شیرین بیان ، که به فارسی مهَک گفته می شود، گیاهی خودرو از تیره سبزی آساها، بومی جنوب اروپا، شمال آفریقا و نواحی معتدل آسیاست. ریشه و ساقه زیرزمینی آن مصرف دارویی دارد. شیرین بیان در اکثر نقاط ایران خصوصاً در شهرستان اقلید و نواحی شرقی و شمال شرقی و همچنین آذربایجان به فراوانی می روید.
برگ های آن مرکب است و از ۴ تا ۷ زوج برگ به اضافه یک برگچه انتهایی تشکیل یافته است که به سبب ترشح شیره، چسبنده اند. گل هایش مایل به آبی و میوه اش شامل ۵ تا ۶ دانه مایل به قهوه ای است و ریشه ها و ریزوم های این گیاه دارای پوستی قهوه ای رنگ یا سیاه و مغز زردرنگ است.
انواع شیرین بیانشیرین بیان انواع مختلف دارد:
گونه اسپانیایی «G. typical» که میوه آن صاف و بدون کرک است و ریزوم های قهوه ای به قطر ۶ تا ۱۸ میلی متر دارد. گونه روسی «G. glandulifera» که برگ های آن چسبناک است و ریشه های متعدد به ضخامت ۵ سانتی متر دارد. پوست ریشه آن فلس دار و قهوه ای رنگ است و شیرینی ملایم دارد. گونه ترکی «G. pallida» که ضخامت ریشه آن حدود ۸ سانتیمتر است. گونه ایرانی «G. violacca» که ریشه های آن نیز نسبتاً ضخیم است. فواید شیرین بیان۱- مهمترین خاصیت شرین بیان که جدیدا کشف شده است و در آلمان و اروپا و آمریکا استفاده می شود درمان کننده زخم معده و سرطان معده است. برای این منظور شربت شیرین بیان را تهیه کرده و هر روز به مقدار یک قاشق غذا خوری قبل از غذا به مریض بدهید و این عمل را تا ۴ ماه تکرار کنید.
۲- برای تقویت عمومی بدن مفید است.
۳- خوردن آن از پیری زودرس جلوگیری می کند.
۴- برای نرم کردن سینه موثر است.
۵- زخم ها و تاول های پوست را با چای شیرین بیان شست و شو دهید تا زود خوب شود.
۶- ملین است و معمولا آن را با گیاهان دیگر مخلوط می کنند که انقباضات را کم می کند.
۷- مدر و عرق آور است.
۸- برای برطرف کردن زخم و التهاب دهان ریشه شیرین بیان را بمکید.
۹- برای برطرف کردن سرفه مفید است.
۱۰- برای کاهش ورم معده مفید است.
۱۱- تنگی نفس را تسکین می دهد.
۱۲- برای درمان سوء هاضمه مفید است.
۱۳- برای از بین بردن نفخ شکم مفید است.
۱۴- چشم را تقویت کرده و رفع سردرد می کند.
۱۵- برای درمان موخوره چای شیرین بیان را به سر بمالید.
۱۶- برای رفع بوی بد زیر بغل و پا از برگ های شیرین بیان پماد درست کرده و در این قسمت ها بگذارید.
۱۷- شیرین بیان را اگر قبل از غذا مصرف کنید برای لاغری موثر است.
مضرات مصرف زیاد شیرین بیان مصرف بی رویه شیرین بیان یا سایر فرآورده های آن به سبب تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح بیش از اندازه هورمون آلدوسترون مضر است. این حالت سبب عوارضی چون اختلال در فعالیت های متابولیسمی و بالا رفتن فشار خون می گردد. در صورت مصرف بیش از ۲۰ گرم در روز، بروز عوارض نامطلوب بعید نیست. استفاده زیاد از شیرین بیان برای طحال نیز مضر است. مصرف بسیار زیاد شیرین بیان ممکن است به بروز حالاتی خطرناک نظیر فشار خون و حتی سکته قلبی منجر شود. برخی از افراد با مصرف زیاد شیرین بیان دچار درد عضله و عده ای دیگر دچار کرختی دست و پا می شوند. مصرف زیاد این ماده سبب افزایش وزن نیز می شود.
