هنگام خانه تکانی هوای داخل خانه از دو تا صد برابر آلوده تر از هوای بیرون از خانه می‌شود.
طبق مطالعات مختلف هنگام خانه تکانی هوای داخل خانه از دو تا صد برابر آلوده تر از هوای بیرون از خانه می شود. به همین دلیل بهتر است هنگام خانه تکانی درها و پنجره های خانه باز بوده تا این مواد آلاینده با وزش باد از خانه خارج شوند و آسیب کمتری بر دستگاه تنفسی وارد آورند.از دیگر مواردی که می تواند در خانه تکانی زمینه ساز بروز آلرژی های تنفسی به شکل آسم یا شبه آسم در افراد شود گرد و خاک زیاد است.
برخی از مواد شوینده که در خانه تکانی جهت از بین بردن جرم ها و شست و شوی سرویس های بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرند، حاوی گازهای شیمیایی و ترکیبات مضری است که در صورت عدم رعایت بهداشت کار می تواند آسیب شدیدی به دستگاه تنفسی و پوست وارد کنند.
از دیگر عوارض ناشی از خانه تکانی، بروز آلرژی های پوستی است؛ بسیاری از مواد شوینده، چربی های پوست را از بین می برد و باعث افزایش نفوذپذیری پوست می گردند و احتمال ابتلا به حساسیت پوستی و اگزما را افزایش می دهند. بر اساس تحقیقات استفاده زیاد از آب به خصوص آب داغ نیز اثر مشابه داشته و می تواند زمینه را برای بروز اگزمای پوستی مساعد نماید.بهترین راه جلوگیری از خشکی پوست و عود این ضایعات، استفاده از کرم های حاوی اوره، گلیسیرین و وازلین پس از هر نوبت شستشوی دست ها و استفاده از دستکش مناسب می باشد. از آنجا که مواد تشکیل دهنده دستکش می تواند سبب ایجاد حساسیت در پوست دست شود لذا در افرادی که به طور طولانی مدت نظافت انجام می دهند بهتر است در زیر دستکش های پلاستیکی از یک دستکش نخی نیز استفاده شود.
شوینده های شیمیایی شامل دو دسته هستند: دسته اول شوینده‌های شیمیایی که دارای ترکیب‌های آمونیا (آمونیاک)می باشند که استفاده بیش از حد این مواد شیمیایی سبب تحریک چشم، پوست، راه‌های تنفسی و ریه‌ها می‌شود.دسته دوم ترکیبات آمونیوم هستند که علاوه بر عوارض ذکر شده در خصوص آمونیاک باعث ضعف در سیستم ایمنی بدن نیز می‌شوند.یکی دیگر از مواد سمی خطرناک که در انواع شوینده‌ها وجود دارد ترکیب کلرین است. این ماده شیمیایی اثرات محرک و مخربی در سطوح مخاطی بدن از جمله چشم، گلو، پوست، ریه و غیره برجا می‌گذارد.این عامل محرک در افراد سالم عارضه ریوی واضحی نداشته ولی در بیماران مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای ریوی خطرناک شمرده می‌شود و ممکن است آسیب‌های جدی به آنها وارد آورد. هیدروکسید سدیم ماده شیمیایی دیگری است که علاوه بر تحریک و آزار سیستم تنفسی، سبب آسیب پوست، چشم وسایر قسمت ها شده و ماده‌ای شدیداً سوزاننده و از بین برنده بافت مخاطی به شمار می رود.مواد شوینده‌ای که حاوی آمونیاک و کلر به صورت همزمان هستند هر ساله موارد زیادی از بستری‌ها و حتی مرگ و میر را در روزهای پایانی سال به خود اختصاص می‌دهد.
علاوه بر توجه به انتخاب نوع کم ضررتر مواد شوینده بهتر است افراد از ماسک های مخصوص برای جلوگیری از استنشاق گازهای سمی و ورود گرد و غبار به دستگاه تنفسی در هنگام خانه تکانی استفاده کنند.
افرادی که مبتلا به آسم یا بیماری‌های مزمن تنفسی باشند حتی در تماس با مقادیر اندک مواد شیمیایی ممکن است دچار عوارض خطرناکی شوند که موجب تشدید بیماری ریوی آنها گردد.تماس با پودرهای شوینده و استنشاق بوی آنزیم‌های این مواد می تواند باعث بروز حملات آسم و تنگی نفس در این افراد شود. در مطالعات مشخص شده که آنزیم‌ها به عنوان یکی از علل مهم بروز آسم شغلی اثر ثابت شده‌ای دارند.
تماس‌های مکرر با مواد شوینده ممکن است علائمی مانند سردرد، تهوع، استفراغ، سوزش چشم را به صورت گذرا به همراه داشته باشد که معمولا افراد این علائم را نادیده می‌گیرند. در حالی که تماس طولانی مدت با مواد شوینده باعث بروز بیماری‌های مختلف تنفسی و آسم، آلرژی و حتی سرطان‌های بدخیم ریه و آسیب به سایر ارگان‌ها شود.
علائم اولیه مسمومیت با مواد شوینده در سیستم تنفسی ایجاد شده و ممکن است از سوزش، خارش در سیستم تنفسی، حلق و مجاری حلقی شروع و با علائم دیگری مانند سرفه‌های خشک، بروز تنگی نفس و حتی خس خس سینه همراه شود همچنین در موارد شدید می تواند سبب اختلال در تبادل اکسیژن و نهایتاً خفگی گردد. به محض بروز علائم اولیه سرفه، خارش، سوزش در حلق و گلو فرد باید از محیط خارج شده و هوای تازه استنشاق کند در صورت عدم رفع علائم پس از شست و شوی مخاطی فرد باید بلافاصله به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه نماید.
پیشنهادهای کلی
باز ماندن درها و پنجره ها در هنگام خانه تکانی
استفاده از ماسک های مناسب
استفاده از دستکش
عدم استفاده از شوینده های شیمیایی در افرادیکه زمینه بیماری ریوی و آسم دارند.
خارج کردن کودکان با زمینه آلرژی و آسم در هنگام خانه تکانی از منزل
