به مناسبت شهادت حضرت ام البنین (ع)؛
شهادت حضرت ام البنینبه مناسبت شهادت حضرت ام البنین (ع)؛
زندگینامه فاطمه از قبیله بنیکلابضمن عرض تسلیت به مناسبت شهادت ام‌البنین (ع)، در این گزارش به بخش‌هایی از زندگینامه این بانوی بزرگوار اشاره کرده‌ایم.
زندگینامه فاطمه از قبیله بنیکلابهنوز داغ شهادت حضرت فاطمه الزهرا (س) به پایان نرسیده است،
که شیعیان حضرت علی (ع) در سیزدهم جمادیالثانی عزادار می‌شوند.
روزی که در آن مادری فداکار و بانویی با عظمت از تبار دلاوران، به سوی معبود پر کشید.
ام البنین، مادر پسرانِ علی (ع) ، بعد از عمری تلاش، شکیبایی و استقامتْ با اهدای چهار فرزند رشید به پیشگاه مولایش،
حسین بن علی (ع) ، با دلی مالامال از محبت و عشق، راهی دیار دوست شد
و در بقیع، آرامگاهِ خوبان، در جوار دیگر فرزند زهرا (س) برای همیشه رحل اقامت افکند.
نامش فاطمه و کنیهاش امُّ البنین (مادر پسران) است. پدرش حِزام، و مادرش ثمامه یا لیلاست.
همسرش علی بن ابیطالب (ع) و فرزندانش عباس (ع) ، عبداللّه، جعفر و عثمان هستند
که هر چهار نفرْ در سرزمین کربلا و در رکاب امام حسین (ع) به شهادت رسیدند.
آرامگاه وی در مدینه منوّره و قبرستان بقیع است.
در مورد تاریخ دقیق ولادت حضرت ام‌البنین اطلاعی در دست نیست
و تاریخنگارانْ سال ولادت او را ثبت نکردهاند، ولی یاد آور شده اند
که تولد پسر بزرگ ایشان، حضرت ابوالفضل (ع) ، در سال 26 هجری قمری اتفاق افتاده است
و برخی از تاریخنگارانْ زمان ولادت ایشان را در حدود پنج سال پس از هجرت تخمین میزنند.
تاریخ گواهی می‌دهد که پدران و داییان حضرت ام‌البنین از دلیران عربِ پیش از اسلام بوده
و از آنها به هنگام نبرد، دلیرْمردیهای فراوانی نقل شده است
که در عین شجاعتْ بزرگ و پیشوای قوم خود نیز بودهاند، آنچنان که حاکمان زمانْ در برابرشان سرتسلیم فرود میآورند.
اینان همانان هستند که عقیل ـ نسبْ شناس بزرگ عرب و برادر علی (ع) ـ به امیرالمؤمنین (ع) گفت:
در میان عرب از پدرانش شجاعتر و قهرمانتر یافت نمیشود.
بعد از شهادت فاطمه زهرا (س)، علی بن ابیطالب (ع) برادرش عقیل را که آشنا به علم نسبشناسی عرب بود ـ فرا خواند
و از او خواست که برایش همسری از تبار دلاوران برگزیند تا پسر دلیری برای مولا به ارمغان آورد.
عقیل، فاطمه کلابیه را برای حضرت برگزید که قبیله و خاندانش،
بنی کِلاب، در شجاعت بیمانند بودند، و حضرت علی (ع) نیز این انتخاب را پسندید.
بعد از این که عقیل شجرهنامههای اَعراب را بررسی و ام‌البنین را انتخاب کرد،
حضرت علی (ع) ، او را نزد پدر ام‌البنین فرستاد. پدرخشنود از این وصلت مبارک،
نزد دختر خود شتافت و موضوع را در میان گذاشت. ام البنین نیز با سربلندی و افتخارْ پاسخ مثبت داد
و پیوندی همیشگی بین وی و مولای متقیان علی بن ابیطالب (ع) برقرار شد.
امام علی (ع) ، در همسرش عقلی سترگ، ایمانی استوار،
آدابی والا و صفاتی نیکو مشاهده کرد و او را گرامی داشت و از صمیم قلب در حفظ حُرمت او کوشید.
روز اولی که ام البنین (ع) پا در خانه علی علیهالسلام گذاشت،
حسن و حسین (ع) مریض بوده و در بستر افتاده بودند.
عروس تازه ابوطالب، به محض آنکه وارد خانه شد،
خود را به بالین آن دو عزیز عالم وجود رسانید
و همچون مادری مهربان به دلجویی و پرستاری آنان پرداخت.
فاطمه کلابیه، بعد از گذشت مدتی از زندگی مشترک با علی (ع) ، به امیرالمؤمنین پیشنهاد کرد
که به جای «فاطمه»، که اسم قبلی و اصلی وی بوده، او را ام البنین صدا زند
تا فرزندان حضرت زهرا (س) از ذکر نام اصلی او توسط پدرشان، به یاد مادر خویش،
فاطمه زهرا علیهاالسلام نیفتند و در نتیجه، خاطرات گذشته،
در ذهن آنها تداعی نگردد و رنج بیمادری آنها را آزار ندهد.
ام‌البنین بر آن بود که، در زندگی جای خالی حضرت زهرا (س) را برای فرزندان ایشان پر کند؛
مادری که در اوج شکوفایی پژمرده شد و آتش به جان فرزندان خردسال زد:
فرزندان فاطمه زهرا (س) در وجود این بانوی پارسا، مادر خود را میدیدند
و رنج فقدانِ مادر را کمتر احساس میکردند.
ام‌البنین (ع) ، فرزندان دختر گرامی رسول خدا (ص) را بر فرزندان خود مقدّم میداشت
و بخش عمده محبت و علاقه خود را متوجه آنان میکرد و آن را فریضهای دینی میشمرد؛
زیرا خداوند متعال در کتاب خود، همگان را به محبت آنان دستور داده است.
ثمره زندگی مشترک ام البنین (ع) با حضرت علی علیهالسلام ،
چهار پسر بود که به دلیل داشتن همین پسران، او را ام‌البنین، یعنی مادر پسران میخواندند.
نام فرزندان ایشان به ترتیب عبارتند از: قمربنیهاشم حضرت ابوالفضل العباس (ع) ، عبداللّه، جعفر و عثمان.
فرزندان ام البنین همگی در کربلا به شهادت رسیدند و نسل ایشان از طریق عُبیداللّه فرزند حضرت ابوالفضل (ع) ادامه یافت.
مادر چهار شهیدبا شهادت چهار فرزند ام‌البنین (ع) در کربلا، این بانوی شکیبا،
به افتخار مادر شهیدان بودن نائل آمد و درکنار همسر شهید بودن، افتخاری دیگر بر صفحه افتخاراتش افزوده شد.
وقتی خبر شهادت فرزندانش به او رسید، سرشک اشک از دیده فرو ریخت
و با روحیهای قوی در اشعاری گفت: «ای کسی که فرزند رشیدم عباس را دیدی که همانند پدرش بر دشمنان تاخت،
فرزندان علی (ع) همه شیران بیشه شجاعتند. شنیدهام بر سر عباس عمود آهنین زدند،
در حالی که دستهایش را قطع کرده بودند؛ اگر دست در بدن پسرم بود، چه کسی میتوانست نزد او آید و با او بجنگد؟»
ام‌البنین بَشیر را دید که فرستاده امام سجاد (ع) بود
و به مدینه آمده بود تا مردم را از ماجرای کربلا و بازگشت کاروان امام حسین (ع) با خبر سازد.
به او فرمود: ای بشیر! از امام حسین (ع) چه خبر داری؟ بشیر گفت:
خدا به تو صبر دهد که عباس تو کشته گردید. ام‌البنین فرمود: از
بشیر خبر شهادت بقیه فرزندان او را هم اعلام کرد، ولی ام‌البنین پیوسته از امام حسین (ع) خبر میگرفت
و میگفت: فرزندان من و آنچه در زیر آسمان است، فدای حسینم باد.
چون بشیر خبر شهادت امام حسین (ع) را به آن حضرت داد، صیحهای کشید
و گفت: ای بشیر! رگ قلبم را پاره کردی و سپس صدا به ناله و شیون بلند کرد.
این علاقه او به امام حسین (ع) دلیل کمال معنویت اوست
که آن همه ایثار را در راه مقام ولایت فراموش کرد و تنها از رهبرش سخن به میان آورد.
از ویژگیهای بسیار مهم ام البنین (ع) ، توجه به زمان و مسائل مربوط به آن است.
وی پس از واقعه عاشورا، از مرثیهخوانی و نوحهسرایی استفاده کرده
تا ندای مظلومیت کربلاییان را به گوش نسلهای آینده برساند. ایشان هر روز به همراه پسرِ حضرت عباس (ع) ،
عبیداللّه که همراه مادرش در کربلا حضور داشت و سند زندهای برای بیان وقایع عاشورا بود، به بقیع میرفت و نوحه میخواند.
او با این اشعار، هم حماسه کربلا را بازگو و هم در قالب عزاداریْ به حکومت وقت نوعی اعتراض میکرد
و مردم را که اطراف او جمع میشدند، از جنایات بنیامیه، آگاه مینمود.
هنگامی که امام حسین (ع) آهنگ ترک مدینه و تشرف برای حج و به دنبال آنْ هجرت به سوی عراق کرد،
ام البنین (ع) به همراهان امام حسین علیهالسلام چنین سفارش میکرد: «چشم و دل مولایم امام حسین (ع) و فرمانبردار او باشید».
ام‌البنین، همسر علی (ع) و مادر سردار کربلا، نزد مسلمانان جایگاهی ویژه دارد،
چون نزد خداوند از مقام و منزلتی والا برخودار است،
و این مقامْ به واسطه تقدیم خالصانه فرزندان در راه خدا و استواری و عبودیت ایشان است.
از این‌رو، مؤمنانِ حاجتمند و دردمند او را به درگاه حضرت باری تعالی شفیع و واسطه قرار میدهند،
و غم واندوهشان را با زیارت مزار آن بانو میزدایند.
محبت بیشائبه ام البنین در حق فرزندان رسول خدا (ص)و فداکاری فرزندان وی در راه سیدالشهدا (ع) ،
در تاریخ بیپاسخ نماند. اهل بیت (ع) هم در احترام و بزرگداشت وی کوشیدند
و بسیار از او قدردانی کرده، او را سپاس گفتند.
زینب کبری (س) پس از رسیدن به مدینه، به محضرش شتافت
و شهادت فرزندانش را به او تسلیت گفت. ایشان همچنین
در مناسبتهای دیگر مثل عیدها، برای ادای احترام، به محضر ام البنین (ع) مشرّف می‌شد.
عالم جلیلالقدر، زینالدین عاملی، شهید ثانی درباره حضرت ام‌البنین (ع) میگوید:
«ام‌البنین از بانوان با معرفت و پر فضیلت بود. نسبت به خاندان نبوت،
محبت و دلبستگی خالص و شدید داشت و خود را وقف خدمت به آنها کرده بود.
خاندان نبوت نیز برای او جایگاه والایی قائل بودند و به او احترام ویژه میگذاشتند.»
همچنین علامه سید محسن امین میگوید: «ام البنین (ع) ، شاعری خوشبیان و از خانوادهای اصیل و شجاع بود.»
علی محمد علی دُخَیِّل، نویسنده معاصر عرب در وصف این بانوی بزرگوار مینویسد:
«عظمت این زن (ام البنین) در آنجا آشکار می‌شود که وقتی خبر شهادت فرزندانش را به او میدهند،
به آن توجه نمیکند، بلکه از سلامت حضرت امام حسین (ع) میپرسد؛ گویی امام حسین (ع) فرزندِ اوست نه آنان.
زندگی سراسر مهر و عاطفه و مبارزه ام‌البنین (ع) ، رو به پایان بود.
او به عنوان همسر شهید، رسالت خویش را به خوبی به پایان رسانید
و فرزندانی تربیت کرد که فداییِ ولایت و امامت بودند.
او، بعد از زینب کبری (ع) دار فانی را وداع گفت، ولی تاریخنگاران سال ارتحال او را متفاوت نگاشتهاند،
به طوری که عدهای آن را سال 70 ق بیان کرده‌اند و عده دیگری تاریخ وفات آن مادر فداکار را،
سیزدهم جمادی الثانی سال 64 ق دانستهاند که نظر دوم از شهرت بیشتری برخوردار است.
ام‌البنین را در بقیع، در جوار امام حسن مجتبی (ع) ،
فاطمه بنت اسد (ع) و دیگر شخصیتهای اسلامیِ مدفون در آنجا به خاک سپردند.
باشگاه خبرنگاران جوان
شهادت حضرت ام البنین (ع) اخبار مرتبط :