لیست سفارت آمریکا از 40 خانواده دوران پهلوی که قدرت بین آنها دست به دست می‌شد

  سید روح‌الله امین‌آبادی
 
  مطالعه در تاریخ ایران دوره پهلوی بدون رجوع به اسناد لانه جاسوسی بی‌فایده است، رژیم شاه به عنوان حافظ منافع آمریکا در منطقه بوده و این رابطه ارباب رعیتی تا آن‌جا ادامه داشت که بر اساس یکی از اسناد «‌شاه می‌خواست این پیام را به آمریکا مخابره کند که در جهت حفاظت از منافع ایالات متحده اهمیتی به تاج و تخت و حفظ آن نیز نمی‌دهد‌.»
این ادعا شاید گزاف به نظر آید ولی در یکی از اسناد لانه جاسوسی مرتبط با کاپیتولاسیون به تاریخ 17 سپتامبر 1964 [‌26 شهریور 1343] آمده است «‌شاه در حین ملاقات با سفیر در تاریخ 16 سپتامبر، به نقل از ارسنجانی گفت لایحه ای در مجلس وجود دارد که پرسنل آمریکایی را از کاپیتولاسیون برخوردار خواهد ساخت. ارسنجانی به شاه گفته بود که اگر این قانون توسط مجلسین تصویب شود، شاه تاج و تخت سلطنت را از دست خواهد داد. سفیر فوراً سوال کرد که آیا این موضوع در شاه ایجاد رعب و وحشت کرده است و شاه در پاسخ گفت: نه به هیچ وجه.» (1)
این سند به خوبی نشان می‌دهد که شاه می‌خواست به آمریکا اطمینان داده و اثبات کند که هیچ کس چون او نمی‌تواند تاج و تخت را در کشوری به این عظمت و اهمیت در سیطره خود داشته باشد که چنین اهمیتی به منافع آمریکا می‌دهد و در نتیجه با این پیام ثبات و بقای خود را تضمین کند.
کوتاه سخن آن که مامورین آمریکایی عهده‌دار امور دیپلماتیک‌، جاسوسی و مستشاری در ایران اطلاعات گسترده‌ای از حکومت و حاکمان در دوره پهلوی داشته‌اند و از آن جا که این مامورین وظایف بسیار مهمی را بر دوش داشتند ضروری بود که اطلاعات در دسترس آنان از غنا و صحت بالایی برخوردار باشند.
از این رو بود که همه مامورین اعم از دیپلمات و جاسوس و یا مستشار و نظامی که عازم ایران می‌شدند برای ارتباط‌گیری با حکومت و حفظ منافع آمریکا به بهترین نحو از این اطلاعات موثق برخوردار می‌شدند.
نتیجه آن که خانواده و حکومت شاه را کسی بهتر از مامورین آمریکایی نمی‌شناخت و برای کسب اطلاعات موثق در این رابطه ضروری است اسناد لانه جاسوسی مروری چند باره شود.
40 خانواده و طبقه حاکم فاسد و شهوتران!
در جزوه‌ای که تحت عنوان «‌نخبگان و تقسیم قدرت در ایران‌» توسط سیا و برای آشنایی مقدماتی افرادی که به منظور ماموریت‌های مختلف سیاسی و جاسوسی از طرف آمریکا به ایران می‌آمدند تهیه شده است و در واقع یک مجموعه فشرده و نسبتا جامع از ساخت جامعه ایران و نیروهای سیاسی و اجتماعی موجود در آن از دیدگاه ماموران و جاسوسان درجه اول می‌باشد آمده است‌: «‌در حدود 40 خانواده پرقدرت ایرانی هستند که اعضایشان دائما و به سادگی می‌توانند در امور سیاسی و دولتی دخالت کنند.150 خانواده مهم دیگر نیز وجود دارند که اهمیتشان در سطح کشور محسوب نمی‌شود. تعداد اینان همیشه ثابت نیست و ثروت آن‌ها بر حسب شانس و مهارت اعضایشان کم و زیاد می‌شود... دربار شاه محل طراحی خیلی از برنامه‌ها می‌باشد. در خانواده شاه یک طبقه شهوتران و از نظر مالی فاسد وجود دارند‌، که برجسته‌ترین آن‌ها خواهر دوقلویش اشرف است که صاحب طبعی حریص و تمایلات جنسی مفرط می‌باشد.» (2)
در ادامه این جزوه درباره روحیات شاه نیز نکات قابل تاملی در دسترس مامورین آمریکایی قرار گرفته و آمده است «‌شاه تنها است زیرا او به دنبال اطلاعات است و نه در جست و جوی مشاوره‌، چرا که تعداد معدودی در جامعه می‌توانند به او پند و توصیه دهند. او تصمیم می‌گیرد و دیگران اجرا می‌کنند.»(3)
مجلسی آلت دست شاه!
تقلب در انتخابات دوره پهلوی امری است اثبات شده که شاه خود در روزها و ماه‌های پایانی سلطنت خود به آن اعتراف کرده و قول اجرای انتخاباتی سالم را به مردم داد، وعده‌ای که نتوانست مردم را فریب داده و از راهی که می‌روند منصرف سازد با این وجود اسناد لانه جاسوسی نیز به تقلب و صوری بودن انتخابات در این دوره معترف است.
در جزوه‌ای که ذکر آن رفت آمده است «در طول 12 سال گذشته مجلس آلت دست شاه بوده است و مقاصد شاه را برآورده می‌کرده است و تمام نمایندگان که با دقت به وسیله شاه انتخاب می‌شوند حامی برنامه‌های شاه می‌باشند.»(4)
طبیعی است مجلسی که آلت دست شاه بوده و نمایندگان عضو آن توسط وی انتخاب و معرفی می‌شدند نمی‌توانست به دنبال منافعی جز مطامع 40 خانواده متنفذ باشد.
شاهی که در برابر مفاسد خواهر خود ناتوان بود!
اسناد لانه جاسوسی اطلاعات موسعی از خانواده شاه و مفاسد این خانواده بخصوص اشرف می‌دهد و اذعان می‌کند که پهلوی قادر نبود و یا نمی‌خواست جلوی این فسادهای گسترده را بگیرد «‌اشرف به جهت فساد مالی و موفقیت در تعقیب مردان جوان شهرتی افسانه‌وار دارد. تا به حال هیچ کس در تعلق خاطر اشرف به برادر دوقلوی خود تردید نکرده است و وی احتمالا پشتگرمی دادن به شاه را در مقاطع بحرانی گذشته به عهده داشته است. شاه مایل یا قادر به اتخاذ تدبیر موثر در محدود کردن فعالیت‌های مبهمی که او و پسرش شهرام به آن اشتغال داشته‌اند، نبوده است.» (5)
این سند می‌افزاید « شاه و خاندان سلطنتی در احاطه دسته بزرگی از افرادی است که یا در دفاتر یکی از اعضای خاندان اشتغال رسمی یا نیمه رسمی دارند، یا از متعلقان ساده‌، دوستان یا کارکنان دربارند‌، یا این که عضو آن هستند، جمع این افراد‌، انواع زیرک‌، لایق و قابل تا بیکاره‌، چاپلوس و نفع‌پرست را شامل می‌شود. در مجموع تعادل احتمالا به جانب میانه سوق دارد.»(6)
طبیعی است حکومتی که قادر نبوده و نیز تمایلی برای مقابله با مفاسد نزدیکان نداشته باشد عاقبتی جز آن چه که در سال 1357 بر سر پهلوی آمد در انتظارش نیست‌، شاه را افرادی بیکاره، چاپلوس و نفع پرست احاطه کرده بودند افرادی که نفع خود را در طول اراده شاه پی می‌گرفتند تا هیچ‌گاه این منافع به خطر نیفتد همانان که وقتی دیدند رژیم در حال سقوط است هر آن چه انباشته بودند به خارج منتقل کرده و سال‌ها با آن خوردند و پروار شدند!
بهایی متنفذی که در ماه عسل شاه حضور داشت!
اسناد لانه جاسوسی افراد متنفذ در عین حال منحرف از جمله بهایی‌ها را در حکومت شاه بر می‌شمرد ، یکی از این افراد ایادی پزشک مخصوص شاه بود‌، در بخشی از اسناد در رابطه با این فرد آمده است «‌حلقه داخلی شاه بیشترین نفوذ را بر وی دارد و طرق ارتباط با بخش‌های مهم جمعیت را فراهم می‌کنند. آنها اولین گروه در تصویر هستند. بقیه هم جزو اطرافیان شاه می‌باشند اما ظاهراً عملکرد متعادلی دارند. رابط شاه با مقامات ارتشی و امنیتی سرلشکر حسین فردوست است. دکتر عبدالکریم ایادی، پزشک مخصوص شاه، ظاهراً مجرای اصلی مداخله شاه در امور بازرگانی است. گفته می‌شود که ایادی حتی در سفر ماه عسل شاه با ثریا، شاه را همراهی کرد. از دیگر گزارشات این است که وی نیابت شاه را در شیلات جنوب بر عهده داشت. ناظران مطلع، آن فعالیت را ترکیبی از عدم کارآیی و فساد وصف کرده‌اند که هیئت مدیره آن مملو از تیمسارهای بازنشسته بود. افتضاح این فعالیت ظاهراً آنقدر عظیم بود که تمام شرکت دوباره سازماندهی شد، و تحت مدیریت دیگری قرارگرفت. ایادی بهایی است و یک ناظر، وی را یکی از کسانی خواند که این فرقه را از تعقیب مسلمانان ایرانی متعصب‌تر حفظ کرد.»  (7)
البته ایادی تنها بهایی حاضر در سلطنت شاه نبود که این حکومت را در واقع فرقه منحرف و ضاله بهایی اداره و هدایت می‌کرد. درباره هویدا که عده‌ای در تلاشند بهایی بودن او را انکار کنند در اسناد لانه جاسوسی آمده است «‌گزارش شده که هویدا از یک خانواده بهایی است. این واقعیتی است که می‌توان فهمید او مایل است مسکوت بماند. می‌گویند که پدر بزرگش که یک خیاط قزوینی بود پیرو مؤسس بهائیت و پدرش نیزمنشی یک رهبر بهایی در «‌عکا‌»  بوده است.» (8)
این اسناد را باید خواند
در این رابطه گفتنی‌های فراوان دیگری نیز هست که در آینده بدان خواهیم پرداخت، بی‌شک اسناد لانه جاسوسی خواندنی‌های مغفول زیادی در خود دارد که بایستی آن‌ها را مرور کرد‌، رهبر معظم انقلاب 12 آبان 1394 در دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان به این مهم تاکید کرده و فرمودند «جوان‌های عزیز! اسناد لانه‌ جاسوسی را بگیرید بخوانید، درس‌آموز است. دانشجویانی که سفارت را تسخیر کردند و فهمیدند اینجا لانه‌ جاسوسی است، با زحمت زیاد این اسناد را -که سعی کرده بودند در کاغذخردکن‌ها آنها را خرد کنند، نابود کنند- به هم چسباندند، با زحمت زیاد اینها را استحصال کردند و منتشر کردند؛ هفتاد، هشتاد جلد کتاب منتشر شده است. اینها نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها چه در هنگامِ اوج نهضت، چه در هنگامی که نهضت و انقلاب پیروز شده است و جمهوری اسلامی تشکیل شده است، دائم در حال توطئه علیه نظام اسلامی بوده‌اند؛ آمریکا این است. اینها مسائل مربوط به بعد از انقلاب است.»
ایشان همچنین 12 آبان سال جاری نیز در دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان خواسته سال قبل خود را با لحنی صریح‌تر تکرار و اظهار داشتند «‌۷۰ جلد کتاب از اسناد لانه‌ جاسوسی منتشر شده است؛ چرا هیچ نشانه‌ای از این کتاب‌ها در مدارس و دانشگاه‌ها نیست؟ این یکی از اعتراض‌های من است. وزیر جدید هم در جلسه هستند. چرا این اسناد در کتاب‌های دانش‌آموزان نیست تا جوانان بدانند و بفهمند در کشور چه گذشته است.»در این راستا در هفته‌های آینده بریده‌ها و بخش‌های دیگری از اسناد لانه جاسوسی را مرور خواهیم کرد.
منابع در دفتر روزنامه موجود است.