رشد اقتصادی خیره‌کننده چین در سه دهه گذشته بر کسی پوشیده نیست. اما چین تنها به رشد اقتصادی بسنده نکرده و قصد دارد فرمانروای دنیای علم و تکنولوژی نیز باشد.
تکاپوی چین برای کسب رهبری دنیای تکنولوژی بی‌امان ادامه دارد. چین می‌خواهد در زمینه محاسبات، نیمه‌هادی‌ها، تحقیق و توسعه و انرژی پاک رهبر دنیا باشد. همزمان با عقب‌نشینی ایالات متحده، چین سرمایه‌گذاری خود را در تحقیقات علمی افزایش می‌دهد.
چین در حال برنامه‌ریزی برای یک پایکاه فضایی در ماه است. چین به زودی ایستگاه فضایی خود را راه‌اندازی می‌کند. این کشور به شدت روی کامپیوترهای کوانتومی سرمایه‌گذاری کرده و قصد دارد اولین سوپرکامپیوتر با قدرت اکزا را بسازد. در زیر پنج دلیل برای فرمانروایی چین در دنیای علم و تکنولوژی را می‌خوانید.
۱- بلندپروازی‌های بزرگ علم چین از جمله پایگاه فضایی در ماهدر دهه ۱۹۵۰، ایالات متحده برای ایجاد یک پایگاه نظامی ۱۲ نفره روی سطح ماه تا سال ۱۹۶۵ برنامه‌ریزی می‌کرد. این ایده بسیار بلندپراوازنه بود و رها شد، اما چین قصد دارد یک پایگاه دائمی در ماه راه‌اندازی کند.
ریچارد فیشر، محقق تلاش‌های نظامی آسیا در مرکز استراتژی و ارزیابی بین‌المللی (International Assessment and (Strategy Center، این ایده را بعید نمی‌داند. او می‌گوید: «چینی‌ها از ماه برای مقاصد گوناگون برنامه نظامی خود استفاده می‌کنند و بنابراین رفتن به ماه برای آمریکا ضروری است.»
چین قصد دارد اولین ماژول ایستگاه فضایی خود با نام تیان‌هه ۱ را سال آینده راه‌اندازی کند. کل ایستگاه فضایی تا سال ۲۰۲۲ راه‌اندازی می‌شود. هنوز زمان زیادی تا راه‌اندازی پایگاه فضایی چین در ماه باقی است. چین قصد دارد سال ۲۰۳۶ در ماه فرود بیاید. اما این تلاش‌ها نشان می‌دهد که چگونه چین افکار بزرگ و برنامه بلندمدت دارد. چین قصد دارد تا سال ۲۰۵۰ به قطب علمی جهانی تبدیل شود.
دونالد ترامپ بودجه بیشتری برای اکتشافات فضایی در اختیار ناسا قرار داده است، اما این بودجه، با قطع بودجه دیگر تحقیقات علمی به‌دست آمده است. بودجه کلی ناسا در سال ۲۰۱۸، یک درصد کاهش نشان می‌دهد.
پایگاه فضایی تنها یکی از تلاش‌های چین است. اولویت دیگر چین، کامپیوترهای کوانتومی، بخصوص در زمینه رمزنگاری، است. جان کاستلو، تحلیلگر ارشد Flashpoint، یک شرکت امنیت سایبری، می‌گوید: «ایالات متحده در راس علم اطلاعات کوانتومی قرار دارد، اما این جایگاه به دلیل اینکه کشورهای دیگر از جمله چین، مبالغ زیادی برای تحقیقات بنیادین و کاربردی اختصاص می‌دهند، نزول کرده است. در نتیجه، پیشرفت چین در زمینه کامپیوترهای کوانتومی این پتانسیل را دارد که از ایالات متحده جلو بیفتد.»
۲- چین در زمینه پردازش‌های سنگین و سوپرکامپیوترها برنده میشودمحققان آمریکایی عقیده دارند که چین به‌زودی در زمینه سوپرکامپیوترها از این کشور پیشی می‌گیرند. دانشمندان دپارتمان انرژی و آژانس امنیت ملی در گزارشی نوشتند: «امنیت ملی نیاز به بهترین کامپیوترهای موجود دارد و از دست دادن رهبری در پردازش عملکرد بالا (HPC) شدیدا امنیت ملی را به خطر می‌اندازد.»
چین پردازش‌های سنگین را همانند یک مسابقه می‌بیند. این کشور اخیرا سرعت خود را در توسعه کامپیوترهای اکزااسکیل افزایش داده است و تا پایان سال جاری میلادی و زودتر از آمریکا، نمونه اولیه کامپیوتر اکزااسکیل خود را راه‌اندازی می‌کند.
چین سریع‌ترین سوپرکامپیوتر دنیا با سرعت ۱۲۵ پتافلاپ (پتافلاپ= ۱۰ به توان ۱۵) را در اختیار دارد که چیپ‌های بکار رفته در آن ساخت خود چین است. سیستم اکزااسکیل ۱۰۰۰ پتافلاپ قدرت دارد و چین زودتر از آمریکا چنین سیستمی را تولید می‌کند. بودجه پیشنهادی دونالد ترامپ برای سال ۲۰۱۸ ممکن است بودجه توسعه سوپرکامپیوترهای ایالات متحده را کاهش دهد.
۳- چین به برتری ایالات متحده در زمینه نیمه‌هادی حمله کرده استبر اساس گزارشی که در زمان باراک اوباما و تنها چند روز پیش از تحلیف دونالد ترامپ منتشر شد، بر خلاف سرمایه‌گذاری و توسعه چین، این کشور حداقل یک و نیم نسل در زمینه نیمه‌هادی‌ها از ایالات متحده عقب‌تر است. این گزارش با همکاری شرکت‌های تجاری آماده شده بود. این گزارش‌ها، برخی از انتقادهای دونالد ترامپ در زمینه رفتار چین را تایید می‌کند. در تکاپو برای اول شدن، چین همیشه منصفانه بازی نمی‌کند.
بر اساس این گزارش، چین برای اینکه به صنایع نیمه‌هادی کمک کند، سوبسیدهای دولتی به آنها می‌دهد، که این موضوع می‌تواند به کاهش هزینه و تهدید رقبا بینجامد. این کشور، همچنین محدودیت زیادی برای شرکت‌های خارجی برای دستیابی به بازار خود ایجاد می‌کند تا تولید داخلی را افزایش دهد و روند انتقال تکنولوژی را تسریع کند. چین از شرکت‌های خارجی می‌خواهد که اگر می‌خواهند به بازار این کشور دست یابند، باید تکنولوژی را انتقال دهند. دزدی راه دیگری برای دست یافتن به تکنولوژی است.
پنی پیتزکر، وزیر سابق تجارت ایالات متحده در سخنرانی که در نوامبر گذشته ایراد کرد، می‌گوید: «در سال ۲۰۱۴، چین اعلام کرده که به منظور افزایش سهم این کشور از بازار نیمه‌هادی از ۹ درصد به ۷۰ درصد تا سال ۲۰۲۵، در این حوزه ۱۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری می‌کند. برای اینکه تصوری از این رقم داشته باشید، باید بدانید این رقم برابر نیمی از فروش نیمه‌هادی‌ها در سال ۲۰۱۵ است.»
دولت ترامپ رویه سختی در برابر صنعت نیمه‌هادی چین در پیش گرفته است، اما ترامپ در یک حوزه کلیدی با اوباما متفاوت است. دولت اوباما برای دفع حمله چین در زمینه نیمه‌هادی‌ها، برخی از پروژه‌های مون‌شات اعلام کرد تا روند نوآوری ایالات متحده را شتاب دهد. هدف یکی از این برنامه‌های مون‌شات، پیشرفت در زمینه مدل‌سازی و شبیه‌سازی است که خود محصول پیشرفت در زمینه سوپرکامپیوترها خواهد بود. اما اگر ترامپ بودجه توسعه سوپرکامپیوترها را کاهش دهد، این موضوع ممکن است به چین کمک کند تا برنامه خود را برای نیمه‌هادی پیش ببرد.
۴- چین برنامه دارد تا هزینه تحقیق و توسعه خود را از ایالات متحده بیشتر کندسرمایهگذاری چین در زمینه تحقیق و توسعه به حدی زیاد شده است که انتظار می‌رود میزان کل آن در سال ۲۰۲۰ از ایالات متحده بیشتر شود. البته این بدان معنا نیست که چین در زمینه نوآوری عملکرد بهتری دارد. دیگر معیارها، همچون تعداد پتنت‌های که در کشورهای دیگر ثبت می‌شود، نشان می‌دهد که ایالات متحده همچنان رهبر نوآوری در جهان است.
در هر صورت، بنیاد ملی علوم در گزارش سال گذشته خود اعلام کرد که پیشرفت چین در این زمینه چشمگیر است. در بخشی از این گزارش آمده است: «بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳۷ چین میزان سرمایه‌گذاری خود را در تحقیق و توسعه با نرخ ۱۹.۵ درصد در سال افزایش داده است و به این ترتیب شدیدا از ایالات متحده جلو افتاده است.»
بلندپروازی‌های چین در زمینه نوآوری، انرژی‌های نو را نیز شامل می‌شود. چین سال ۲۰۱۵، ۱۰۳ میلیارد دلار در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کرد که افزایش ۱۷ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۴ نشان می‌دهد. ایالات متحده در رتبه دوم قرار دارد، اما با ۴۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری، اختلاف زیادی با چین دارد. دولت ترامپ همین هزینه را نیز کاهش خواهد داد.
۵- رهبری چین بر علم متمرکز استدر کمپین انتخاباتی، دونالد ترامپ اعلام کرد که از سرمایه‌گذاری در علم حمایت می‌کند، اما بودجه پیشنهادی او برای سال ۲۰۱۸ را کاهش می‌دهد.
این کاهش بودجه به حدی زیاد است که راش بولت، مدیر جامعه آمریکایی پیشرفت علم می‌گوید: «این کاهش بودجه به حدی زیاد است که توانایی ملت ما در درمان بیماری‌ها، رهبری تکنولوژیک، اطمینان از آینده مطمئن‌تر انرژی، آموزش نسل بعدی دانشمندان و نوآوران برای حل مسائلی که در حال و آینده با آن روبه‌رو هستیم، را تهدید می‌کند.»
رهبران سیلیکون ولی قبل از اینکه ترامپ رییس جمهور شود، هشدار دادند که او فاجعه‌ای برای علم خواهد بود.
ممکن است ترامپ امیدوار باشد که کاهش قوانین دست و پاگیر، کاهش مالیات‌ها و دیگر مشوق‌های بخش خصوصی باعث رشد نوآوری می‌شود. اما دولت همیشه نقش اساسی در تحقیقات علوم پایه و پروژه‌های بزرگ علمی، مانند ساخت سوپرکامپیوترها، که برای بخش خصوصی بسیار پرهزینه است، داشته است.
شی چینگ‌پینگ، رییس جمهور چین، در کنفرانس اقتصادی داووس در سوئد گفت: «نوآوری نیروی اصلی برای جهت دادن به توسعه است. ما باید بی‌امان و بی‌وقفه نوآوری را دنبال کنیم.»
