به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ قطعی برق طی هفته گذشته و روزهای اخیر در شهرهای مختلف خوزستان باعث ایجاد مشکلات متعددی برای مردم این استان شده به‌گونه‌ای که غلظت بسیار بالای گرد و خاک هوا در خوزستان و همراه شدن آن با رطوبت بالای هوا، در نهایت منجر به آسیب به دکلها و پستهای برق استان و قطعی برق بسیاری از شهرهای خوزستان شده است.
در پستهای برق و دکلهای انتقال برق فشار قوی، برای نگه داشتن و اتصال سیم برق به دکل از قطعه‌ای استفاده می‌شود که هم عایق باشد و برق را به دکل که فلزی است، انتقال ندهد و هم دارای استحکام بالایی باشد که تحمل وزن کابلها را داشته باشد، برای این کار از قطعاتی استفاده می‌شود که به آن «مَقَرِّه» می‌گویند.
مشکل کنونی قطعی برق خوزستان مربوط به ترکیب رطوبت با گردوخاک نشسته روی مقره‌ها و تأسیسات برق است که لایه‌ای از گل با خاصیت رسانندگی ایجاد کرده و جریان الکتریسیته موجود در سیمها به دکلهای برق منتقل می‌شود؛ با وجود اینکه در ابتدا به نظر می‌رسد راهی برای از بین بردن گرد و غبار نشسته به‌روی مقره‌ها و تأسیسات به‌جز شستشوی آنها در این مواقع وجود ندارد اما در جریان بحران اخیر خوزستان، راهکار ساده‌ای که مورد غفلت قرار گرفته، «فناوری نانو» است که سالهاست این فناوری در اختیار کشورهای مختلف قرار دارد.
در توضیح این مطلب باید گفت که در حال حاضر در تمام دنیا برای مکانهایی مانند نمای ساختمانهای بلندمرتبه که از نمای شیشه‌ای در آنها استفاده شده همچنین برای شیشه و بدنه اتومبیل، ظروف آشپزخانه، انواع پارچه و ... که در معرض گرد و خاک، گل‌ولای، آب و انواع آلودگیها و آلاینده‌ها قرار دارند از لایه‌ای از مواد «خودتمیزشو» استفاده می‌شود.
این مواد یا در کارخانه سازنده و حتی توسط مصرف‌کنندگان به‌روی سطوح مورد نظر به‌صورت لایه‌ای خیلی نازک اسپری می‌شوند؛ این مواد پس از خشک شدن، سطوح موردنظر را در مقابل هر نوع جذب آلودگی و مواد خارجی، حفظ می‌کنند و دیگر آب، روغن، گرد و خاک و ... امکان جذب و نشستن به‌روی این سطوح را نخواهند داشت.
برای بررسی امکان اجرایی استفاده از این فناوری در تأسیسات برق و مشکل ایجاد شده در قطعی برق خوزستان، گفت‌وگویی با سید محمد علوی؛ مسئول حوزه نانو مواد ستاد ویژه توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری داشتیم که در ادامه آمده است.
سید محمد علوی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا درباره اینکه آیا امکان استفاده از پوششهای نانویی در مقره‌های تأسیسات برقی به شکل عملیاتی وجود دارد، اظهار کرد: نزدیک دو سال است با شرکت مقره‌سازی ایران به عنوان بزرگترین شرکت تولید مقره سرامیکی در ایران و خاورمیانه درباره «پوششهای آبگریز آنتی‌استاتیک» برای بحث ریزگردها کار می‌کنیم.
ماندگاری مقره‌های نانویی دکلهای برق از 6 ماه تا 15 سال
مسئول حوزه نانو مواد ستاد ویژه توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با بیان اینکه حدود یک سالی این پروژه به‌صورت فعال جلو رفت و نهایتاً بر سر میزان ماندگاری پوششهای نانویی روی مقره‌ها متوقف شد، خاطرنشان کرد: بحث ماندگاری این پوششها از شش ماه، یک تا 15 سال مطرح است اما هر چه دنبال استاندارد بین‌المللی گشتیم تا تست تسریع شده‌ای در شرایط محیطی شدیدتر (درخور خوزستان) برای به اطمینان نسبی رسیدن داشته باشیم، به موردی برنخوردیم.
وی ادامه داد: طی بررسیهای خود برای مقره‌های تحت پوشش نانو با حداقل شش ماه ماندگاری نیز به نتیجه‌ای نرسیدیم.
وزارت نیرو در جریان مقره‌های نانویی
علوی در پاسخ به این سؤال که آیا دستگاه‌های اجرایی در جریان چنین فرآیندی برای ایجاد پوشش نانویی برای مقره‌ها هستند و آیا تاکنون درخواستی از سمت آنها مطرح شده تا در مواقع بحرانی مانند شرایط امورز خوزستان، مردم با مشکل قطعی برق مواجه نشوند، گفت: بعید می‌دانم وزارت نیرو نسبت به این موضوع بی‌اطلاع باشد زیرا برای تدوین استانداردهای این بخش، کارهایی را با پژوهشگاه نیرو داشته‌ایم البته اگر درخواستی هم مطرح شود، فعلا اجازه استفاده از مقره‌های تحت پوشش نانو مواد را در خطوط برق نداده‌ایم.
این کارشناس حوزه نانو مواد با بیان اینکه اجازه استفاده از مقره‌های با پوشش نانویی را در خطوط برق نداده‌ایم، تصریح کرد: استدلال کردیم اگر محصول را روی خط اجرا کنیم و فردا با مشکلی مواجه شود، عده‌ای سریعاً خواهند گفت نانو کارایی لازم را ندارد؛ بنابراین تصمیم گرفتیم تا زمانیکه محصولات توسعه‌یافته هنوز به بلوغ مورد نظر نرسیده‌اند، اقدام به استفاده از آنها در خطوط برق نکنیم.
طول عمر مقره‌های نانویی در ابهام
علوی بار دیگر با تأکید بر اینکه تاکنون استاندارد خاصی برای سنجش مقره‌های تحت پوشش مواد نانویی وجود نداشته و نمی‌توانیم تضمینی برای طول عمر آنها داشته باشیم، متذکر شد: چند شرکت بزرگ تولید پوششهای نانویی مقره‌های سرامیکی را در حال حاضر دارند که هیچ گارانتی زمانی را برای محصولات خود ارائه نمی‌کنند در حالیکه برای مقره‌های معمولی گارانتی تا 15 سال را هم ارائه می‌کنند.
وی مقره‌های سرامیکی موجود در خطوط برق خوزستان را از جنس مقره‌های معمولی نهایتا با گارانتی 15 سال دانست و گفت: مشکل اصلی ما در ارتباط با معضل آب و هوایی خوزستان، حجم خاکی است که روی مقره‌ها می‌نشیند که بعید است در جای دیگری از دنیا نمونه‌ای مشابه داشته باشد؛ حجم خاک به اندازه‌ای است که نمی‌توان عنوان ریزگرد و آلودگی بر آن گذاشت.
حجم سنگین خاک روی مقره‌های برقی خوزستان
مسئول حوزه نانو مواد ستاد ویژه توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری افزود: حجم خاک روی مقره دکلهای برقی خوزستان با پوشش آنتی‌استاتیک آبگریز قابل حل نیست؛ شواهدی در دست است که نشان می‌دهد، چنین معضلی با یک پوشش چند نانومتری یا حتی چند میکرونی قابل حل نیست.
علوی در ارتباط با اینکه دنیا چه برخوردی را با این حجم از گردوغبار برای حفاظت از تأسیسات برقی داشته است، گفت: این بحث در دنیا به سمت «مقره‌های سیلیکون‌رابری» رفته است که در واقع مقره‌های پلیمری هستند که در شهرک صنعتی آبیک قزوین هم تولید شده است؛ تا جائیکه می‌دانم وزیر نیرو هم پیشنهادی را برای واردات مقره‌هایی با این جنس داشته‌اند اما باز هم در این حوزه بحث ماندگاری مقره‌ها مطرح است زیرا با دیدن یک خط استفاده کننده از تکنولوژی سیلیکون رابری، متوجه شدیم که بعد از پنج سال دچار شکستگی شده‌اند.
کشورهای خارجی به فکر تولید مقره‌های سیلیکون‌رابری
وی عنوان کرد: مقره‌های سیلیکون‌رابری مثل مقره‌های کامپوزیتی و سرامیکی هستند که براساس استانداردهای معمول دنیا تولید می‌شوند و گارانتی پنج یا 10 ساله دارند اما برخی اوقات شرایط محیطی حاد می‌شود و ممکن است مقره‌ای که 15 سال گارانتی دارد بعد از 10 سال پانچ شود.
این کارشناس حوزه نانو مواد با بیان اینکه دنبال مقاوم‌سازی مقره‌ها با استفاده از UV هستیم، بار دیگر درباره برخورد دنیا با چنین معضلی گفت: یک شرکت کانادایی و ژاپنی روی مقره‌های نانویی فعالیت خوبی داشته‌اند اما تولیدات آنها در شرایط خاصی کارا خواهد بود و ممکن است تولیدات مختص کانادا یا ژاپن به درد حجم بالای ریزگردها در خوزستان نخورد.
هزینه به‌صرفه مقره‌های نانویی در برابر مقره‌های معمولی
وی درباره هزینه 100 میلیاردی که خرج شستشوی مقره‌ها می‌شود در برابر هزینه‌ای که مقره‌های با پوشش نانویی خواهد داشت، متذکر شد: هزینه 100 میلیارد تومانی برای شستشوی مقره‌ها امری عادی است که هر چند سال یک بار صورت می‌گیرد؛ قطعا اگر پوششهای نانویی جوابگو باشد، ممکن است تا یکی دو سال نیازی به شستشوی آنها نباشد و از طرفی هزینه‌هایی به مراتب پایین‌تر از عملیات جایگزین کردن مقره‌های معمولی که در برابر حجم عظیم گرد و غبار کارایی خود را از دست می‌دهند، خواهد داشت.
مسئول حوزه نانو مواد ستاد ویژه توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با بیان اینکه در مجموع ممکن است مقره‌هایی با پوشش نانویی 10 تا 20 درصد گران‌تر از مقره‌های معمولی باشد اما بازگشت سرمایه بالاتری دارند، ابراز کرد: در عمل باید کاری کنیم که مشکل گرد و غبار به شکل ریشه‌ای حل شود.
وی درباره راهکارهای موجود برای از بین بردن گرد و غبار مناطق جنوبی کشور گفت: یکسری محصولات را طی یکی دو سال گذشته برای تثبیت خاک داشتیم اما با توجه به قیمتی که داشتند، بحث تجاری شدن آنها با مشکل مواجه شده است.
مسئول حوزه نانو مواد ستاد ویژه توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری یادآور شد: گمان می‌کنم تا شش هفت سال پیش بحث پاشیدن مالچهای پلیمری در مرز ایران و عراق مطرح بود که ظاهراً چند سالی می‌شود، تجدید نشده و در حال حاضر یکی از مباحث و مشکلات غرب کشور همین مورد است.
ارائه پیشنهاد نانویی به دولت
علوی درباره پیشنهادهایی که برای وزیر نیرو در راستای بحران خوزستان آماده ارائه شده است، گفت: وضعیت پروژه‌ها را برایشان اعلام کردیم و گفتیم اگر با عمر شش ماهه مقره‌های تحت پوشش مشکلی ندارند، شرکتهای حاضر در این صنعت(نانو) آماده جایگزین کردن مقره‌ها هستند؛ در صورت موافقت دولت، با شرکت تولیدکننده رایزنی می‌کنیم تا نمونه بهبود‌یافته‌ای را به صورت پایلوت در یکی از مناطق برقی اجرا کند.
وی در ارتباط با جزئیات این پیشنهاد گفت: بحثی را که در آنجا داریم، این است که کاهش زمان و دفعات شستشوی مقره‌ها اتفاق افتد اما باز هم می‌گویم حجم خاک در خوزستان به اندازه‌ای بالاست که شاید مقره‌های با پوشش نانویی هم جوابگوی دکلهای برقی این منطقه نباشد.
علوی با تأکید بر اینکه عملیات پوشش مقره‌ها روی خط قابل اجرا نیست، اذعان کرد: تا حال حاضر به چنین محصولی برنخوردیم و مقره‌ها حتماً باید در خط تولید کارخانه، توسط ترکیبی پوشش‌دهی شود که البته چون فرآیند مذکور پیچیدگی خاصی ندارد، کار زمانبری نخواهد بود.
وی افزود: با این حال بسته به حجم تقاضا و درخواست، باید دید ظرفیت شرکت تولیدکننده تا چه اندازه است.
انتهای پیام/
