ام به فضایِ ذهنی و عاطفی دوره خردسالی نزدیک شوم. گاهی تلاش کردم از به هم آمیختگی ابهام و تخیل، فضایی را به وجود بیاورم تا مخاطب خودش هم بتواند در این خیال پردازی سهیم باشد: «وقتی که آبِ رودخونه/ کف می کنه یواش یواش/ شاید که قورباغه داره/ لیف می زنه به دست و پاش» شاید علت کف کردن آب رودخانه این باشد، شاید هم علت (خیالیِ) دیگری دارد که مخاطبِ شعر می تواند آن را در ذهنش دنبال کند.
وی ادامه داد: از تلاش های دیگر من در این مجموعه ایجاد فضاهای متنوع و متفاوت برای مخاطب است تا در هر صفحه با تصویرِ جدیدی روبرو باشد؛ از آرزوی مورچه برای قایق سواری و برگی که خدا در آب برایش می اندازد تا قایق او باشد، از توجه دادن به صدایِ کلید که قفل در را باز می کند و آمدن مادر را مژده می دهد، از دست های کوچکی که برای مورچه تبدیل به چتر می شوند تا او زیر باران خیس نشود، از باد که درخت را قلقلک می دهد و درخت خنده اش می گیرد و برگ هایش می افتد، از پنجره ای که خسته شده و باز نمی شود و باید نازش کنیم تا وقتی بیدار شد باز شود و در نهایت از تصویر خورشید که شاید روزی توپ بچه ای بوده و به آسمان شوت شده است: «خورشیدِ زرد قلقلی/ خورشید گردِ مهربون/ توپِ کدوم بچه بوده/ که شوت شده به آسمون»
این شاعر افزود: از طرفی موسیقیِ کلام برای خردسالان نوعی بازی محسوب می شود. در تعدادی از اشعار مجموعه حاضر به بار موسیقایی کلام توجه بیشتری شده و بر این اساس نام کتاب را هم از یکی از همین اشعار انتخاب کرده ام: «کلید کلید، دسته کلید/ قفلِ درو بسته کلید/ نشسته تو کیف مامان/ رفته کجا؟ رفته خرید/ وقتی که برگرده خونه/ دیلینگ دیلینگ صداش میاد/ قفلِ درو وا می کنه/ مامان جونم باهاش میاد.» و در شعر دیگری: «ستاره لالاش میاد/ بخوابه باباش میاد/ باباش کیه؟ ماه ماه/ می رسه الان از راه/ می رسه نور میاره/ از راهِ دور میاره/ خوش به حالِ ستاره/ بابایِ ماهی داره»
کشایی در پاسخ به این سوال که مطالعه کتاب های شعر برای کودکان چه نتایح و ثمراتی در پی خواهد داشت؛ عنوان کرد: از آن جا که شعر کودک تلاش می کند ظرفیت حیرت و حسِ جستجوگری را در کودکان برای مدت بیشتری حفظ کند و خیال پردازی های کودکانه آن ها را به رسمیت شمرده و استمرار ببخشد؛ اهمیت پیدا می کند. همچنین رد پای خلاقیت را که ریشه در همین خیال پردازی ها دارد، می توان در شعر کودک هم پیدا کرد. لذا خواندن شعر برای کودکان در حفظ و پرورش قوه تخیل و خلاقیت موثر است.
وی افزود: از طرف دیگر شعر کودک منبع رقیق ترین احساسات و عواطف انسانی بوده و مجالی برای حفظ و پرورش این عواطف است. ضمنا اشتیاق به بازی، سرگرمی و تخیل نیاز کودکان است، پس شعر کودک هم که این عناصر را در خود دارد، به نوعی نیاز کودکان به شمار می رود.
این شاعر در پایان پیرامون دیگر آثار خود در حوزه کودک و نوجوان خاطرنشان کرد: تاکنون یک مجموعه شعر نوجوان با نام "صبح یک روز اردیبهشتی" از من چاپ شده است و مجموعه حاضر یعنی"کلید کلید، دسته کلید" اولین مجموعه شعر خردسال من است. در این مجال از سرکار خانم حدیثه قربان به خاطر همکاری های صمیمانه و تصویرگری خوبشان برای اشعار این کتاب تشکر می کنم. همچنین در این مدت با مجلات کودک و خردسال همکاری داشته ام و شعرهای خردسالانه ام در مجلات به چاپ رسیده اند. یک مجموعه شعر خردسال هم در دست آماده سازی دارم تا خدا چه بخواهد.
انتهای پیام/
